D'r als objectvorm van het pers. vnw. mv.
In z'n Akademie-voordracht over het bezittelijk voornaamwoord hun (Med. d. Kon. Ned. Akademie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, Nieuwe Reeks, dl. 21, no. 2) stelt prof. Van Loey in 'n voetnoot op bil. 10-11 de vraag, of 'n objectvorm 'r, d'r van het persoonlijk voornaamwoord in het meervoud nog in de noordnederlandse westelijke omgangstaal is blijven voortleven. Dat d'r in deze functie inderdaad nog niet helemaal verdwenen is, blijkt uit de volgende zinnen, die ik uit de omgangstaal van eenvoudige mensen in Leiden heb opgetekend:
Die kindere [vier jongens] zijn immers nie gewend dat et [nl. het eten] rustig voor d'r klaargemaakt wordt.
... en dan stond ik zó [hierbij 'n dreigend gebaar met gebalde vuist] tege d'r [nl. tegen die stoute kinderen] te make.
Ik heb goed voor d'r [nl. twee meisjes] gespaard. (Uit onmiddellijk gedane navraag bleek mij dat de spreker, 'n jongen van twaalf, beslist allebei z'n vriendinnetjes bedoeld had.)
Daarnaast heb ik nog wat meer voorbeelden opgetekend van d'r als wederkerig vnw., daaronder één (het laatste van de zes) uit de mond van 'n beschaafde spreekster:
... en dan de dekens dubbel over d'r heen. (Het onderwerp van gesprek waren ‘kamperende jongens’).
Ze [de engelse militairen] hadde allemaal van dat bevrore schapevlees bij d'r.
.. en dan hadde ze [de engelse militairen] die dikke tablette chokola bij d'r.
... en ze [zekere mensen] hebbe alles bij d'r staan [nl. om 'n brand te blussen].
... 'n meneer en mevrouw, met twee kindere bij d'r.
... dat ze [iemands vrienden] hun vioolkiste bij d'r hadde.
Dit refiexivum d'r staat m.i. op één lijn met de objectvorm van het pron. pers., in tegenstelling met d'r in d'r eige(n), d'r zelve, waar d'r als possessivum is op te vatten; vergelijk in het enkelvoud
Hij had geen koffer bij 'm tegenover
Hij heb z'n eige opgehange.
Leiden.
Helmut Weigert.
Auteursrechtelijk beschermd