De Nieuwe Taalgids. Jaargang 36

Uit de tijdschriften.
(November-December).

De Gids. Nov. In een artikel over Diepenbrock's dichters bespreekt E. Reeser o.a. de verhouding van deze classicusmusicus tot de dichters van de Nieuwe Gids, van wie hij menig gedicht op muziek gezet heeft.

Dec. M. Roelants wijdt een beschouwing aan Richard Minne, Breugheliaansch dichter uit de vechtstad Gent, bij gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag. - S. Vestdijk schrijft Over de compositie van den roman. - F. Bordewijk beoordeelt Reis door de Wolken van C.J. Kelk; H.J.E. Endepols beoordeelt de bundel Uit Uilenspiegel's Kring van Th. Enklaar.

De Nieuwe Gids. Dee. Lod. van Deyssel vervolgt de bonte reeks Gedenkschriften, Opmerkingen, Beschouwingen.

[p. 44]

De Stem. Nov. Critisch Bulletin. Ant. Donker bespreekt het Verzameld Werk van J. Slauerhoff en de Perspektieven van J.D. Bierens de Haan. - Halbo C. Kool bespreekt de uitgave van de Liederen uit Valerius' Gedenck-klanck, verzorgd door K. Ph. Bernet Kempers. - Bertus Aatjes beoordeelt Dirk Coster's bloemlezing Het kind in de Poëzie.

Dec. Critisch Bulletin. Fr. van Oldenburg Ermke beoordeelt De menschenhater van A. van Schendel; H. de Bruin beoordeelt Waar mens en koren rijpen van Jant Nienhuis; J. van der Woude beoordeelt De familie Hernat van Felix Timmermans.

Stemmen des Tijds. Nov. Onder het opschrift Veelkleurigheid geeft C. Tazelaar een Kroniek van het Proza, met een groot aantal korte boekbesprekingen.

Criterium. Nov. Constant van Wessem schrijft over Het zwarte boekje van Herman van den Bergh met ‘embryonale aantekeningen’, voornamelijk uit de tijd van de Getij-beweging. - B. Aafjes beoordeelt Het verleden van Columbus van de dichter Gilliams. - P.H. Dubois (Van en over Vlaamsche poëzie) bespreekt de bundel Peripatetisch Onderricht van M. Gijsen.

Dec. In de Kroniek van de poëzie schrijft Bertus Aafjes over A. Donker, naar aanleiding van Orcus en Orpheus. - Pierre H. Dubois beoordeelt De Menschenhater van Arthur van Schendel.

Groot-Nederland. Nov. Hanno van Wagenvoorde publiceert een opstel over De achtergrond van het expressionisme en zijn vormprobleem. - D.A.M. Binnendijk beoordeelt in de rubriek Nederlandsche Poëzie de bundel De Poort van F.W. van Heerikhuizen. - Johan van der Woude geeft Kritische aanteekeningen over proza.

Dec. Gerard van Eckeren schrijft een inleiding bij Nagelaten werk van Frans Coenen, nl. schetsen over zijn familie en zijn jeugdjaren, die volledig volgen. - In de rubriek Nederlandsch Proza bespreekt Gerard van Eckeren De Menschenhater van Arthur van Schendel. - D.A.M. Binnendijk (Nederlandsche Poëzie) beoordeelt In den Vreemde van Pierre H. Dubois, en Een Liefde van Ed. Hoornik. - Johan van der Woude geeft een ‘kritische aantekening’ over J. Brouwer's half-romantische geschiedenis van Philips Willem.

Dietsche Warande en Belfort. Okt. De redaktie huldigt de zeventigjarige Stijn Streuvels. - Gerard Walschap levert een weinig overtuigend betoog, getiteld De vos Reinaert is niet

[p. 45]

amoreel: hij wil in de Reinaert niets meer zien dan een eenvoudig dierenverhaal, zonder bijbedoeling. - Pierre van Valkenhoff bespreekt het proefschrift van J. Vandervelden: Staat en Recht bij Vondel (Vondel als jurist). - De korte Kroniek der Poëzie, door P.G. Buckinx, is gewijd aan vier jonge dichters: Blanka Gijselen, Luc. van Brabant, Rik Huys en Jan D'Haese.

Nov. André Demedts publiceert een hoofdstuk uit ‘De Vlaamsche Poëzie 1914-1941’, getiteld De dichters der innerlijkheid, gewijd aan Paul Verbrugge, Gilliams, Indestege, Melis en Van Gavere. - Bert Ranke (Een kind groeit in de wereld) prijst de roman Bartje zoekt het geluk, van Anne de Vries. - P.G. Buckinx beoordeelt in de Kronick der Poëzie bundels van Luc. Indestege, Jan Melis en B. Peleman.

Dec. M. Roelants geeft een karakteristiek van Richard Minne, bij zijn vijftigste verjaardag. Hij schetst hem als ‘geboren Gentenaar’, als ‘Fonteinier en Fransch fantisist’, als ‘dichter van den haat’, als ‘delikate levensminnaar’. - P.G. Buckinx beoordeelt Jong Vlaamsch Proza van Huib Aerts, Staf Weyts en L. Swerts.

Leuvensche Bijdragen XXXIII, afl. 1 en 2. W. Couvreur schrijft opnieuw over De Nederlandsche spelling en schrijftaalhervorming, naar aanleiding van de Kanttekeningen die C.G.N. de Vooys in een vorige aflevering van hetzelfde tijdschrift bij zijn werk maakte. De laatste liet hierbij Nog enige kanttekeningen volgen. - P. van Valkenhoff opent een Literatuurhistorische kroniek over Nederlandse publicaties in 1941. - E. Meeussen geeft onder het opschrift Beteekenis en bedoeling opmerkingen bij Language van E. Bloomfield. - J. Gessler publiceert een vijfde reeks Over oude woorden en uitdrukkingen.

Onze Taaltuin. Oct. Jac. van Ginneken publiceert een statistische bijdrage: De frequentie der nevenschikking en onderschikking. Aansluitend bij een vroegere studie, betreft dit onderzoek de zinsbouw in het Mnl. Leven van Jesus, bij Jacob van Lennep en bij Ant. Coolen. - M. van Alebeek bestudeerde Het stafrijm bij Guido Gezelle, vergeleken met het Oud-Germaanse vers.

Nov. Jac. van Ginneken wijdt een uitvoerige studie aan Een mystiek tractaat van Geert Groote. - A. Weynen bespreekt Oorsprong, eigenaardigheden en verbreiding van Nederlands ‘slang’ door C.G.N. de Vooys. E. de Frémery bespreekt de bloemlezing Moderne Vlaamsche religieuze lyriek door P. Sobry, A.J.D. van Oosten en Jan H. Eekhout.

[p. 46]

Taal en Leven. Sept. Gerlach Royen wijst in een artikel Tonologies: Fonologies op de betekenis van toonverschil met funktionele en semantiese waarde in sommige talen, een verschijnsel dat ook in het Limburgs dialekt voorkomt. - E. Kruisinga (Darwinistiese Taalwetenschap) bestrijdt de opvatting van Jespersen, die nog steeds vasthoudt aan ‘Progress in language’: de gedachte aan vooruitgang of verval in de taalgeschiedenis is z.i. bij de taalkundige misplaatst en werkt vaak belemmerend op de verklaring van de feiten, zijn eigenlijke taak. Met voorbeelden uit het Engels wordt dit betoog toegelicht. - W. van Doorn bestrijdt op geestige wijze het zogenaamde ‘stil-lezen’ bij het onderwijs (Stokpaard van Troje). - E. Kruisinga signaleert ‘officiële verbastering van de moedertaal’, o.a. ‘Nieuw-Nederduits’, en bespreekt Is dat goed Nederlands? van Charivarius, en Goed gezegd zo! van J.C. van Wageningen.

Nov. Gerlach Royen publiceert een grondige studie over Nederlandse suffixen, met veel materiaal, aanknopende aan de konsonant-verscherping Bij -lik en -loos. Daarbij komen ook (e)nis, (e)naar, (e)laar, (e)nier, (e)nist, (e)ling ter sprake. - E. Kruisinga houdt uitvoerige beschouwingen over Geleerdheid en Wetenschap. - Gerlach Royen komt terug op de kwestie Bijdehante of Bijdehande. - P.H. Greiner beoordeelt zeer waarderend het proefschrift van L.C. Michels: Bijdrage tot het onderzoek van Vondel's werken.

Neophilologus XXVII, afl. 1. B.E. Vidos levert een Bijdrage tot de studie van de Nederlandsche woorden in het Fransch.

Levende Talen. Okt. G. Karsten bespreekt de oorsprong van de woorden Paps en Mams en soortgelijke. - G.W. Wolthuis wijst op verwarring van de woorden Brigandijn en brigantijn (pantserhemd en kaperschip). - J.E. van der Laan beoordeelt Stutterheim's proefschrift over Het begrip metaphoor; G.W. Wolthuis bespreekt uitvoerig de verhandeling Bilderdijk en Tollens vna J. Bosch, verschenen in het Verslag van het Bilderdijkmuseum; A.J. de Jong beoordeelt Weynen's boek over De Nederlandse dialecten en het proefschrift van L.C. Michels: Bijdrage tot het onderzoek van Vondel's werken. - Als schooluitgaven worden o.a. beoordeeld Schneiders' uitgave van Vondel's Roskam en Rommelpot, door W.G.J.A. Jacob, en Kuitert en Van der Wijden's Taalvorming door A.C. de Jong.

[p. 47]

Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterkunde LXI, afl. 2. K. Heeroma vervolgt zijn Etymologische aantekeningen. - A.A. Verdenius geeft Losse aantekeningen bij Stoett's uitgave van het Moortje. - F. de Tollenaere verklaart de zeldzame woorden Tintelteelken en tinteletene, en in verband daarmee nog enige uitdrukkingen op erotisch gebied uit de Spieghel der Minnen. C.G.N. de Vooys publiceert enige Kleine tekstverbeteringen in Die Borchgravinne van Vergi. - Aleida Nijland verklaart Sp. Brabander vs. 12 (‘Supporteert tot over Meyr’). - G.G. Kloeke beoordeelt A. Weynen's boek over De Nederlandse Dialecten. - A. Zijderveld beoordeelt J.H. Brouwer's studie over Jan Jansz. Starter. - M.A. Bax-Botha beoordeelt ongunstig over Fr. E.J. Malherbe's Aspekte van Afrikaanse literatuur. - C.B. van Haeringen beoordeelt Branco van Dantzig's boek: De korte o-klanken in het Nederlandsch.

Afl. 3. A.A. Verdenius geeft aanvullingen en opmerkingen bij het artikel van Mej. Dr. A.R. Hol over Het prefix in het verleden deelwoord. - G.G. Kloeke verzorgde een Diplomatische uitgave van een Fries gedicht van Eelke Meinderts in tweeërlei redactie, waaruit blijkt dat de Friese volkstaal in de achttiende eeuw niet veel van de tegenwoordige verschilde. - W. van Eeden bespreekt Vertalingen van H.C. Andersen's autobiographieën in het Nederlandsch. - J.H. van Lessen schrijft Over eenige werkwoorden die ‘kijken’ beteekenen, en die zij met verklankingen in verband brengt. - G. Kamphuis maakt opmerkingen over Geuzenliedboek No. 162 en 206. - Marie Ramondt bepleit eerherstel van Meester Platus, en betoogt dat de afloop van de Esmoreit niet in strijd is met de astrologische voorspelling.

Vondel-kroniek XII, nummer 4. Dit nummer is geheel gevuld door het vervolg van B.H. Molkenboer's studie over Vondels drukkers en uitgevers. Daarin worden de betrekkingen tot de uitgever Jacob Aerts Colom nagegaan, waarbij ook Vondel's eigen leven en werk in de belangrijke tijd rondom 1625 uitvoerig ter sprake komt.

Nummer 5. De redakteur en Dr. J. Aleida Nijland herdenken de verdiensten van J.F.M. Sterck. - B.H. Molkenboer gaat voort met zijn beschouwing over Vondels drukkers en uitgevers. Wij maken nu nader kennis met de interessante figuur van Willem Janszoon Blaeu. - Onder het opschrift Vondel en Maurits bespreekt Huib Verstegen, grotendeels afwijzend, het proef-

[p. 48]

schrift van J. Bax: Prins Maurits in de volksmeening der 16de en 17de eeuw, dat z.i. ‘niet hooger geacht kan worden dan een verzameling bronnenfragmenten.’

Nummer 6. Deze gehele aflevering is gewijd aan De Vondelaar Jan Sterek, met portretten en bibliografie.

Tijdschrift voor Taal en Letteren. XXIX, afl. 4. L.C. Michels publiceert een aantal Aantekeningen bij Vondel.

It Beaken. Desimber. G. Karsten publiceert een voordracht over Sporen van Fries buiten Friesland, waarin vooral de plaatsnamen ter sprake komen. In de namen op drecht en muiden ziet hij Friese invloed.

Levende Talen. Dec. Gerlach Royen begint een artikel Bij paps en mams, waarin hij nadere verklaring geeft van deze door G. Karsten ter sprake gebrachte vormen met s. - A.J. de Jong bespreekt Bijgedachten en Botsingen in Taal van Gerlach Royen. - P.H. Schröder beoordeelt het proefschrift van J.F. Heybroek over De Fabel; R.W. Lieve beoordeelt ‘Goed gezegd zo!’ van J.C. van Wageningen; A.C. de Jong kondigt de uitgave aan van Een fragment van den roman der Lorreinen door G.S. Overdiep; J. Karsemeyer beoordeelt de Kleine Dietse Keur, onder leiding van H. Godthelp en A.J. Schneiders.

Tijdschrift voor Levende Talen. VII. L. Michel vervolgt zijn artikels over La Phonologie: in dit nummer behandelt hij ‘Les variations dites extraphonologiques’. - Fr. Closset bespreekt, in een bijdrage over Het onderwijs in de levende talen, o.a. het uitvoerige werk van H.J. de Vos: Moedertaalonderwijs in de Nederlanden en de Grondlijnen voor een methodiek en didactiek van het voortgezet Moedertaalonderwijs van W. Kramer.

Archives néerlandaises de phonétique expérimentale tome XVII. In dit deel publiceert A.W. de Groot een breed opgezette studie over Structural linguistics and phonetic law.

Museum. Nov. Gerlach Royen beoordeelt De Nederlandse Dialekten, van A. Weynen.

Dec. A.W.C. Zuidema beoordeelt de uitgave van Dat Dyalogus of Twisprake tusschen den wisen coninck Salomon ende Marcolphus, een volksboek, uitgegeven door W. de Vreese en J. de Vries. - D.C. Tinbergen beoordeelt W. Kramer's Grondlijnen voor een methodiek en didactiek van het voortgezet Moedertaalonderwijs. - A. Zijderveld beoordeelt de nieuwe Jeptha-uitgave van A.J. de Jong.

C.d.V.