De Nieuwe Taalgids. Jaargang 41

[p. 93]

Uit de tijdschriften.
(Januari-Februari).

De Gids. Jan. J. van den Ham veroordeelt een bloemlezing Levende dichters door W.J. van der Molen, en bespreekt de Gedichten van L. Vroman.

Febr. S. Vestdijk schrijft een artikel over De psychologie in de roman.

De Nieuwe Stem. Jan. Karel Jonckheere publicert een voordracht over de verhouding van Noord- en Zuidnederland met het opschrift Tweelingpennen. - Jan Romein begint een Schets ener cultuurgeschiedenis van de negentiende eeuw.

Roeping. Jan. O. Hendriks A.A. vestigt de aandacht op een belangrijke studie van de Leuvense Anglist H. de Vocht, waarin o.a. de verhouding van Everyman en Elckerlijc besproken wordt, en waar z.i. met klem van argumenten overtuigend bewezen wordt dat Everyman oorspronkelijk en Elckerlijck daarvan een bewerking is.

Critisch Bulletin. Jan. A. Donker bespreekt de jongste gedichten van Vasalis: De Vogel Phoenix, onder het opschrift Het weerlicht der vrouwelijkheid. - Jeanne van Schaik-Willing (Een symphonie in de literatuur) toont zich zeer ingenomen met S. Vestdijk's roman De Vuuraanbidders. - G. Stuiveling beoordeelt in Multatuliana het boek van Henri A. Ett en de laatste uitgaven van Multatuli's brieven, waarbij hij vooral de aandacht vestigt op de voor beide partijen zo karakteristieke uitvoerige correspondentie met de uitgever G.L. Funke.

Dietse Warande en Belfort. Dec. R.F. Lissens herdenkt, onder het opschrift Een vergeten jubileum: ‘Ruwe Liefde’, de romanschrijver Reimond Stijns, die in 1887 met dit boek ‘een moedige daad van onafhankelijkheid stelde’ door een voorloper te worden van het opkomende naturalisme, al bleef hij in alle opzichten beneden zijn bedoelingen, die eerst door Cyriel Buysse verwezenlijkt werden. - Een ander jubileum wordt gevierd door Paul de Keyser: Karel Lodewijk Ledeganck en de romantiek. Zonder veel lof bespreekt hij enige balladen en romancen van deze indertijd gevierde dichter. Minder bekend is, dat in een kladhandschrift ook een romantisch proza-verhaal, Galswinde, bewaard gebleven is, waarvan hier een fragment medegedeeld wordt. - In de Kroniek der Poëzie behandelt Albert Westerlinck Het moeilijke levensprobleem in de poëzie van Albe, naar aanleiding van zijn dichtbundel Van den Rike der Ghelieven. - André Demedts bespreekt de roman De zondenbok van Paul Lebeau en De geboorte van Jan Klaassen door J.J. Klant.

Jan. De redaktie brengt Hulde aan M.E. Belpaire de 95-jarige stichtster van het tijdschrift. - Edw. Rombauts geeft een karakteristiek Van Isengrim en Reinaert, naar aanleiding van J. van Mierlo's vertaling van de Isengrinus van Magister Nivardus in rijmende hexameters (1946). Hij laat verschil en overeenkomst van de beide twaalfde-eeuwse Vlaamse gedichten duidelijk uitkomen en geeft ook enkele proefjes van de verdienstelijke vertaling door Van Mierlo. - In een Taalkundige kroniek wijst J.L. Pauwels op moeilijkheden bij De spelling van de woorden op

[p. 94]

eeën, eeër, (e)ese. - Onder het opschrift De Poëzie en de Jongeren schrijft Firmin van der Poorten een beschouwing: Het getooide prieel van de poëzie der jongeren.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Dec. Gerard Walschap koestert goede verwachtingen van Een nieuw romanschrijver Joris Blondiau, die in de bezettingstijd hem een novelle Kamers voor Reizigers toonde, en nu een roman gedrukt kreeg, getiteld Na iederen dag komt de avond.

Jan. E. Blancquaert geeft in een artikel De Vlaamse Beweging weer van wal een uiteenzetting van de taak die de Vlamingen, trouw blijvend aan hun Belgisch vaderland te vervullen zullen hebben; behalve zijn opvatting van de doelstelling vindt men hier een actieprogramma en de actiemiddelen. - K. Jonckheere publiceert een Amsterdamse voordracht voor ‘Letterkunde’, getiteld Tweelingpennen, waarin hij de mentaliteit van de Noord- en Zuidnederlanders, voornamelijk van letterkundig standpunt, karakteriseert, en tot wederzijdse waardering aanspoort. Hij eindigt met de lof van de dichter P.N. van Eyck, aan wie zijn voordracht opgedragen is.

De Vlaamse Gids. Febr. Hans van Werveke publiceert een voordracht, getiteld: Hoe zien de Vlamingen de culturele toenadering tot Nederland. Frank Gerders stelt in een artikel Los van de tradie de vraag: ‘hoe brengen wij hier een volwaardige literatuur tot stand?’ - Nic. van Beeck (Waar de eeuwigheid aan de tijd haar gestalte ontleent) neemt als uitgangspunt een gesprek met zijn vrienden over ‘Tijd en eeuwigheid als inspiratiebronnen voor literatuur.’ - M. Rutten levert in de ‘Kroniek van de Poëzie’ een Critiek van de Vlaamse Dichtkunst, waarvan het eerste gedeelte heet: Johan Daisne of korte hagepreek voor poëzie om de poëzie. Hij noemt Daisne een ‘intellectualistische romanticus’ en bestrijdt zijn leuze ‘Poëzie uit en voor het Leven.’ Tegen een groot deel van het te omvangrijke Zevenreizenboek oppert hij ernstige bezwaren. Met de nodige beperking en zelfkritiek is echter van deze dichter z.i. nog veel te verwachten.

Criterium. Dec. In een Kroniek bespreekt Hendrik de Vries Drie publicaties van Anthonie Donker, nl. de brochure De Vrijheid van den Dichter en de Dichterlijke Vrijheid, waarmee hij instemming betuigt, en de dichtbundels Het sterrenbeeld en Het Tralievenster.

Het Boek van Nu. Jan. Gerard van Eekeren bespreekt, onder het opschrift Het magisch dwingend woord, de roman De Erfgenaam van Jo Boer. - G. Stuiveling beoordeelt de bundel Essays van Geerten Gossaert, waarin hij innerlijke spanningen en inconsequenties opmerkt (Eenheid in verscheidenheid?). - J. Brandt Corstius karakteriseert en bewondert het epische gedicht Medousa van P.N. van Eyck als een Beeld van een dichterlijk leven. - P.H. Ritter Jr beoordeelt de autobiografische roman Het lied van Verlangen door Andries Bleeker. - G. Stuiveling bespreekt het jongste werk van twee Vlaamse Dichters, nl. De Dauwtrapper van Jan van Nijlen en Spiegel der zee van Karel Jonckheere.

Febr. P.H. Ritter schrijft over de aanstaande Boekenweek. - Gerard van Eckeren beoordeelt vrij ongunstig De Avonden van Simon van het Reve, onder het opschrift Sentimentale overschatting. - G. Stuiveling bespreekt twee inleidingen tot het verstaan van poëzie, nl. Het park

[p. 95]

der poëzie door Maurits Uyldert en In het land van den dichter door Gabriel Smit (Aan dichters hand naar dichterland). Met grote ingenoemenheid vindt hij in de Toovertuin van Hendrik de Vries ‘Magisch meesterschap’. - P.H. Ritter bespreekt als ‘Curieuse verschijningen’ de Brabantse schetsen van Antoon Coolen, Helvoirt aan de Lei. De verdere aflevering is gevuld met boekaankondigingen.

Klaverdrie. Jan. Dit ‘afscheidsnummer’, waarmee de tiende jaargang besluit, is samengesteld door Johan Daisne, die met Marcel Coole en Luc. van Brabant dit tijdschriftje, geheel gewijd aan de jongere dichtkunst, gesticht heeft. In een uitvoerig opstel verhaalt hij wording en ontwikkeling van Klaverdrie, dat niet ondergaat, maar na volbrachte taak afscheid neemt. Tot besluit worden een tiental van de beste gedichten uit de tien jaargangen herdrukt.

Ad interim. Jan. F.W. van Heerikhuizen beoordeelt Twee nieuwe romans van Vestdijk, namelijk De Vuuraanbidders en Puriteinen en Piraten.

Podium. Febr. Paul Rodenko schrijft een polemisch artikel, gericht tegen Ter Braak en zijn volgelingen, getiteld: Soldaten, Dichters en Paradoxen.

Het Woord. Winter 1947. Bert Schierbeek knoopt zijn beschouwingen Over drie vrienden, nl. Ter Braak, Marsman en Du Perron, vast aan het onlangs verschenen, gelijknamige boek van W.L.M.E. van Leeuwen. - Koos Schuur publiceert een artikel over De bevrijding der poëzie. In de Kronieken schrijft Jan G. Elburg over De dichter en de mythe en Bert Schierbeek over Compositie en Onderwerp.

Bezinning. Jan. W.J.C. Buitendijk schrijft naar aanleiding van Simon van het Reve's boek De Avonden over De levensangst der jongeren, als typerend na-oorlogsverschijnsel.

Museum. Nov.-Dec. H.A. Höweler beoordeelt met ingenomenheid Caron's proefschrift over Klank en teken bij Erasmus en onze oudste grammatici.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde LXV, afl. 3. P. Gorissen publiceert Twee fragmenten uit een berijmd Middelnederlandsch morgengebed met facsimilé. - J.M. Willeumier - Schaly vergelijkt de Eenheid des geestes bij Jan van Ruusbroec en Willem van St. Thierry, waarbij zij wijst op waarschijnlijke invloed van Willem van St. Thierry op Ruusbroec's latere geschriften. - L.J.J. Olivier houdt een Pleidooi voor Damiët, waarbij hij in hoofdzaak partij kiest voor de interpretatie van Esmoreit vs. 83 van Verdeyen (Ts. 62) tegenover de latere van Peteri (Ts. 64). - Luc. Debaene toont aan dat in Volksboeken Nieuwe varianten van refereinen uit de bundels van Jan van Doesborch en Jan van Styevoort te vinden zijn, en dat men de volksboeken ‘romans van de rederijkers’ zou kunnen noemen. - P. van der Meulen handhaaft, tegenover Zijderveld, De datering van Coornhert's ‘Abrahams uytganck’ op ± 1570. Op grond van uiterlijke kenmerken kan het geen jeugdwerk zijn. - H.J.E. Endepols geeft het tweede gedeelte van zijn breed opgezette studie over Algemeen beschaafd en Maastrichts, waarin hij o.a. de eigenaardige verschillen in grammatisch geslacht nagaat, die ook

[p. 96]

niet met het Zuidnederlands geslacht overeenkomen. - A. Weynen heeft De bruikbaarheid van Hoeufft getoetst, d.w.z. de betrouwbaarheid van de Proeve van Bredaasch Taal-eigen, die hij gunstiger beoordeelt dan Kloeke. - P.C. Paardekooper levert een bijdrage over Fonologie en diftongering, in verband met het vraagstuk van de diftongering van ij en u. - Chr. Stapelkamp schrijft over de afleiding van de plantnamen een artikel, getiteld Welle, wellen, wallen, walwort(el), waelwortel. - G. Kloeke beoordeelt de Niederdeutsche Mitteilungen I en II (1945- 1946); K. Heeroma de rede van B.E. Vidos over Nieuwe onderzoekingen over Nederlandsche woorden in Romaansche talen.

Levende Talen. Febr. In deze aflevering zijn twee voordrachten, op de Algemene vergadering in December l.l. gehouden, volledig afgedrukt, nl. De sociologische betekenis van de talenkennis, door P.J. Bouman, en De poëzie van de nieuwste tijd, door Anton van Duinkerken.

Standpunte II No. 4 (Okt. 1947). W.E.G. Louw besluit zijn uitvoerige studie over Vormprobleme by Leipoldt. - Onder de Aantekeninge vindt vindt men een opstel van Hendrik de Vries over P.N. van Eyck op zijn zestigste verjaardag met een warme waardering van de grote dichterlijke betekenis van Van Eyck, van wie in deze aflevering ook onuitgegeven gedichten gepubliceerd worden. Ook Jan Gresshoff schrijft over Die Sestigjariges, in het Afrikaans. Behalve Van Eyck worden daarbij J.C. Bloem, Albert Bernard en Dirk Coster besproken.

C.d.V.