Onze Taaltuin. Jaargang 8

Taalkaart moe (vermoeid)

Cfr. A. Weijnen Onderzoek naar de dialectgrenzen in Noord-Brabant § 91, Krt. 50; Onze Taaltuin V 376. Het materiaal voor deze studie is mij weerom verschaft door bemiddeling van de Zeeuwse Vereniging voor Dialectonderzoek.

Voor ‘moe’ zijn in Zeeland de volgende vormen in gebruik

1^o	mōē, môê (wschl. slechts een andere spelwijze voor dezelfde vorm), moew, moeë, dus vormen met gerekte of onduidelijk-gediphtongeerde klinker.
2^o	moe, een vorm met auslautende korte klinker.
3^o	moej
4^o	moeg

Al deze vormen gaan terug op een oud *môdia. De vorm moeg is uit moej ontstaan (cfr. de boven geciteerde lit.), en deze komt volgens Van Ginneken uit een vorm met gemouilleerde d. Daarnaast is in moeë, moew de d spoorloos verdwenen en is er later contractie tot mōē opgetreden. Of hieruit in Zeeland autochthoon mŏĕ is ontstaan òf dat deze vorm uit de cultuurtaal binnendrong, is niet duidelijk. De verspreiding van deze vormen is op bijgaand kaartje zonder moeite te zien.

[p. 160]

Het merkwaardigst is de verbreiding van moeg: Zeeuws-Vlaanderen behalve de grensstrook in het oostelijk deel, Abeele op Walcheren en....... St. Philipsland en Ooltgensplaat en Achthuizen op Overflakkee (alhier en in Abeele wordt de vorm als oud gegeven!). Deze combinatie is nog van zeer weinig kaarten bekend. Bij de apocope der slot-e immers in woorden als ‘vrouw’ en ‘neus’ doet Overflakkee alleen met een deel van oostelijk Zeeuws-Vlaanderen mee (cfr. Taaltuin VII 265). Alleen de verbreiding van de n in vormen als ‘ik doen’, ‘ik slaon’, ‘ik zien’, vertoont sterke overeenkomst (cfr. Taaltuin VII 268). Maar ook hier is de overeenstemming slechts gedeeltelijk, want terwijl bij ‘ik doen’, enz. West-Noord-Brabant en een groot deel van Zuid-Nederland bij Zeeuws-Vlaanderen en Overflakkee aansluit (cfr. Weijnen Onderzoek § 157, Krt. 68), ligt dit Zeeuwse moeg-gebied geheel geïsoleerd, want nòch West-Noord-Brabant, nòch Oost-Vlaanderen, nòch West-Vlaanderen, nòch Oud-Beierland hebben thans moeg (cfr. Weijnen Onderzoek Krt. 50 en Taaltuin V 376). Daar ook in Oost-Brabant een gebied met g-auslaut voorkomt (cfr. ibid.) ligt het voor de hand aan te nemen dat deze gebieden eenmaal verbonden zijn geweest en moeten wij wel in Zeeland met relictgebieden te doen hebben. Evenwel is het opvallend dat al deze Zeeuwse moeg-gebieden historisch-geographisch gezien betrekkelijk jong zijn.

Merkwaardig is voorts dat mŏĕ met korte vocaal vrijwel in datzelfde gebied en vlak eromheen voorkomt. Een aanduiding dat mŏĕ moeg verdrongen heeft en verdringt, al hoeft mŏĕ in sommige plaatsen, bijv. Goes niet de rechtstreekse opvolger te zijn.

Het moej-gebied (Tholen met de onmiddellijke omgeving) sluit weer bij W.N.Br. aan en bevestigt nog eens onze reeds meer geopperde bewering van nauwere verwantschap tussen West-Noordbrabants en Oost-Zeeuws.

Als echte Zeeuwse vorm rest dan het onder 1^o genoemd type dat op alle Zeeuwse eilanden, het noordoosten uitgezonderd, hèt type is. Ook hier tonen de beide Bevelanden met Walcheren (en Ouddorp) weer een afzonderlijke eenheid.

Bij de synthese der verhoudingen der dialectgebieden in Zeeland zal deze kaart niet gemist mogen worden.

Roosendaal,

A. WEIJNEN.

Parklaan 127.