Niet (wel) mogen
In deel IX van het WNT wordt in kol. 1001 (de aflevering is verzorgd door A. Kluyver) als betekenis van niet (wel) mogen opgegeven: ‘ongesteld zijn’. Wie Zweeds kent en weet dat in die taal må illa ‘zich niet lekker voelen’ betekent, meent hier natuurlijk een aardige parallel ontdekt te hebben. Helaas is het (enige) voorbeeld van het WNT niet overtuigend. Het is afkomstig uit Van Linschotens Itinerarium (140a) en luidt: ‘Alle die cranck zijn, en niet wel met en moghen, die laetmen int Eylandt (t.w. St. Helena)’. Misschien hoeft men ‘cranck zijn, en niet wel [...] en moghen’ nog niet als een verwerpelijke tautologie op te vatten, maar in ieder geval is de functie van met in deze opvatting raadselachtig. De betere verklaring dringt zich op: niet wel met en moghen betekent natuurlijk ‘niet goed mee kunnen (gaan)’.
Het leuke is nu dat ‘het WNT’ dit ook wel wist. Want in kol. 355 s.v. medemogen vinden we onder ‘Mogen in den zin van kunnen’ hetzelfde citaat, zij het in de langere vorm: ‘T'is een manier dat alle die cranck zijn...’. Met wordt hier net zo min verklaard als op de zojuist genoemde plaats, maar zodra moghen als kunnen wordt opgevat, is dat ook niet meer nodig. De aflevering waarvan kol. 355 deel uitmaakt is verzorgd door A. Lodewyckx en... A. Kluyver.
Amsterdam, Instituut voor Dialectologie,
j. de rooij
Keizersgracht 569-571
Auteursrechtelijk beschermd