De Nieuwe Taalgids. Jaargang 41

[p. 285]

Uit de tijdschriften.
(Augustus-October).

De Gids. Okt. In de Kroniek bespreekt Anton van Duinkerken uitvoerig het boek van Maurits Uyldert over De Jeugd van Albert Verwey. - L.C. Michels beoordeelt de uitgave van Gedichten van Zuster Mechtildis van Lom (1600-1653) door Br. Edg. Heynen.

Roeping. Aug.-Sept. L. Reypens S.J. publiceert een voordracht over De Nederlandse mystiek in de Europese cultuur, waarin uiteengezet wordt hoeveel waardering de Nederlandse mystici van de dertiende tot de zestiende eeuw in verscheiden Europese landen gevonden hebben.

Critisch Bulletin. Juni. G. Sötemann beoordeelt de bundel Het Vaderland, van Adriaan Morriën - Antoon Coolen bespreekt de houding van Felix Timmermans onder de Duitse bezetting, naar aanleiding van Herinneringen aan Felix Timmermans door Mark Edo Tralbout (Zó was de Fee). Daarbij sluit zich aan een beoordeling van Maurice Gilliams' boekje In Memoriam Felix Timmermans 1886-1947 door R.F. Lissens.

Juli. Anthonie Donker beoordeelt tweeërlei geschriften van A. Marja: het lange gedicht De Keuze en de de bundel essays Schuchter en iets luider. M. Revis beoordeelt vijf korte novellen (De vingers van de linkerhand) van Jef Last onder het opschrift Drie sterke en twee zwakke vingers. - Een Journaal van Hemeltochten noemt Herko Groot de Kleine Kosmologie van Albert Helman. J.P. van Praag schrijft met grote waardering over het jongste werk van Henriëtte Roland Holst, nl. over haar laatste verzenbundel (Kerstmis als Boodschap in een gebroken Wereld) en de biografieën van Gandhi en van Romain Rolland.

Aug. Pieter Buckinx schrijft over Karel Jonckheere als dichter, voornamelijk over Conchita en Spiegel der Zee. - Miep van der Bom-Luitingh (Verbeelding van het boze) bespreekt de bundel Gestaltes en Diere van N.P. van Wyk Louw. - Anna Blaman (Droomrealisme op z'n subjectiefst) ontleedt Jacht in de diepte van A. van der Veen. - Marius Valkhoff behandelt Tielrooy als essayist naar aanleiding van de bundel Fantasieën en Beschouwingen, terwijl S. Dresden Tielrooy's boek over Ernest Renan beoordeelt.

Sept. W.A.P. Smit beoordeelt de vertaling van C. Huygens' dagboek door A.H. Kan (De Jeugd van C. Huygens). Miep van der Bom-Luitingh vestigt de aandacht op Twee bloemlezingen uit Zuid-Afrikaanse poëzie, nl. de bekende, telkens herdrukte van E.C. Pienaar en een nieuwe van Tj. Buning (Uit ons Digkuns). - Henriette L.F. de Beaufort prijst Annie Romein's roman Vaderland in de verte (Levensroman van Hugo de Groot). - J.C. Brandt Corstius beoordeelt het proefschrift van C.G.L. Apeldoorn over Dr Willem Doorenbos (Emigratie naar het rijk der fabelen).- Jan Schepens levert een kritisch artikel Bij het herdenken van twee grote T's, bl. Felix Timmermans en Toussaint van Boelaere.

Het Boek van Nu. Sept. G. Stuiveling (Cijfers en letteren) beklaagt zich over de massa-produktie op letterkundig gebied: 7086 boeken in het éne jaar 1947, terwijl belangrijke uitgaven achterwege blijven. Daarvoor bepleit hij overheidssteun. - Gerard van Eckeren beschouwt Jo Boer's

[p. 286]

roman Melancholie der verzonken jaren als ‘Een datum in onze romankunst’. - J.C. Brandt Corstius bespreekt de onlangs uitgegeven Onbekende jeugdverzen van Herman Gorter. - P.H. Ritter Jr (Herman de Man en zijn posthuum geschrift) vraagt aandacht voor zijn Wonderlijke Ontmoetingen. - G. Stuiveling bespreekt, onder het opschrift Neo-menistendom de door Fokke Sierksma verzamelde opstellen van jonge schrijvers, Commentaar op Achterberg, en van dezelfde auteur Schoonheid als eigenbelang.

Okt. G.B. 's-Gravesande schrijft waarderend over de zeventigjarige Nico van Suchtelen. - G. Stuiveling wijst op Nieuwe gegevens over '80 in een kritische bespreking van M. Uyldert's boek De jeugd van een dichter, nl. Albert Verwey. - Gerard van Eckeren (Een biecht) beoordeelt de Mémoires van Martha Baan. - P.H. Ritter (Dirk Coster dramaturg) beoordeelt Dirk Coster's Het leven en sterven van Willem van Oranje. - G. Stuiveling (Voor Vaderland en Vorst) is verontwaardigd over een jubileumlied van Bertus Aafjes, als regeringsopdracht geschreven voor de jeugd.

Criterium. Juli-Aug. H.P.H. Teesing publiceert een studie over Het probleem der perioden in de literatuurgeschiedenis, waarin hij het bestaan en het ontstaan der perioden kritisch behandelt, maar ten slotte een vraagteken moet plaatsen.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Aug. In een Kroniek vindt men Losse beschouwingen voor het dossier van het magisch-realisme door Johan Daisne.

Sept. G. Dekker beoordeelt en ontleedt de tweede bundel van de jonge, veelbelovende Afrikaanse dichter D.J. Opperman: Negester oor Ninevé, die moeielijk te verstaan is zonder een begrip ‘van die idezwêreld waaruit die ontroering opslaan, die denkvorme waarin dit tot openbaring kom’.

Dietsche Warande en Belfort. Aug. Anton van Duinkerken publiceert een fragment uit zijn boek over Antoon Coolen, getiteld De Peel-romans van Antoon Coolen. - In de Kroniek der Poëzie geeft C. Bittremieux uitvoerige en diepgaande Aantekeningen over de poëzie van Jan van Nylen, waarbij ook veel aandacht geschonken wordt aan zijn jongste bundel De Dauwtrapper.

De Vlaamse Gids. Sept. Pieter G. Buckinx schrijft over De Wereld van het toneel. Bedenkingen tijdens de pauze. - Jan Greshoff bespreekt Nieuwe Nederlandse Novellisten. Hij begint met zijn ergernis wegens de overproduktie. Zeer ongunstig oordeelt hij over werk van Bertus Meyer, Jan Spierdijk, Simon van 't Reeve. Goede verwachting heeft hij van R. Nieuwenhuis, terwijl Jo Boer hem teleurstelde met haar jongste werk. In 't biezonder vestigt hij de aandacht op de niet meer jonge ‘merkwaardige schrijver’ die onder het pseudoniem F.C. Terborgh publiceerde, en die ten onrechte weinig aandacht getrokken heeft. - Louis Paul Boon beoordeelt onder het opschrift Het literaire bijsmaakje, scherp afbrekend, een roman De Wuust, en een van Aster Berkhof (Rotsen in de storm). Iets gunstiger is zijn oordeel over Freek van Leeuwen's Het simpele hart.

Okt. J. Greshoff beoordeelt in een artikel De trits der betreurde dooden het boek van W.L.M.E. van Leeuwen: Drie Vrienden, Studies en herinneringen aan H. Marsman, Menno ter Braak en E. du Perron en het boek ter nagedachtenis van E. du Perron door G.H. 's-Gravesande.

[p. 287]

De Gulden Passer XXV, No. 3-4. Nadat Floris Prims de Ordonnantie van de Antwerpse ommegang van 1566 uitgegeven had, heeft G.J. Steenbergen het overtuigend bewijs geleverd dat Willem van Haecht de auteur is. Dat blijkt uit een parallel met het derde Apostelspel. Waarschijnlijk heeft deze facteur van de Violieren ook de Ordonnatie van 1564 en mogelijk die van 1561 samengesteld.

Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde LXVI, afl. 1. Maximilianus O.F.M. gaat na of Jacob die coster van Merlant tot de lagere geestelijken gerekend moet worden. Voornamelijk uit het Leven van S. Franciscus put hij de bewijzen dat de schrijver degelijk theologisch geschoold was. - W.H. Beuken (Lutgart-problemen) onderzocht de woordvoorraad van het Leven van Sint Lutgart naast die van het Limburgse Leven van Jezus en komt door aanmerkelijke verschillen tot de conclusie dat het laatste werk niet van Willem van Afflighem kan zijn. - A.P. de Bont schrijft Over beduit(je) en wat dies meer zij. Hij vestigt de aandacht op een reeks praefixen in Zuidelijke dialekten, die of alleen ritmische of versterkende waarde hebben. Daartoe rekent hij o.a. ook la in lawaai. - H. Heeroma bespreekt Nog enkele schijnbare klanknabootsing bij het begrip ‘mengen’. - L.C. Michels gaat de afleiding na van Stromp. - D.C. Tinbergen beoordeelt zeer uitvoerig de Nederlandse Spraakkunst van C.G.N. de Vooys, met aanvullingen en verbeteringen. - A. Zijderveld beoordeelt Walch's Nieuw Handboek der Nederlandsche Letterkundige Geschiedenis en B. van den Berg Bezoen's Taal en Volk van Twente.

Standpunte III, No. 3. Meyer de Villiers geeft een beschouwing over Aktuele of estetiese romans. Pierre Dubois ontleedt, onder het opschrift Tragische berusting, diepgaand de gedichten van Jan van Nijlen, die hij met J.C. Bloem vergelijkt. - D.J. Opperman ('n Belangrike debuut) verwelkomt de dichter G.A. Watermeyer, met zijn eersteling Sekel en simbaal. Onder de Aantekeninge vindt men o.a.S. Vestdijk's scherpe opmerkingen over Typen van critici.

Levende Talen. Okt. S.J. Lenselink levert een bijdrage over De dichter van het Wilhelmus, waarin hij het auteurschap van Marnix handhaaft en E. Smedes bestrijdt, die de Lutherse predikant Balthasar Houwaert als dichter meende te kunnen aanwijzen. In de rubriek Boekbeoordelingen prijst C.F.P. Stutterheim de brochure van Gerlach Royen: Taalkundig inzicht voor school en leven.

Ons eie boek XIV No. 1 Maart. F.E.J. Malherbe huldigt J.C. Bloem in een opstel getiteld Digter van die verlange. - J. Greshoff schrijft over Kloos en Van Eeden, naar aanleiding van Het conflict tussen Willem Kloos en Frederik van Eeden door G.H. 's-Gravesande. - Taalman geeft kritische taalkundige opmerkingen (Op die Taalwerf). - In het Kritiese Bulletin bespreekt J. Nel van der Merwe de Versamelde Gedigte van C.M. van der Heever, en Ernst van Heerden de jongste bundel van D.J. Opperman: Negester oor Ninevé. - Uit de rubriek Nederlands vermelden wij een bespreking van De Vogel Phoenix van M. Vasalis door Ernst van Heerden, en een van Toovertuin van Hendrik de Vries door J. Nel van der Merwe.

[p. 288]

No. 2. Juni. Over Prof. N.A. Donkersloot schrijft W.J. du P. Erlank als oud-student, terwijl Ernst van Heerden Anthonie Donker als digter schetst. - Anthonie Donker stelt de vraag Zijn de jonge dichters cynisch? - J. Greshoff schrijft met grote waardering over Die kuns van Nescio (J.H.F. Grönlich). Het Kritiese Bulletin bevat een groot aantal korte boekbesprekingen, o.a. van C.M. van den Heever's bundel Mens en Woord. Uit de rubriek Nederlands vermelden wij een beoordeling van W. Kramer's Vondel als barokkunstenaar door F.J. Snyman.

Volkskunde N.R. VII. afl. 1-2. Marie Ramondt behandelt de verhouding van Les Contes de ma Mère l'Oye en het Volkssprookje. Zij komt tot de konklusie dat ‘Perrault's weg tot het volk langs een omweg gegaan is’: de invloed van het kunstsprookje is in verschillende verhalen aan te tonen. - J.J. Mak schrijft over De Nobiskroeg in Mythe en Cultus. - Maurits De Meyer behandelt de Litteraire overlevering en mondelinge overlevering in de sprookjes. - Selma Hirsch wijdde een studie aan Volksballaden voor hun verzinging, om laat-middeleeuwse gedichten (balladen en liederen) volgens een nieuwe methode op hun grondvormen terug te brengen. Daarvan geeft zij in dit artikel enige proeven. - P. de Keyer levert een nieuwe bijdrage tot verklaring van Pieter Brueghel's spreekwoorden: Een Spreekwoord-schilderij opgehelderd: de bout vindt de kerf wel. - Robert Foncke schrijft over De Christelijke hoedster der huisvrouwen, de heilige Martha; A. Bicker Caarten over Molenspel of Negenstikken; S.J. van der Molen over Dr Joost Hiddes Halbertsma als volkskundige. De aflevering besluit met een reeks Boekbesprekingen.

It Beaken. Okt. A. Hallema behandelt de woorden Mof en Poep en geeft daarbij een beschouwing over ‘Volkspsychologische verschillen in de Hollandse en Friese schimpnamen voor Duitsers’.

Onomastica. Juli. W.G. Hellinga publiceert zijn kongresvoordracht over Questions de toponymie hollandaise et frisonne.

Museum. Juni-Juli. W.J.W. Koster beoordeelt het proefschrift Het phonologisch quantiteitsbegrip van P. Eringa. - J.J. Mak beoordeelt de Beknopte Geschiedenis van de oud- en Middelnederlandsche litteratuur van J. van Mierlo. - G. Stuiveling beoordeelt het proefschrift van S.J.R. Rameckers: A.S.C. Wallis. - C. Kruyskamp beoordeelt een drietal monografieën nl. van C. Bittremieux (over P.N. van Eyck), A. Demedts (over R. Minne) en van Jan Schepens (over Joh. Daisne). - A. Weynen beoordeelt De Drenten en hun taal van J. Naarding. - J. Smits van Waesberghe beoordeelt de M E. Kerstvoorstellingen en Kerstliederen van J.J. Mak.

C.d.V.