De Nieuwe Taalgids. Jaargang 54

[p. 348]

Uit de tijdschriften.

De Gids. Augustus. C.J. Resink trekt parallellen tussen Marlow-Almayer-Havelaar. - Piet Calis schrijft in de Kroniek van de Poëzie over Nieuwste poëzie van A. Roland Holst: Het gezicht als verhoor. - Nol Gregoor verzorgt de Kroniek van het Proza met Willem Brakman: ‘Een winterrreis’. - In de rubriek Nieuwe Boeken acht C.F.P. Stutterheim het essay De literaire getuige van S. Dresden bewonderenswaardig.

September Piet Calis in Het avontuur als hindernis. Bij de herdenking van Slauerhoffs dood (1936-1961) beschouwt vooral Slauerhoff's liefdeslyriek en komt tot de slotsom dat een liefde die onvolkomen blijft ‘door Slauerhoff als een onmiskenbaar teken van haar zuiverheid beschouwd’ wordt. - Teun de Vries vervolgt zijn Meesters en Vrienden met Bloei en ondergang van een vriendschap. - G.J. Resink speelt met de gedachte van een beïnvloeding van Conrad door Multatuli in Stuurman Korzeniowski ontmoet Shawlman. - C.F.P. Stutterheim beoordeelt H.A. Enno van Gelder, Erasmus, schilders en rederijkers. De religieuze crisis der 16e eeuw weerspiegeld in toneel- en schilderkunst in de rubriek Nieuwe Boeken.

Het Boek van Nu. September. Pierre H. Dubois bespreekt onder de titel Twee Vlaamse temperamenten de roman Nieuw Deps van Gerard Walschap en De diaspora van Marnix Gijsen.

Ontmoeting. Juli-Augustus. C. Ouboter denkt gunstig over het ‘begaafde schrijverschap’ van Het spektakel Harry Mulisch.

Roeping. Juli-Augustus. Het Voorlopig Bestek van Bernard Kemp is een overzicht van de actuele zuidnederlandse letteren aan de hand van de drie grote litteraire tijdschriften ‘Dietsche Warande en Belfort’, het ‘Nieuw Vlaams Tijdschrift’ en ‘De Vlaamse Gide’.

Forum der Letteren. II, Afl. 3 (Augustus). E. Ternoo tracht over de verhouding tussen Roman en werkelijkheid tot klaarheid te komen door de roman te beschouwen niet als weerspiegeling van de werkelijkheid of als uiting van gevoelens en gedachtenwereld van de auteur, maar als autonoom kunstwerk; de slotsom is dat de roman afbeeldt ‘de schema's, die aan het menselijk leven ten grondslag liggen’. - Onder de boekbesprekingen is er een van Van Dale-Kruyskamp, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, door M.C. van den Toorn.

Driemaandelijkse Bladen. XIII, Nr. 2-3. De dubbele aflevering, een ‘K. ter Laan-nummer’, begint met een waarderend woord voor de gehuldigde van K. Heeroma, Kornelis ter Laan 8 juli 1871-8 juli 1961. - W. Foerste oppert na Stapelkamp en Van Lessen, en Heeroma in de vorige aflevering (zie NTg. LIV, 189) een vierde etymologie voor Vressem. - Tj. W.R. de Haan heeft waardering voor De drij wensen of ‘de slaif’, n Grunneger volkssprookje, door G.E. Wildeboer (1812-1904) in dichtvorm verteld, en in motief verwant met ‘Philemon’ van Tollens. - R. Kuitert vraagt aandacht voor Een vergeten Groninger haardrijmer, Lammert Berghuis (1803-1870), die vier dichtbundeltjes op zijn naam heeft staan. - P.J. Meertens behandelt Een Wildervankse dorpsvertelling van Hein Bat, anagram voor H.A. Benit (1823-1864), die de mensen

[p. 349]

en de toestanden in het dorp ‘Verwaldink’ (anagram voor Wildervank) niet bepaald idealiseert. - Van J. Naarding is er een artikel Over diminutiefvormen in het Gronings, met rijk materiaal aan koppelingen, waaruit blijkt dat diminutiefformaties in Groningen veel talrijker zijn dan wel gedacht wordt; ten dele zijn ze opgekomen uit de verba op -ken en -tjen. - G.H. Streurman gaat na, welke Hoog- en Platduitse invloeden op de jonge Geert Teis hebben gewerkt. - J.S. van Weerden vertelt een en ander Uit het leven van Geuchien Zijlma (1842-1922), die o.a. een bundel ‘Ommelander Schetsen’ heeft geschreven, en sociologisch-historisch belangrijke ‘Levensherinneringen’ in handschrift heeft nagelaten; hij is voorts Tweede-Kamerlid geweest. - J. Naarding wijst in Iets uit de geschiedenis van 't pers. vnw. doe een tweetal 16e-eeuwse plaatsen aan die aantonen dat omstreeks 1560 in Hasselt en Meppel, dus in heel Drente, doe nog in gebruik was.

Onze Taal. XXX, Nr. 9 (September). Een redactioneel artikel zet uiteen, hoe zwak de gronden zijn waarop het populaire waarderingsonderscheid tussen Mooie en lelijke talen berust.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. XIV, Afl. 11. Julien Kuypers vervolgt zijn studie over Een vergeten redenaar, Jan Pellering, 1817-1877. - Alfred Kossmann besluit zijn beschrijving van leven en werk van Leopold von Sacher-Masoch (Martelaar voor een dagdroom). - H(erman) T(eirlinck) levert Marginaliën bij Harry Mulisch, n.a.v., ‘Voer voor Psychologen’.

Afl. 12. Julien Kuypers besluit zijn studie over Een vergeten redenaar, Jan Pellering, 1817-1877. - K(arel) J(onckheere) vestigt de aandacht op Een vers van Paul van Ostaijen, dat tot dusver niet in het verzameld werk werd opgenomen.

Dietsche Warande en Belfort. Juli-Augustus. In de rubriek Vlaamse Poëzie schrijft Piet Thomas over De kunst van het gesprek. - In de rubriek Noordnederlandse Letteren bespreekt C. Bittremieux Nescio. - Over De Vlaamse roman in Duitsland handelt Georg Hermanowski. - Boekbesprekingen o.m.: H.W. van Tricht over Louis Couperus door Lieve Scheer; Noord-Zuid door M. Janssens, een bespreking van H. De Vries Reilingh en M. Van Haegendoren, Noord-Zuid Verbinding. Samenhorigheid en samenwerking van de Lage Landen; Gedicht en Omgedicht, een bloemlezing samengesteld door Bert Decorte, waarin deze ‘een paar honderd gedichten samenbrengt die van de middeleeuwen tot nu door Vlamingen werden vertaald’ en besproken door B.R.; onder het hoofd Bibliografie worden genoemd R. Roemans-H. van Assche, Nieuw Vlaams Tijdschrift (1946-1948), een nieuwe aflevering in de reeks Bibliografie van de Vlaamse Tijdschriften en M. De Vroede's bibliografisch repertorium De Vlaamse Pers 1855-56. - Greshoff over Stuiveling en Van Duinkerken van de hand van Bert Ranke in De Laatste Ronde, bespreekt Greshoff's oordeel over Uren Zuid van Garmt Stuiveling en Vlamingen van Anton van Duinkerken.

De Vlaamse Gids. Augustus. ‘Kanttekeningen’ bevat van Paul Snoek, Drie jonge Vlaamse dichters: Werner Verstraeten, Willem M. Roggeman, Hedwig Speliers; van Paul de Wispelaere ‘13 Vlamingen’ een bloemlezing samengesteld door Ivo Michiels.

September. Paul De Keyser schrijft een In memoriam Franz De Backer. -

[p. 350]

Paul De Wispelaere bespreekt de Verzamelde Werken van Dirk Coster in de rubriek ‘Kanttekeningen’.

Spiegel der Letteren. IV, Afl. 4. W.J.M.A. Asselbergs schrijft het Portret van Betje Wolff (op 34-jarige leeftijd). - C. Tindemans handelt over Hippoliet van Peene 1811-1864. - Marcel Janssens stelt Leo Spitzer tegenover de geesteshistorische methode. - In Margine bevat J.C. Arens, Twee epigrammen van C.G. Plemp op J.B. Stalpart van der Wiele; L. Roose, Een bibliografie van de Vlaamse tijdschriften. - In de Boekbeoordelingen recenseren: J. Deschamps de twee maal bekroonde studie van R. Lievens, Jordanus van Quedlinburg in de Nederlanden. Een onderzoek van de handschriften; J.J. Mak de uitgave van M. Hoebeke, Het Spel van de V vroede ende van de V dwaeze maegden; L.M. van Dis, de Groningse dissertatie van W.M.H. Hummelen, De Sinnekens in het Rederijkerdrama; W.J.C. Buitendijk de uitgave van Crena de Jongh van G.C. van Santen's Lichte Wigger en Snappende Siitgen, Zeventiende-eeuwse gesprekken in Delfts dialect; O. Dambre het proefschrift van P.A.F. van Veen, De soeticheydt des Buyten-Levens, vergheselschapt met de Boucken, Het Hofdicht als Tak van een Georgische Litteratuur; M. Nijland-Verwey de uitgave van J. Smit, Potgieter's Florence den XIV den Mei 1265-1865.

Leuvense Bijdragen. L, Afl. 3. W.A.F. Janssen is van mening dat men Om een komma totnogtoe niet De juiste lezing en de psychologische betekenis van Beatrijs vers 243-248 heeft gezien: hij wil namelijk de komma die de meeste uitgevers plaatsen achter /ghedinct/ in vs. 247, laten vervallen, maar een komma aanbrengen achter /Waer/ in 248, en aan dat laatste woord de betekenis ‘voorzeker, voorwaar’ toekennen. - G. Scheurweghs begint een vervolgartikel over The influence of the Latin Grammar of William Lily on the early English Grammarians in the Netherlands; hij gaat die invloed na op een leerboek voor het Engels, door een anonieme Engelsman in het Nederlands geschreven, dat in 1646 te Amsterdam verscheen.

Nu Nog. IX, Nr. 5 (September). In dit nummer is afgedrukt de toespraak Leek en Taal, die Prof. W.F.J.M. Krul, voorzitter van het genootschap ‘Onze Taal’, gehouden heeft in een feestelijke bijeenkomst te Brussel ter viering van het tienjarig bestaan van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal; er staan belangwekkende bijzonderheden in over het streven naar taalzuiverheid vroeger en nu. - R. Limbourg krijgt een laatste woord tegen zijn opponenten inzake Het snobisme in onze A.B.-uitspraak. - J. Verhasselt bespreekt F.C. Dominicus, Schrijft U ook zulk Nederlands?. - Verder de gewone rubriek Brievenbus - Taaladvies, ditmaal 2 bladzijden beslaande, en zakelijke berichten en mededelingen.

Wetenschappelijke Tijdingen. XXI, Nr. 7 (September). J. Leenen en R. Claeys opperen gegronde bezwaren tegen de denkbeelden die S.S.H.M. Boelen over De Nederlandse taal in Vlaanderen heeft geuit in het vorige nummer. - J. G(oossenaarts) geeft het vervolg op zijn overzicht van publikaties over Volkstaal.

Ons Erfdeel. V, Nr. 1. Jozef Deleu luidt de nieuwe jaargang als Lustrum in. - Een artikel van G.B. Droege onder de lange titel De twee in Europa tussen het Engels en het Duits liggende kultuurtalen (het Nederlands en het Fries) -

[p. 351]

en de Nederlandse westhoek in Frankrijk komt neer op een pleidooi voor het behoud van het Nederlands in die westhoek. - Luc Verbeke vervolgt zijn Taalstrijd en Vlaamse Beweging in Frans-Vlaanderen. - Van De dichter André Demedts en De dichter Karel Jonckheere zijn, na een inleiding onderscheidenlijk van Albert Westerlinck en Hubert Lampo, enige gedichten afgedrukt met franse vertaling ernaast; Demedts is vertaald door André Piot, Jonckheere door Roger Bodart en Hugo Richter. - Leo Rommen schrijft over De Vlamingen in Noord-Amerika. - Een geïllustreerd artikel van Jan D'Haese behandelt De hedendaagse schilderkunst in Vlaanderen. - Ward Corsmit raadt aan: Ontdek Frans-Vlaanderen met Charles Dickens. - Verder een uitvoerige Kulturele Kroniek door J. Deleu, F. Niessen, J. Declercq, A. Verthé, L. Schultz, W. Geerts, A. de Vin en A. Claessens; onder Tijdschriften en Boeken enige referaten door Frits Niessen, Jozef Declercq en Jozef Deleu; onder Aantekeningen en Verslagen o.a. een mededeling van Robert Victoor over de zeer bevredigende belangstelling voor het door hem gegeven Nederlands onderwijs te Kappelle bij Duinkerke.

Standpunte. XIV, Nr. 4. Rialette Vogel schetst H.A. Mulder als Kritikus. - Ernst van Heerden ontdekt 'n Metriese stoplap by N.P. van Wyk Louw. - Rob. Antonissen bespreekt enkele literaire publikaties van de laatste jaren (Oor een en ander prosa en drama 1958-1960). - T.H. le Roux onderzoekt het gebruik van Die onbepaalde voornaamwoord 'n mens naast mens in Afrikaans, o.a. bij Gustav Preller. - A. van Selms publiceert Uit eie boekebesit een paar gegevens over Heiman Dullaart die aan J. Wille indertijd waren ontgaan. - In de rubriek Aantekeninge bespreekt J(an) G(reshoff) Een academisch proefschrift over Charles Edgar du Perron (1899-1940), nl. de gentse dissertatie van Ada Deprez. Hij acht het een belangrijk boek, ondanks tekortkomingen, o.m. ‘onwetenschappelijke behandeling van het brievenmateriaal’. - Dezelfde criticus bespreekt met veel waardering W.J. Simons' ‘Het Paleis van Circe’ (Frederik van Eeden in Amerika).

Tydskrif vir Geesteswetenskappe. I, Nr. 2 (Juni 1961). Ernst van Heerten merkt drie soorten Neologismes by D.J. Opperman op: klanknabootsingen en klanksymbolische formaties; nieuwe woorden met de gewone procédés van woordvorming gemaakt; voorbeelden van ‘ongewone funksiewisseling en ongewone betekenisverandering’. - In de rubriek ‘Boekbesprekings’ een beoordeling van A. Reichling, Verzamelde studies over hedendaagse problemen der taalwetenschap, door H.J.J.M. van der Merwe.

Volkskunde. LXI = Nieuwe Reeks XX, Afl. 3. Onder de titel Grondbeginselen en Metodenleer der Volkskunde geeft K.C. Peeters een beschouwing Bij de 3e editie van het Standaardwerk van Adolf Bach, ‘Deutsche Volkskunde’ (Heidelberg, 1960). - H. Stalpaert vervolgt en besluit zijn Repertorium van Volksliederen op vliegende bladen; aan het eind een ‘Tafel van de thema's’ en een ‘Tafel van de zangwijzen’, beide alfabetisch geordend, en de namen van enige ‘Componisten of Liedjeszangers’. - Verder Kroniek, enkele Boekbesprekingen en Tijdschriftenschouw.

Neophilologus. XLV, Afl. 4 (Oktober). Over de veelbesproken Belle van Zuylen, door haar huwelijk Madame de Charrière, handelt een artikel van S. Dresden, Mme de Charrière et le goût du témoin: zij die steeds een getuige ge-

[p. 352]

zocht heeft, staat ook als ‘getuige’ tegenover haar eigen leven. - In de studie van J. Th. de Booy, Autour d'une dédicace à Jean-Jacques Rousseau: un épisode de l'histoire du platonisme au XVIIIe siècle, staat in het middelpunt Jean-Nicolas Grou (1731-1803), maar wordt ook activiteit van 18e-eeuwse Nederlanders als F. Hemsterhuis, D. Ruhnkenius en L.G. Valckenaer behandeld. - J.C. Arens herkent verwerkingen van Fabels van Babrius en Abstemius bij Revius.

Etudes Germaniques. XVI, Afl. 3 (Juli-September 1961). In de rubriek ‘Notes et Discussions’ komt onder de titel Phonologie ou Phonique? een bespreking voor van B. van den Berg, Foniek van het Nederlands, (eerste en) tweede druk, door J. Fourquet. - Onder ‘Bibliographie Critique’ besprekingen van M. Rutten, Het proza van Karel van de Woestijne en tien nieuwe nummers in de reeks Monografieën over Vlaamse Letterkunde door P. Brachin; verder korte aankondigingen van Franz (lees: Frans) Erens, Un Hollandais au Chat Noir, textes choisis et traduits par Pierre Brachin (Cl. David) en A.H.J. de Leeuwe, Meiningen en Nederland (L. Fessard).

The Modern Language Review. LVI, Nr. 3 (Juli 1961). Th. Weevers oordeelt zeer gunstig over het derde deel van Maurits Uyldert's biografie van Albert Verwey (Naar de Voltooiing: Uit het leven van Albert Verwey III).

Het Gehoorgestoorde Kind. I (1960), Afl. 6. In een artikel van A. van Uden, pr., Motoriek en verwerving van een klankentaal door dove kinderen, gaat aan het therapeutisch-didaktische gedeelte een theoretische beschouwing vooraf, waarin nadruk valt op het belang van de ‘ritmiek’ in het Nederlands, die berust op de intonatie; van de ‘intonatie’ is voor de auteur, naast de drie traditionele elementen kracht, duur en toonhoogte, een essentieel bestanddeel de tonale kwaliteit of tonaliteit van de intervallen.

II (1961), Afl. 3. In een lezing, gehouden voor de Vereniging voor Doofstommenonderwijs en in deze aflevering opgenomen, heeft C.F.P. Stutterheim drie opvattingen omtrent de woordinhoud, Begrip, voorstelling, betekenis, kritisch behandeld, met aan het slot enige beschouwingen over het taalgebruik van doven die onderwijs hebben genoten.