De interjectie ‘hola’.
J.B. Drewes bespreekt de interjectie hola in een vers van Mariken van Nieumeghen, (Nieuwe Taalgids, 1955, 319-21) en geeft een aantal rederijkersteksten op waarin hola een onderbreking inleidt, als de spreker plots iets ziet of bedenkt. Mij klinkt dit hola zeer vertrouwd in de oren. Ik stel echter vast dat er in de dialectwoordenboeken haast nooit iets over gezegd wordt. Het Gronings Wdb. vermeldt ‘Hola, uitroep’; het Zuidoostvl. Id. ‘Hola, tw.; roepwoord; zie Nd. Wdb.’; het Gents Wdb. ‘Hola, tw. om iemands aandacht te wekken, (dan volgt een verkeerd voorb.); als uitroep van verwondering: hola Piero! Soms holala!’ Dat is alles. Het Wdb. Ned. Taal (VI, 877. Hola, 4) besteedt vier regeltjes aan het hier behandelde hola: ‘Uitroep wanneer ons iets treft of invalt: wacht eens!’ (dan 2 voorb.).
Het kan dus nuttig zijn, dat ik iets meer vertel over de interj. hola, zoals ik ze in het Zuidbrabants (Aarschot) hoor gebruiken. Ze welt de dialectspreker spontaan naar de mond, als hij plots, onverwacht, iets bemerkt, iets vaststelt, iets ontdekt. Voorbeelden: Hola, mannen, de garde (veldwachter) is daar! Hola, ik zie de toren al! (men realiseert plots dat men al zo ver is). Hola, ik zie onze Sus juist afkomen! Hola, ze zijn al daar! (b.v. bij een wedstrijd, als men de renners pas later verwachtte). Hola, dat water is koud! Hola, ik heb geen grond meer! (bij het zwemmen). Hola, dat wordt moeilijk! (veel moeilijker dan men had voorzien). Hola, hier wordt het glad! Hola, hier moeten we oppassen! (b.v. als men uitglijdt). Hola, hier staan ze dik! (b.v. bij het braambessen plukken).
Als men plots een of andere onhandigheid begaat, b.v. een bord laat vallen, een gevuld glas omgooit, een touw laat schieten dat men moest vasthouden, op iemands tenen trapt of hem aanstoot, zal men daarop haast altijd een verontschuldigende interjectie laten volgen; in 90% van de gevallen is het hola! zeer vaak gevolgd door het zinnetje ‘ik kost er niet aan doen!’
In geen enkel van deze gevallen kan hola vervangen worden door hela. Dit is een andere interjectie, die dient, zoals de woordenboeken zeggen, om iemand te roepen, iemands aandacht te trekken; ook wel om hem tot matiging aan te sporen. Hela kan meestal vervangen worden door hola. Ik heb de indruk dat de drie dialectwoordenboeken die hola vermelden, ten onrechte deze vorm beschouwen als een loutere variant van hela.
J.L. Pauwels.
Auteursrechtelijk beschermd