Robinetta.
De naam Robinetta in ‘De Kleine Johannes’ is zeker in Nederland niet gewoon. Meyers en Luitingh noemen hem niet in hun boekje ‘Onze Voornamen’. Wel geven ze bij de mansnamen Robijn, Robinus de vrouwelijke vorm Robina, en daarbij zou Van Eeden het verkleinwoord Robinetta gevormd kunnen hebben. Overigens lijkt dit niet erg waarschijnlijk. Eerder zullen we denken aan invloed van het roodborstje dat bij het meisje is, als Johannes haar voor het eerst ontmoet. De Engelse naam daarvan is ‘robin’, waarbij gemakkelijk Robinetta te maken is. Me dunkt dat het roodborstje vaker in de Engelse poëzie voorkomt dan in de Nederlandse. Men hoeft niet zo lang in Engelse verzenbundels te bladeren om er voorbeelden van te vinden, zoals deze uit ‘An Extempore’ van Keats, uit een brief aan George Keats en zijn vrouw:
When they were come into the Faery's Court
. . . . . . . . . . . . .
Amid the woods they were, so lone and wild,
Where even the Robin feels himself exil'd.
Of het begin van het bekende ‘Proud Maisie’ van Walter Scott, waarin de roodborst het meisje haar dood voorspelt:
Proud Maisie is in the wood,
Sweet Robin sits on the bush
Over 't geheel krijgt men de indruk dat het roodborstje in de literatuur en in de folklore meer weet dan de mensen, en daarbij past in ‘De Kleine Johannes’ dat de orakelspreuk van Wistik over het gouden kistje eindigt met de woorden: ‘roodborstje weet de weg’.
Intussen maakt dit nog niet duidelijk, waarom het Engels hier van invloed is geweest. Ik kan daarvoor op een bijzonderheid wijzen. De passage waarin Robinetta het eerst voorkomt, luidt: ‘Op het gras bij de vogelkers lag een meisje. Johannes zag alleen haar licht-blauw kleedje en blond haar. Een roodborstje, dat op haar schouder zat, pikte uit haar hand.
Op eenmaal wendde zij het hoofd en zag Johannes aan.
“Dag jongetje!” zeide zij en knikte vriendelijk.’
Wat hierbij opvalt is, dat de liggende houding slecht past bij de mededeling, dat het roodborstje op Robinetta's schouder zat en uit haar hand pikte. We kunnen ons voorstellen, dat de vogel op haar hoofd of schouder gaat zitten als zij staat en dat zij dan haar hand naar het vogeltje opheft. Als zij ligt, zou het vogeltje overal op haar kunnen gaan zitten, bij voorkeur op of bij haar hand met vogelvoer, maar niet op haar nu min of meer verticaal geplaatste schouder. Beter mogelijk, maar toch ook niet zo heel gewoon is het vriendelijk knikken terwijl ze ligt. Het lijkt er op of Van Eeden een bepaald beeld van Robinetta voor de geest stond, dat hij niet geheel los kon laten, toen de situatie toch enige wijziging vereiste. Nu is het opmerkelijk, dat er van Sir Joshua Reynolds een schilderij bestaat met de naam Robinetta, voorstellende een staand meisje met een roodborstje op haar schouder. Het bevindt zich in de Tate Gallery en komt in de catalogus van 1947 als no. 892 voor. Het is denkbaar, dat dit schilderij Van Eeden naam en voorstelling van Robinetta aan de hand heeft gedaan.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd