De uitspraak van Nederlandse namen in Duitsland en een vice versa
De opmerkingen van Gerhard Worgt over de uitspraak van Nederlandse namen in Duitsland (NTg 54, 41) riepen bij mij de herinnering op aan een anecdotische gebeurtenis waarbij de naam van de hoogleraar Molkenboer betrokken was. Toen deze in 1937 bij gelegenheid van de Vondelviering zich te Keulen bevond, waar een tentoonstelling was georganiseerd (zie Vondelkroniek VIII, juli-nummer, p. 2-12), bracht hij in een gesprek enige bevreemding teweeg door de naam van Duitslands grootste dichter uit te spreken als Goete, rijmend op boete. Toen iemand uit het gezelschap toch wel meende hem op het onjuiste van deze uitspraak te moeten opmerkzaam maken, gaf hij tot bescheid: ‘Als de heren mij Molkenbör noemen, mag ik van mijn kant de naam van Goethe wel op z'n Nederlands uitspreken’.
De in het Duits, in onderscheiding van het Nederlands, bestaande mogelijkheid om lange vocalen te schrijven met het enkelvoudige klinkerteken (Tat, Tod, Mut, redselig) heeft wel eens geleid tot foutieve interpretatie in Nederlandse mond. Zo heb ik meermalen de naam van het gezondheidbevorderende preparaat Sanatogen horen uitspreken als sanatógen, met de klemtoon op de derde lettergreep, en een sjwa in de vierde, als ware het een meervoud van een niet nader doorgrond sanatoog.
Dat Duitse -gen met lange vocaal levert ook een verklaring voor de derde door Worgt vermelde uitspraakwijze van de naam Huygensstrasse, nl. Hoeigéénsstrasse. Formaties als autogen, allogen, Hydrogen, psychogen, pathogen zijn misschien niet alle te geleerd om op de achtergrond mee te spelen. In elk geval is autogeen lassen aan beide zijden van de grens een algemeen bekend begrip.
L.C. Michels.
Auteursrechtelijk beschermd