Boekbeoordelingen.
Dr H.E. Buiskool: Over het ontstaan en de vorming van nieuwe woorden (Mededeeling No. 3 van de Centrale Taalcommissie voor de Techniek. - 's-Gravenhage - Centraal Normalisatiebureau - 1942). Prijs f 1,-.
Zoals uit dit opschrift blijkt, heeft deze beknopte brochure (56 blz.) een praktisch doel: ‘zuivering en veredeling van den technischen taaltuin’, het verschaffen van ‘eenige richtlijnen’ aan technici voor hun taalgebruik, zonder ‘overdreven purisme’. Daarvoor is de hulp van een taalkundige ingeroepen. Maar zeer terecht zeggen de ondernemers in een ‘Woord vooraf’: ‘De technicus dient dit werk in eersten aanleg te verrichten, want alleen voor hem leven de technische woorden en uitdrukkingen in hun volle beteekenis’.
Dr Buiskool heeft zijn voorlichtingstaak zó opgevat dat hij in het eerste gedeelte handelt over de invloed van vreemde talen, gunstige en ongunstige invloed onderscheidt, en ‘het onnederlandsche in barbarismen’ brandmerkt (§ 1-5). Het tweede gedeelte: ‘Goed nederlandsche modellen’ (§ 6-9) geeft een beknopt overzicht van de woordvorming: samenstellingen, koppelingen, samenstellende afleidingen, praefixen en suffixen, met aanwijzingen voor de spelling van samenstellingen. De schrijver is er in geslaagd, ondanks de beknoptheid, ook voor de leek op taalgebied, een heldere uiteenzetting te geven, met veel goed gekozen voorbeelden. Niet steeds zijn wij het met hem eens, als hij woorden of constructies als barbarismen brandmerkt. In de rubriek Anglicismen neemt hij gevallen als Rijkelui's kinderen, een dokters rekening, De Rijks H.B.S. op, zolang ze vaneen geschreven worden. Is daarbij niet te veel waarde gehecht aan de schriftelijke aanduiding? Een goud horloge (vgl. een zilver potlood e.d.) is m.i. autochthoon-Nederlands. Zinnen als: Ik heb geen lust te blijven en Hij kwam aangeloopen zou ik niet als germanismen willen beschouwen. Dat geldt ook voor sommige voorbeelden op blz. 23 (b.v. de praepositie rond, in de toekomst, waardevol) en op blz. 25-26. Dat iets tegelijk ‘ingeburgerd’ en ‘laakbaar’ genoemd wordt, is m.i. ook onverenigbaar met de theoretische opzet, waar aan allerlei vroegere vreemdelingen nu volledig burgerrecht toegekend wordt.
Ten slotte nog een opmerking. Is er wel sprake van vertalende overneming, wanneer voor een overgenomen voorstelling of begrip een eigen woord bedacht wordt? Bv. buitenspel = off side,
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd