De Nieuwe Taalgids. Jaargang 66

Huygensiana II

In N.Tg.61,388 wees A. van Selms op een fout in mijn commentaar bij Huygens' ‘Goeden Avond’, regel 76-81, door mijn niet onderkennen van de latinistische constructie in deze vss. Sindsdien attent op dit merkwaardige zinstype, bestaande uit één of meer wensende zinnen aanvangend met zo, gevolgd door één of meer imperatieve zinnen, die als bepaling van voorwaarde bij de wens(en) fungeren, trof ik deze constructie nog driemaal bij Huygens aan. Ik laat hier de plaatsen volgen, met een onvolledige vertaling die slechts beoogt aan te geven hoe de zinnen lopen. Daarop komt het immers thans alleen aan.

1. Constantin Huygens wenscht den Amstel-stroom geluck, welvaert en veelvaert, vs 65-76 (Worp I, 131):

Zoo zy u groote naem de werelt door bekent

Zo moet ghy altydt vlien, en nemmer sien u endt,

Zoo moet ghy dagelycx menich beseylde waghen
Naer uwen rycken Dam hoochmoedich helpen draghen,

Zoo moete noyt by u te vergelycken zyn

Noch Ty', noch Leck, noch Scheld, noch Maes, noch Wael, noch Ryn.

[p. 512]

 

Gunt my een gunstich woordt, helpt my myn schande myden

 

Stopt den mondt aen die ghen' die my u gunst benyden:

 

Stelt V ontsach te werck: geeft u beroemde maecht,

 

Daer Hollandt moet op schept, daer Nederlandt van waecht,

 

Den voorgewenden last: gebruyckt de schoone handen

 

(Hebt ghy den mondt gebruyckt) die haers gelyck noyt vanden,

Vertaling:

Op voorwaarde dat gij mij een gunstig woord gunt, op voorwaarde dat gij van uw prestige gebruik maakt en aan uw beroemde maagd enz. de opdracht waar zij het over heeft, geeft, op voorwaarde dat gij de schoone handen gebruikt enz., moge uw grote naam overal op de wereld bekend zijn, moge gij altijd stromen enz., moge gij dagelijks menig schip naar uw rijke Dam trots helpen dragen, moge nooit bij u te vergelijken zijn het IJ enz.

2. Myn vyand vreucht, myn hater vrede, vss 101-104 (Worp I,298):

Maar o ghij, wie ghij zijt, zoo moet ghij noyt gevoelen
Hoe hard de slaghen zijn in 'tallerteerst gevoelen,
Bespott gheen kreupelen, soo emmermeer sijn voet
Hier comt te struyckelen off daer een mistré doet:

Vertaling:

Op voorwaarde dat gij geen kreupele bespot, indien ooit zijn voet enz., moge gij wie gij ook zijt, nooit gevoelen enz.
Beter nog misschien: (vgl. de door mij N.Tg.61,390 voorgestelde vertaling)
Zo waarlijk als gij nooit moge gevoelen enz., bespot geen kreupele enz. of omgekeerd: Bespot geen kreupele enz., zo waarlijk als gij enz.

3. Den stemmenden steden van Holland ende Westvriesland geluck, vs 1-4 (Worp II,75):

Soo scheid' V Nijd noch Tyd, zoo werd' hij noyt geboren
Die naer uw' schande tracht' die van uw' scha will' hooren,
Getrouwe Zusteren, hoort ijeder van 'tgeluyd
Van uw' bekende Stem den weerslagh op mijn' Luyt,

Vertaald:

Op voorwaarde dat ieder van u de weerslag van het geluid van uw bekende stem op mijn luit hoort, moge nijd noch tijd u scheiden, moge hij nooit geboren worden die enz.

Ik vond deze constructie tot nog toe alleen bij Huygens en verneem gaarne of iemand hem elders heeft aangetroffen.

Amsterdam, Cliostraat 48hs

F.L. ZWAAN