De Nieuwe Taalgids. Jaargang 34

Uit de tijdschriften. (Januari-Februari).

De Gids. Jan. C. Cath. van de Graft geeft een uiteenzetting over De folklore als wetenschap. - In de Kroniek der Nederlandsche letteren bespreekt Anton van Duinkerken het boek van Albert Verwey over Frederik van Eeden.

Febr. In zijn Kroniek geeft Anton van Duinkerken een uitvoerig overzicht en een waardering van de zeventigjarige dichter P.C. Boutens.

De Stem. Febr. Anthonie Donker geeft een bezadigde en verstandige beschouwing over Een leerstoel in het Vondelpark. - Zijn artikelenreeks De jongste generatie en de werkelijkheid (IX) zet hij voort met de bespreking van Clara Eggink en Halbo Kool. - Een artikel van C.M. van den Heever is getiteld: ‘Ras’ en maatskaplike verhoudinge as agtergrond van die Afrikaanse letterkunde.

De Nieuwe Gids. Dec. Uit dit ‘Kerstnummer’ tekenden wij aan: enige Opmerkingen en Beschouwingen van Lod. van Deyssel

[p. 141]

en een Chroniek der Poëzie van M. Beversluis, handelend over Jo Kalmijn-Spierenburg en over J.H. Speenhof.

Febr. L. van Deyssel geeft weer korte Opmerkingen en beschouwingen o.a. over oudere en jongere Nederlandse auteurs. - Martien Beversluis wijdt een beschouwing aan De Camera Obscura. - Prosper Arents geeft een doorwerkte proeve van bibliografie van Filips van Marnix van Sint Aldegonde. - M. Beversluis beoordeelt o.a. de dichtbundel Vita brevis van Hendrik Scholte.

Groot-Nederland. Jan. H. Marsman geeft beschouwingen Bij Slauerhoff's poëzie, bestemd als inleiding bij het verzamelde dichtwerk. - In de rubriek Nederlandsch proza bespreekt G. van Eckeren De dichter M. Mok als prozaschrijver. Onderwerp van Binnendijk's afdeling Over poëzie is Jan Vercammen's bundel Volubile.

Febr. G. Stuiveling vraagt waardering voor de jonggestorven theoloog, journalist en letterkundige Simon Gorter, een verloren kans. Op dit artikel volgt de publicatie van een groot aantal interessante Brieven van Simon Gorter aan zijn ouders. - In de rubriek Nederlandsch Proza geeft Gerard van Eckeren een afbrekende beoordeling van Walschap's roman Houtekiet. - D.A.M. Binnendijk beoordeelt Anthonie Donker's bundel Onvoltooide Symphonie.

Stemmen des tijds. Jan. C. Tazelaar acht het laatste werk van Ina Boudier Bakker: ‘Aan den grooten weg’ Een roman van blijvende betekenis.

Febr. M. van Rhijn schrijft over de verhouding van J.J. van Oosterzee en N. Beets. - De Kroniek der poëzie van P.J. Meertens handelt over Vlaamse poezie: de hoofdlijnen van de ontwikkeling en de hoofdfiguren van de twintigste eeuw komen daarbij ter sprake.

Roeping. Jan. Onder het opschrift Problematische Letterkunde schrijft Felix van Aret o.a. over een boek van Jef Last: Kruisgang der Jeugd.

Febr. Jos. Panhuijsen bespreekt in de Kroniek der poëzie twee bloemlezingen, nl. de Spiegel van de Nederlandsche Poëzie door alle eeuwen, door Victor E. van Vriesland, en Dichters der Emancipatie, door Anton van Duinkerken.

Socialisme en Democratie. Febr. H. Roland Holst toont, in een artikel Bloeitij in de Nederlandse letteren, warme sympathie voor

[p. 142]

het Kaas- en Broodspel van M. Mok en vooral voor De Vliegende Hollander van Jef Last.

Studiën. Katholiek cultureel tijdschrift. Febr. Pierre van Valkenhoff vond in Prof. J. Wille's standaardwerk en het proefschrift van P.J.C. de Boer aanleiding tot een artikel over Een merkwaardige figuur uit de achttiende eeuw: Rijklof Michaël van Goens.

De Vlaamsche Gids. Dec. In deze aflevering wordt Lodewijk de Raet herdacht door Max Lamberty, A. Vermeylen en Hans van Werveke.

Jan. Pierre van Valkenhoff huldigt Henriëtte Roland Holst bij haar zeventigste verjaardag. - P. Melis prijst J. Wille's boek Taalbederf door de school van Kollewijn.

Dietsche Warande en Belfort. Jan.-Febr. Deze dubbele aflevering is gewijd aan de Poolse letterkunde. Onder leiding van F.V. Toussaint van Boelaere wordt een overzicht gegeven door fragmenten van de bekendste dichters en prozaïsten in het Nederlands te vertalen.

Ons eie boek. Des. Behalve een lange reeks boekbesprekingen, die de lezer op de hoogte brengen van al wat in Zuid-Afrika uitkomt, brengt deze aflevering weer een drietal Studies in Letterkunde, nl. over Van Eeden's Kleine Johannes, door S.P.E. Boshoff, Malherbe's Hans die skipper, door G. Dekker, en Van den Heever's Langs die grootpad, door H.A. Mulder.

Onze Taaltuin. Jan. Deze aflevering is geheel gevuld met een verhandeling van Jac. van Ginneken over Het monachale humanisme in Nederland.

Febr. Jac. van Ginneken (Nog eens Helmond) geeft een aanvulling bij zijn studie over deze plaatsnaam. - L.F. Ledeboer van Westerhoven schrijft Iets over de melodie van ons spreken, met uitkomsten van zijn experimenteel onderzoek. - P. Peters beoordeelt Brom's en Gielen's bewerkingen van Poelhekke's Woordkunst, dat nu dertig jaar oud is. - A.A. Verdenius (Een relatief dij in het Fries) wijst op een onjuistheid in een vorig artikel van P. Peters. - A. Weijnen schrijft over het werkwoord raggen en beoordeelt Gerlach Royen's Bijgedachten en botsingen in taal. - Jop Pollmann wijst op een Plagiaat of nog erger? nl. een bundel zeemansliedjes ‘De zingende Walvisch’, voor een groot deel ontleend aan Scheurleer's Van Varen en Vechten.

[p. 143]

Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterkunde LIX, afl. 4. Een nagelaten bijdrage van W. de Vreese geldt het bekende Grunthusehandschrift met de ‘Oudvlaemsche Liederen en andere gedichten’, in 1848 door Carton uitgegeven. Dit handschrift is nu voor het eerst palaeografisch uiterst nauwkeurig bestudeerd en beschreven: het blijkt geheel van West-Vlaamse oorsprong. - Een merkwaardige vondst deed G.G. Kloeke: Van den levene ons heren blijkt oorspronkelijk opgebouwd te zijn in vierregelige strofen, en dus het karakter te hebben van een reeks liederen. Waar de splitsing hapert, is de tekst hoogstwaarschijnlijk door omwerking bedorven, maar in veel gevallen is herstel min of meer mogelijk. - Marie Bax-Botha schrijft over De Spaansche Brabander vs. 12 en 'n stukkie Antwerpse geskiedenis. - C.B. van Haeringen beoordeelt twee boeken: Het phonologisch en morphonologisch systeem van het Roermondsch dialect, van J. Kats, en Bijdragen en botsingen in taal van Gerlach Royen.

Levende Talen. Febr. Deze afl. bevat de rede van N. van Wijk over De betekenis der phonologie en een uittreksel uit de voordracht van W.H. Staverman over Het lezen van moeilijk Nederlands in de hoogste klassen. - A.J. de Jong bespreekt o.a. De briefwisseling Vosmaer-Kloos, uitgegeven door G. Stuiveling en het eerste deel van de Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden.

Verslagen en Mededeelingen van de Kon. Vlaamsche Academie. Juli. Deze aflevering is gevuld met een proeve van bibliografie van De Vlaamsche Schrijvers in vertaling (1800-1939, in het Duits).

Okt.-Nov. A Carnoy geeft een Toponymische studie over de verspreiding der boomen en planten in het Frankische tijdperk. - J. van Mierlo spreekt over ‘Den Boem der schrifturen’ en het geval Jacob Middeldonck. Hij toont de ongegrondheid aan van de legende als zou deze Antwerpse rederijker in 1546 ter dood veroordeeld zijn, omdat hij in 1542 het bewuste ketterse spel opgevoerd zou hebben. Jacob van Middeldonck is integendeel vrijgesproken.

Vondelkroniek XI. Febr. Deze aflevering opent met een rede van Monsigneur J.P. Huibers over Vondel's bekering. - B.H. Molkenboer bespreekt de polemiek over de Leidse Vondel-leerstoel (Leiden in last). - A.A. Verdenius behandelt het spreekwoord Koopmansgoed is ebbe en vloed, dat bij Vondel en zijn tijdgenoten bekend was. - Een groot deel van de aflevering is gevuld met Kantteekeningen, waaronder een beoordeling van J. van der

[p. 144]

Velden's proefschrift Staat en recht bij Vondel, door F.A. Schweigman, en van J.B. Knipping's proefschrift De Iconografie van de contra-reformatie in de Nederlanden door Molkenboer.

Tijdschrift voor Taal en Letteren XXVII, afl. 4. C.F.P. Stutterheim Jr. schrijft over Het begrip ‘metaphoor’ bij de Arabische rhetores. - H. Mosmans bewijst dat Van nieuwes vaak betekent: onlangs. - H.H. Knippenberg verklaart het woord abel in Abele spelen als vernuftig, kunstig, en brengt dit in verband met abelheyt (Warenar, vs. 801).

Neophilologus XXV, afl. 2. F. Bonger-Van der Borch van Verwolde gaat de verhouding van Marnix en Rabelais nog eens na: ook in de Biënkorf is invloed van Rabelais' stijl merkbaar; waarschijnlijk is ook de bijen-allegorie aan hem ontleend. - In aansluiting bij zijn artikel over De structuur van het Nederlands, in onze vorige jaargang, geeft A.W. de Groot een brede fonologische uiteenzetting van Neutralisation d'oppositions.

Taal en Leven. Febr. W. Preusler (Ein Grenzfall zwischen Verbum finitum und Verbum infinitum) bespreekt imperatieve infinitief als internationaal verschijnsel. - E. Kruisinga behandelt De medeklinkers in de bouw van onze woorden. - Gerlach Royen wijst op een hoofdstuk in het boek van Dr. H.J. de Vos (Moedertaalonderwijs in de Nederlanden) over ontstaan en groei van de zogenaamde ‘stijloefeningen’.

Museum. Jan. Gerl. Royen beoordeelt het proefschrift van A.P. Kieft over Homonymen; N. van Wijk beoordeelt de Phonologie des Dialektes von Tilligte in Twente II, door Th. Baader en P. Th. Ribbert; Jan Walch beoordeelt de Littérature hollandaise van Joh. Tielrooy.

Febr. G. Kalff beoordeelt het proefschrift van H. Smilde over Cats in Dordrecht.

Historisch Tijdschrift. Jan. In een artikel Vondel en de vrijheid in 1663 betoogt J.D.M. Cornelissen uitvoerig en overtuigend dat Vondel's pleidooi voor de nationale vrijheid in de Batavische Gebroeders in 1663 aktueel was. Gedachtig aan 1650 vreesde men de opkomende macht van de jonge prins van Oranje, gelijk uit de pamflettenstrijd van die dagen blijkt. Minder overtuigend is het betoog dat ook de Phaëton op deze omstandigheid, en niet op Vondel's persoonlijk leed betrekking had.

C.d.V.