Onze Taaltuin. Jaargang 1

Vraag en antwoord²⁾

Vraag 1.

Is het niet onlogisch, dat wij van den eenen kant naar analogie van: ‘hij draafde, zij boende, ik trapte, jij siste’, altijd trouw ‘hij versmaadde hem’ en ‘zij haatte hem’ met dubbele d en t schrijven; maar van den anderen kant de analogie in den steek laten, als wij naast ‘de uitgestelde feesten en de gestroopte hazen’ toch ‘de versmade beden en de gehate landvoogd’ met enkele d en t schrijven? Waarop berust dit verschil, dat bij het lager onderwijs juist de meest begaafde leerlingen altijd in de war brengt?

Onderwijzer aan een lagere school.

Antwoord 1. Dit verschil berust hierop, dat het verleden deelwoord veel vaker zonder dan mèt uitgang voorkomt; en dat de verbogen vorm mèt uitgang zich dus zooveel mogelijk naar den onverbogen vorm zonder uitgang moet richten. Nu is het een algemeene regel van onze spelling, dat wij, van de interjecties en onomatopeeën afgezien, nooit een woord laten eindigen op twee gelijke medeklinkers. Al hebben dus: ‘gemaaid en verstikt’ als kenmerk van het verleden deelwoord een extra -d of -t, toch schrijven wij ‘versmaad en gehaat’ met een enkele -d en -t. En juist als ‘daad en maat’ verbogen worden tot ‘te rade gaan en met mate’, zoo worden nu ook ‘versmaad en gehaat’ in de verbuiging tot de ‘versmade beden en de gehate landvoogd’. Maar deze redeneering gaat voor de finite vormen van den verleden tijd niet op; deze komen namelijk nooit zonder uitgang voor. Hier kon dus een vorm zonder uitgang, die niet bestaat, onmogelijk eenzelfden invloed uitoefenen; en daarom schrijven wij dus altijd: ‘hij versmaadde hem en zij haatte hen’, met dubbele -d en -t; maar ‘de versmade beden en de gehate landvoogd’ met enkele -d en -t.

Het schijnbaar onlogische ligt dus aan het verschil in voorkomen der beide vormen. En het feit, dat de meest begaafde leerlingen hierdoor in de war kwamen, bewijst, dat de onderwijzer deze beide gevallen van meet af aan niet goed heeft uitgelegd.

J.v.G.

2) Vragen zende men aan den Redacteur-secretaris. De Redactie zal echter onder deze rubriek alleen die vragen beantwoorden, die zij van genoeg algemeen belang acht, om er plaatsruimte voor af te staan.