De Nieuwe Taalgids. Jaargang 55

Een afgedwaald biggetje

Volgens uitzondering 3 op de regel voor de spelling van de vrije klinkers u, ee, a en o (blz. XL van de Woordenlijst) geldt het voorschrift: ‘De klank ee wordt aan het eind van een woord met het dubbele teken gespeld’ en ‘Ook in de verbogen vormen van woorden die afgeleid zijn van woorden op -ee, wordt ee geschreven: overzeese, Goereese, gedweeste en derg. (tegenover Chinese, Portugese en derg., waarvan de grondwoorden geen afleidingen van op het eind met ee geschreven woorden zijn)’.

De toepassing van dit voorschrift geeft in het algemeen geen moeilijkheden, zeker niet in woorden als gedweeste, waar men niet licht in de verleiding zal komen gedweste te schrijven. Bij de verbogen vormen van de aardrijkskundige bijvoeglijke naamwoorden ligt het onderscheid dat gemaakt wordt tussen vormen op -ese en -eese minder voor de hand, als men die bijvoeglijke naamwoorden op zichzelf beschouwt; pas al men teruggaat naar het grondwoord, de aardrijkskundige naam waarvan zij zijn afgeleid, wordt het verschil duidelijk. De overgrote meerderheid van deze bijv. naamwoorden heeft geen grondwoord op -ee naast zich, en het type Chinese overheerst dus. De verleiding bestaat daardoor bij deze bijv. naamw. automatisch de verbuiging -ees / -ese toe te passen en dit leidt een enkele maal tot een ontsporing. Deze heeft zich algemeen voorgedaan bij Guinees, en bepaaldelijk in de verbinding ‘het Guinese biggetje’, de eigenlijke naam van het diertje dat in de algemene taal marmot(je) wordt genoemd. In de woordenboeken van Koenen en Van Dale wordt sub Guinees geen verbogen vorm gegeven; Van Dale heeft echter onder marmot ‘foutieve ben. voor het Guinese biggetje’ en Van Haeringen geeft sub Guinees uitdrukkelijk het mv. ‘Guinese biggetjes’. Het is evenwel bij enig nadenken duidelijk dat dit Guineese moet zijn en dat een inwoner van Guinea een Guineeër is. Immers naast Guinea komt ook (en vanouds) de vorm Guinee voor, ook in de verbinding Nieuw-Guinee naast Nieuw-Guinea. ‘De Bogt van Guinee’ was een bekend uithangteken (Van Lennep, Uithangt. 2,284) en nog Van Wijk schrijft in zijn gezaghebbend Aardrijkskundig Woordenboek (1821) ‘Guinea, (Opper) ook wel Eigenlijk Guinea, meestal bij ons de Kust van Guinee genoemd’. De juiste verbuiging is dus Guinees / Guineese en het befaamde biggetje krijgt er een krul in zijn staart bij en wordt het Guineese biggetje.

Leiden, Nov. 1961

C. Kruyskamp.