Onze Taaltuin. Jaargang 1

[p. 348]

Germanismen en tweetaligheid

Wij weten allen en waardeeren het, dat wij werkelijk iets eigens bezitten in onzen taalschat, dat uit onze nationale geschiedenis gegroeid, uit onze eigen Nederlandsche ervaring gevoed, door ons eigen volkskarakter gekleurd, uit onze stille gezelligheid opgekomen, in ons eigen landschap geteeld, in ons vochtig klimaat met veel regens en plotselinge weersverandering gezegend, door onzen Nederlandschen wind overwaaid, en de zeegolven van ons eigen strand bespoeld is.

En is onze taal nu daarom beter, rijker, hooger en dieper dan die van andere volken? Moeten wij daarom een loflied gaan zingen: Holland, Holland overtreft alles? Verre van daar. Dat wil ik er ten minste heelemaal niet mee zeggen. Maar de Nederlandsche taal is in ieder geval een onuitputtelijke rijke schat, waarin een nijver volk, dat volstrekt niet van aanleg is verstoken, eeuwenlang zijn besten zielsinhoud heeft neergelegd en opgestapeld; en die schat heeft voor ons in elk geval dit op alle andere taalschatten voor, dat hij de onze is. Niet de onze, als iets, dat wij, als een louter uiterlijk van onze ouders hebben overgekregen, maar als een stuk van hun en ons eigen diepste wezen, waaruit wij in den vollen zin des woords zijn geboren en getogen. En daarom voor ons in ieder geval het beste. Zeker, er hapert iets aan het beeld van den stamboom, dat een menschengeslacht vergelijkt met een trotschen eiken- of beukenstam, waaruit eerst de familiegroepen en daarna de huishoudens groeien als takken en twijgen, waaruit weer de kinderen komen als naalden en blaren. Maar er zit toch ook een ontzaglijk diepe en rijke waarheid in. Wij zijn niet zoo koninklijk uniek en onafhankelijk als wij het in ons trotsche buien ons wel eens willen inbeelden. Wij zijn van een bepaald hout gegroeid en moeten op straffe van niets-waardigheid erin berusten te zijn wie wij zijn, dat wil zeggen tot in ons diepste wezen in duizenderlei richting vastgegroeid, ook aan onze taal; en er is ons in den bouw aan ons zelve slechts een betrekkelijk gering aandeel gegeven. O zeker, wij zijn vrij; en wij roemen vaak op onzen vrijen koningswil, maar daarom is die nog niet almachtig. Wil U zelf maar eens drie duim langer maken, wil U zelf maar eens tien jaren later laten geboren worden, wil U zelf maar eens blond, als U zwart, of knap als U dom, of recht als U kreupel bent! 't Zal weinig baten. Onze vrije wil is tot een betrekkelijk klein gebied van bewust overlegde mogelijkheden beperkt. En wij zullen dus niet zoo dwaas of dwars willen wezen om, nu wij eenmaal Nederlander geboren zijn, Franschman of Duitscher of Engelschman of zelfs alle drie tegelijk te

[p. 349]

willen zijn. Want dat is een klinkklare onmogelijkheid, alleen voor waanzinnigen in ernst na te streven. Dat wordt niets dan schijn en mislukking in de volle ellende der onwaarachtigheid. Dat ware een prijsgeven van voor ieder het kostbaarste aller goede dingen: van zich zelf!

Neen, willen wij waar, willen wij ons zelve wezen, willen wij welig opgroeien, willen wij kleurig uitbloeien, willen wij rijpe vruchten dragen, laten wij dan ook onze taal als een heel diep deel van ons eigen wezen, van ons zelve, erkennen, en haar alleen dus boven alle andere eerbiedigen, verzorgen en bewaren.

Leer er vreemde talen bij: zooveel als U er noodig hebt, en U uit elkaar kunt houden; ik gun U zooveel weergeboortes er nog bij, als U verwerken kunt; maar weet dat de ervaring hierin tot bedachtzaamheid raadt en zorg daarbij U zelf te blijven, d.w.z. Uw Nederlandsche taal te behouden, als de U eigene, voor U zonder eenigen twijfel de rijkste, de beste, de meest geschikte, en daarom ten slotte de eerste en de laatste, de eenige moedertaal; want als gij haar vermoordt, vermoordt gij dus een stuk van U zelf. En als gij verschillende talen te spreken of te schrijven hebt, houd ze dan goed uit elkaar, en maak er geen Babelsche taalverwarring van. Dit laatste lijkt voor iedereen zoo klaar als glas; als hij vreemde talen te spreken of te schrijven heeft, dan luistert ieder in volgzame gedweeheid graag naar alle dergelijke verbeteringen. Maar wanneer het onze Nederlandsche moedertaal betreft, dan meent men, dat alles maar mag en kan, en neemt men geen opmerkingen aan. Dan tapt men vaak uit alle buitenlandsche vaten tegelijk en men vergoelijkt dat dan nog vaak met te zeggen: Mijn lezers kennen ook Fransch, Duitsch of Engelsch en zullen mij dus best verstaan. Maar dat is nog het ergste niet, als die buitenlandsche term ten minste inderdaad in een behoefte voorziet. Het allerergste is echter, dat velen van zich zelf zoo'n tweeslachtig wezen gemaakt hebben, dat velen tot zulke hybrides zijn uitgegroeid, dat zij zelf eigenlijk niet meer weten welke taal zij schrijven: en zij, zonder het te weten, voortdurend uit het Duitsche vaatje tappen, terwijl zij meenen zuiver Nederlandsch te schrijven. Want dan is het kwaad individueel niet meer te keeren. Dat is nu eenmaal de vloek der booze daad, die op de Nederlandsche germanismen drukt. En vooral, als zich dan, in een bepaalden tijd, hoe langer hoe meer van die taalbastaards beginnen te vertoonen, die alle goede waarschuwingen in den wind slaan en elkander door hun voorbeeld ondersteunen en door onderlinge vergoelijking gaan sterken! Want dan stevenen wij met volle zeilen op de havenlooze kust der tweetaligheid aan, wat op niets anders

[p. 350]

kan uitloopen dan op een nationale ramp en een schipbreuk van ons heele volksbestaan.

De tweetaligheid bestaat toch hierin, dat in een bepaald land twee talen beide evenveel aanzien genieten, en men van elken inwoner dus eischt, dat hij beide talen even vlot zal kunnen spreken en schrijven, wat voor 80 procent der landgenooten in de praktijk hierop neerkomt, dat zij geen van beide talen meer meester zijn, maar ze voortdurend en overal tot een bedroevend en deerniswekkend koeterwaalsch dooreen warren, zoodat de burgers van één vaderland elkander dus steeds maar ten naaste bij meer verstaan, elkander voortdurend ergeren en als vreemden voelen, wat onverbiddelijk uitloopt op broedertwist, nationale tweedracht, achteruitgang van kunsten en wetenschappen en een diep verval der geheele volksopvoeding.

Mogen van Noord-Nederland nog tijdig al de ongelukken worden afgewend, die wij met groote deernis niet slechts Java en vele andere koloniale landen zien bedreigen, maar die wij zelfs in sommige Europeesche landen, niet zoo ver van ons af, reeds tientallen van jaren als een ware volkskanker hebben zien optreden en voortwoekeren.

Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht. Dat is de droevige samenhang der Vlaamsche questie met de Noord-Nederlandsche germanismen, die totnutoe dan ook, vooral van Zuid-Nederlandsche zijde het diepste wordt verstaan.

JAC. VAN GINNEKEN