Een vleugje Wordsworth bij Hanlo
Het gedicht ‘Herleven de Nachten’ van Jan Hanlo (Verzamelde Gedichten, 1958, p. 17) herinnert aan Wordsworth's ‘I Wandered Lonely as a Cloud’.
Hanlo, met een M.O.-studie Engels achter de rug, heeft deze classic zeker gekend. Er bestaan een paar aardige overeenkomsten tussen zijn gedicht en dat van de grote Engelse romanticus. Allereerst natuurlijk in de keuze van de bloemen. Twee keer vormen narcissen het uitgangspunt: wiegend bij de een, trillend en dansend op een lichte bries bij de ander. Verder heeft Wordsworth's metaforisch bedoelde wolk zich in het Nederlandse gedicht verzelfstandigd tot reële lichtwitte flarden.
Belangrijker, zoals altijd in soortgelijke kwesties, zijn echter de verschillen tussen ‘Herleven de Nachten’ en ‘I Wandered’. Richt Wordsworth zich op het visuele aspekt van de bloemen, Hanlo (overeenkomstig zijn visie op het verkommeren van het horen, de smaak en de reuk ten gunste van het zien; vgl. Moelmer, 1967, p. 38) op hun geur, al vinden we binnen dit verschil ook weer een overeenkomst. Zo strekken de daffodils zich voor het oog uit ‘in never-ending line’ (tweede strofe bij W.) en wordt de geur der narcissen ‘door nachtlijke stroming’ eveneens in de verte gedragen (tweede strofe bij H.). Maar terwijl de narcissen bij Wordsworth alleen in de herinnering blijven bestaan, maakt Hanlo ons duidelijk dat zij ook los van zijn waarneming of herdenking - als hij sliep - nog zouden geuren; dat zij op de dag des oordeels zelfs weer reëel aanwezig zullen zijn.
Intussen illustreert Hanlo's gedicht op treffende wijze zijn stelling: ‘Niets kan verdwijnen’. Een geurig vleugje van Wordsworth's literaire narcissen werd nog in 1944 door een Nederlands dichter opgesnoven.
Maastricht, Alexander Battalaan 74
wiel kusters
Auteursrechtelijk beschermd