De Nieuwe Taalgids. Jaargang 43

[p. 189]

Uit de tijdschriften.

De Gids. Maart. Top Naeff levert een bijdrage Ter herinnering aan Josine Simons-Mees (1863-1948), die in haar jongere jaren verdienstelijke toneelstukken geschreven heeft. - De Toneelkroniek van Emmy van Lokhorst behandelt alleen vertaalde blijspelen.

De Nieuwe Stem. Maart. Een uitvoerige studie wijdt Johannes Tielrooy aan Ernest Renan en Nederland.

Critisch Bulletin. Febr. Anthonie Donker beoordeelt waarderend het grote gedicht Het Moederland van Nes Tergast, waarin deze dichter herinneringen aan zijn geboorteland weergeeft (Javaanse Gedachtenis of Indonesisch afscheid). - Miep van der Bom-Luitingh bespreekt twee bundels van de Afrikaner dichter Uys Krige: Die Einde van die Pad en ander Oorlogsgedichte en Hart sonder Hawe, met indrukken van strijd en krijgsgevangenschap uit de laatste wereldoorlog. - Annie Romein oordeelt ongunstig over de roman De witte Veren van Jeanne van Schaik-Willing (De Muze met het vlammend zwaard), omdat de figuur van de hoofdpersoon onwaarschijnlijk en onaannemelijk is. - Johan van der Woude beoordeelt de novelle Madame Jutzkowa van Aar van de Werfhorst (Het beeld in de Spiegel). - Erik van Ruysbeek beoordeelt de Vlaamse roman Instituut Astrée van René Berghen (Vorderingen op de achtergrond). - A. Mout vestigt de aandacht op B. Hunningher's Een eeuw Nederlands Toneel (Nederlandse toneelgeschiedenis: vallen en opstaan).

Maart. Anthonie Donker (Du sublime jusqu' au ridicule) bespreekt Bertus Aafjes' bewerking van de Reis van Sinte Brandaen en de Vijf variaties op een misverstand van Kees Stip. - Jeanne van Schaik-Willing beoordeelt Marnix Gijsen's roman De man van overmorgen (De roman als zinrijke fabel). - Ton Koot beoordeelt Avontuur van Titia door Henriette van Eyck en S. Vestdijk. - Victor Varangot beoordeelt Bewolkt bestaan van Cola Debrot (Verterend verleden). - W.L.M.E. van Leeuwen ziet in G.H. 's-Gravesande's boek Bouwstoffen voor een biografie over E. du Perron. - Anthonie Donker beschouwt het overzicht Spiegel der eeuwen van F.W. van Heerikhuizen als een aanwinst voor het onderwijs, ondanks de bezwaren die hij ontwikkelt tegen de hoofdstukken over de moderne letterkunde.

Het Boek van Nu. Maart. P.H. Ritter Jr. bespreekt Albert Helman's Afdaling in de vulkaan onder het opschrift Een landschap wordt tot een verhaal. - G. Stuiveling geeft een beschouwing Ten geleide bij Herman Gorter's Kritiek op Tachtig (Verz. Werken III), z.i. ‘een onvervangbaar document aangaande de denkwijze en de artistieke inzichten van de geniaalste dichter uit onze moderne letteren’. De gebundelde teksten stellen ook in staat, zijn standpunt van 1898 te vergelijken met dat van tien jaren later. Tevens is het een aanmaning om ‘de letteren te bestuderen in sociologische zin’. - J. Tersteeg pleit voor de blijvende waarde van Sara Burgerhart, ‘een modern meisje’. - H.G. Cannegieter bespreekt Anthony van Kampen's Jungle Pimpernel (Fictie en feiten op Nieuw Guinea).

Roeping. Dec. Stijn Streuvels vertelt een en ander uit zijn herinneringen

[p. 190]

aan Heeroom Guido Gezelle. - Reninca uit zijn warme verering in een beknopte Beschouwing bij Gezelle. - Volledig afgedrukt is de herdenkingsrede, door Prof. Frank Baur voor de Hilversumse radio uitgesproken (Guido Gezelle herdacht).

April. In de Kroniek oordeelt Jacques Benoit vrij ongunstig over de jongste bundel van Michel van der Plas: Als ik koning was, die hij als Belijdenis der onvolwaardigheid beschouwt. - P.N. Dezaire bespreekt met veel waardering Gerlach Royen's Romantiek uit het spellingtournooi.

Dietsche Warande en Belfort. Febr. H.L. van Breda O.F.M. schrijft over de Benelux en de Vlaamse Beweging. - Paul Lebeau houdt een Korte meditatie over de roman, nl. over wat er omgaat in de schepper en bij de genieter van de roman. - In een Taalkundige Kroniek gaat J.L. Pauwels na, welke moeilijkheden zich voordoen bij De spelling van de bastaardwoorden, in verband met de toekomstige regeling. - In De laatste ronde bespreekt Alb. Westerlinck de vierde druk van Aug. Vermeylen's Van Gezelle tot Heden (1948), door Franz de Backer met een overzicht van de laatste tien jaren aangevuld. Daaruit blijkt volgens de beoordelaar dat de ontwikkeling van de dichtkunst onbevredigend geweest is, in tegenstelling met de prozakunst, het essay en de literatuurgeschiedenis. Verder bespreekt hij Vlaamse letterkunde in Duitse vertaling. Rob. Antonissen is zeer ingenomen met Een belangrijk Zuidafrikaans periodiek ‘Standpunte’ met een rijke inhoud van de vier voltooide Jaargangen. - C.F.P. Stutterheim's Inleiding tot de Taal-Philosophie wordt beoordeeld door L. van Haecht.

Maart. Het gedicht In den beginne van Bertus Aafjes gaf Albert Frank-Duqesne en Albert Westerlinck aanleiding tot een breed opgezette studie Analysis van een Mythe, waarin de verbeelding van Aafjes geconfronteerd wordt met het bijbelverhaal. - Albert Westerlinck beoordeelt de omgewerkte en aangevulde Geschiedenis van de Middelnederlandse Letterkunde I en II door J. van Mierlo en de Gezelle-uitgave van Frank Baur.

Tijdschrift voor Levende Talen XVI, afl. 1. J. Leenen bepleit De kunst van kort te zijn door een stilistische kritiek op een omslachtig dagbladverslag.

De Vlaamse Gids. Maart. Onder het opschrift Knap in hun genre betreurt Louis-Paul Boon dat in de hedendaagse romankunst ‘steeds meer specialisatie’ op te merken valt, een neiging om ‘zich in één genre te volmaken’. Naast buitenlandse auteurs noemt hij als voorbeeld ook het jongste werk van Jan Mens.

April. H.E. Ett levert een ‘documentaire bijdrage’ over de resident Brest van Kempen, bekend uit de Havelaar-zaak. - De Kroniek van de Poëzie door M. Rutten is getiteld Van het verraad der dichters tot Simon Vestdijk. De inzinking van de hedendaagse dichtkunst, de ‘generatienood’ wordt door hem bevestigd en met voorbeelden toegelicht. Daartegenover heeft hij veel bewondering voor In den beginne van Bertus Aafjes, maar vooral voor een dichter die hij nog hoger stelt: Simon Vestdijk in zijn jongste ontwikkelingsphase, met het grote epische gedicht Mnemosyne in de Bergen en de kleinere bundels Thanatos aan banden en Gestelsche Liederen.

[p. 191]

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jan. In de rubriek Zoek de mens vraagt Herman Teirlinck aandacht voor de rede Lyriek en Leven van P. Minderaa. In een uitvoerige bespreking toont hij grote waardering voor deze beschouwingen.

Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie. Oct.-Dec. 1946. Als redevoeringen uitgesproken op de jaarlijkse openbare vergadering zijn in dit deel afgedrukt: De geestelijke waarden in het onderwijs door Leo van Puyvelde, en Wisselwerking en samenwerking van Noord- en Zuid-Nederland op taal- en letterkundig gebied door C.G.N. de Vooys. - A. van Elslander publiceert Twee onuitgegeven fragmenten van de Istory van Troyen van Jacob van Maerlant. - Paul Van Tichelen stelde een uitvoerige Bibliografie van Prof. Dr. Arthur Cornette samen.

Deel 1947. C.G.N. de Vooys vergelijkt Twee rederijkersspelen van Pyramus en Thisbe, namelijk een van Matthijs de Castelein en een uit het archief van Trou moet Blijcken. - J. van Mierlo publiceert een herdenkingsrede, gewijd aan Karel Lodewijk Ledeganck (1805-1847). - De methode bij het onderzoek van Latijnse en Romaanse elementen in de Zuidnederlandse dialecten wordt in het licht gesteld door L. Grootaers. - Luc. Ceyssens O.F.M. doet een Poging om het leven van Sinte Kristine chronologisch te situeeren. In verband met de opdracht aan Zuster Maria van Hoye neemt hij aan dat het gedicht ‘rond 1364’, of stellig tussen 1359 en 1386 geschreven moet zijn. - Frank Baur beoordeelt uitvoerig een antwoord op de prijsvraag: Heine en het Heinianisme in de Nederlandse letterkunde, dat ter bekroning werd voorgedragen. Lode Baekelmans en Fr. de Backer voegen daar hun opmerkingen bij.

Deel 1948. A. Carnoy onderzocht Bergnamen in 't Oud Nederlands. - P. Sobry geeft een aesthetisch toelichtende Commentaar bij Gezelle's ‘Meidag’. - A.J.J. Van de Velde's beschouwing over Simon Stevin, 1548- 1620, en de Taal- en Letterkunde is verdeeld in twee delen: het eerste behandelt het aandeel van Simon Stevin in het ontstaan van de Nederlandse wetenschappelijke taal, toegelicht met lijsten. Ingelast is ook, in facsimilé, een door hem opgestelde lijst van Duytsche eensilbighe woorden, als bewijs van de voortreffelijkheid van het Nederlands. Het tweede deel ‘bespreekt de hulde der letterkunde aan den geleerde’. - Uitvoerig is de verhandeling van G. Schmook over Vriendschappen en tegenstellingen bij de eerste ‘Taelminnaeren’, geput uit Antwerpse dokumenten. - Luc. Indestege geeft proeven van Hendrik van Veldeke's minneliederen in nederlandse verzen overgebracht. - A. Carnoy levert een bijdrage over Academiën en culturele voorlichting. - L.L. Hammerich hield een voordracht over De invloed van het Nederlands op het Deens. - C. De Baere bestudeerde De Brusselse refereynen en Liedekens van 1562, waaruit hij proeven mededeelt om na te gaan of in sommige partij gekozen wordt voor of tegen de hervorming.

Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde LXVII, afl. 3. Een uitvoerig artikel van Louise E. van Wijk behandelt De ontwikkeling van oudgermaanse û in het Nederlands en Zweeds. - G.I. Lieftinck beschrijft Een uniek handschrift met de middelnederlandse versie van de statuten van het Gulden Vlies van 1431. - E. de Tollenaere bespreekt de betekenis van de woorden Beduit(je), vaan(tje), paar(tje), peerd(eken) en up(p)erken. - A.P. de Bont toont aan dat voort bij Vondel nu kan be-

[p. 192]

tekenen, evenals het oudere voortmeer en rechtevoort. - A. Zijderveld beoordeelt het Nijmeegse proefschrift van Jos Vandervelden: Vondels wereldbeeld. G.G. Kloeke beoordeelt A. van Loey's Middelnederlands Leerboek en is zeer ingenomen met een proefschrift van Arnold Rakers: Die Mundarten der alten Grafschaft Bentheim und ihrer reichdeutschen und niederländischen Umgebung, waarin ook op de uitstraling van het Nederlands nadrukkelijk gewezen wordt.

Oud-Holland LXIV (1950). Een uitvoerige en degelijke studie wijdde A. Zijderveld aan Cesare Ripa's Iconologia in ons land, vertaald door D. Pietersz. Pers, waaraan tot nu toe in de litteratuurgeschiedenis onvoldoende aandacht geschonken is. De invloed, zowel op de beeldende kunst als op de dichtkunst is tot diep in de achttiende eeuw groot geweest. De uitwerking van 1743-50 (Het groot natuur- en zedekundig Wereldtoneel of Woordenboek) is ten onrechte geheel op naam gesteld van Poot, die voornamelijk de taal moderniseerde; de eigenlijke bewerker is de Alkmaarse rector Ouwens. Deze studie is aardig geïllustreerd.

Ons Geestelijk Erf. Dec. P. Pacificus Van Herreweghe besluit zijn studie over De Leuvense bijbelvertaler Nicolaus van Winghe, zijn leven en zijn werk.

Het Boek XXX, afl. 1. A.A. van Rijnbach vestigt de aandacht op Een onbekende spectator en zijn samensteller Egbert Buys. Deze niet zeer belangrijke periodiek dagtekent van 1750.

Wending. Febr. In een Kroniek van Letterkundige Studies geeft P. Minderaa een reeks van beknopte, karakteriserende besprekingen.

Museum. Nov.-Dec. J.C.H. de Pater beoordeelt Chr. Stapelkamp's bloemlezing uit de psalmvertalingen van Marnix. - A. van Loey beoordeelt het Nijmeegse proefschrift van S. van der Meer: Verloër Stadt-texte.

Jan.-Febr. K. Heeroma beoordeelt de nieuwe uitgave van Van Dale's Groot Woordenboek en de Nomina Geographica Neerlandica XIII. - J.F. Heybroek heeft weinig lof voor Gerlach Royen's Spellingtournooi. Deze in konservatieve geest geschreven beoordeling bevat o.a. de bewering, dat het spellingonderwijs na de vereenvoudiging moeilijker geworden is, wat weinig onderwijzers en leraren met hem eens zullen zijn.

Acta Linguistica V fasc. 2. Uit dit deel vestigen wij de aandacht op een drietal artikels, namelijk Mécanisme et mentalisme en langage, door Louis H. Gray, Langue mixte et mélange de langue, door A. Rosetti, en Some Remarks on Writing and Phonetic Transscription, door J. Vachek.

Nederlands Theologisch Tijdschrift 1950. In een studie Heer Halewijn en de goddelijke bedrieger wijst J.J. Mak in de bekende Middelnederlandse ballade allerlei sacrale en mythische motieven aan, op grond van uitgebreide belezenheid.

C.d.V.