Onze Taaltuin. Jaargang 1

[p. 113]

Taalkaart: groen

De onverbogen vorm van groen vertoont dus geen Umlaut in de Westelijke helft van ons taalgebied. In Noord-Holland en op de Wadden-eilanden zal de Umlaut-looze vorm wel secundair zijn. Ook aan de West-Vlaamsche kust zullen vroeger wel Umlautsvormen voorgekomen zijn, maar thans vertoont het Westelijk Nederlandsch één aaneengesloten groen-gebied. De Oostelijke helft daarentegen heeft overal den Umlaut:

1^o. den Umlaut van den oudsten Westgermaanschen vorm grôn(i): a. in de gedaante van greun, in Limburg, Gelderland benoorden de groote rivieren, het Oosten van Utrecht, Twente, en het centrale deel van Overijsel en Drente; b. in den verkorten vorm grönn in Delden en Vaals.

2^o. den Umlaut van den Nederlandschen vorm groen, in de gedaante van gruun in heel Brabant, de Betuwe en de Lymers, met de peripherie van Drente en den kop van Overijsel verbonden door een smalle verbinding via Deventer. Wie de taalkaart: Broeder

[p. 114]

vergelijkt, komt onwillekeurig op het denkbeeld dat deze groen: gruunvormen uit Brabant naar het Noordoosten zijn gekomen; maar het kan ook best omgekeerd zijn. Dit is in elk geval zeker, dat het Zuid- en Noord-Oostelijk groon: greun-gebied aan elkander gezeten heeft en later door het opkomende groen-gruun-gebied van elkander is gescheiden.

3^o. In Groningen en Oirsbeek vinden wij een latere diphtongeering van gruun tot gruin.

4^o. Ook Friesland heeft eenmaal de tegenstelling tusschen groon: greun, en groen: gruun gekend, maar greun en gruun respectievelijk gedelabialiseerd tot green en grien. Green hoort men alleen meer in de omstreken van Hallum, en Hindeloopen. Verder heeft bijna heel Friesland grien of grieën.

5^o. Maar ook de drie anglische infiltratiegebieden in het Zuiden vertoonen de delabialisatie. a. Aalst en omstreken met Boom hebben grien. b. Ook Leuven heeft grien. c. Verder hebben Genck en Peer grien, en Gemert grieën; en Bree met Asch hebben green.

J.v.G.