De Nieuwe Taalgids. Jaargang 27

Uit de tijdschriften. (Maart-April).

De Gids. Maart. A. Cornette beoordeelt de roman Moeder waarom leven wij? van Lode Zielens.

April. Theun de Vries schrijft een artikel over Dirk Coster. Pro en contra. - A. Cornette beoordeelt het boek van F. de Pillecijn over Stijn streuvels en zijn werk.

De Nieuwe Gids. Maart. W. Kloos publiceert opnieuw enige, weinig belangrijke Nieuwe Gids-correspondentie.

April. Ook deze aflevering bevat enige brieven.

Groot-Nederland. April. J. Greshoff beoordeelt de dichtbundel Het Verzaken van M. Roelants en Het Brandglas van Aimé de Marest. - F. Coenen schrijft over Het Demasqué der Schoonheid van Menno ter Braak.

[p. 188]

De Stem. Maart. In de Poëziekroniek beoordeelt A. Donker uitvoerig de bloemlezing Dichters der Contra Reformatie van Anton van Duinkerken.

Stemmen des tijds. Maart-April. In deze dubbele aflevering, gewijd aan Willem van Oranje, geeft C. Tazelaar een uitvoerig opstel over De figuur van Prins Willem in de literatuur van zijn tijd, geput uit twee verzamelingen tijd-poëzie, namelik de Katholieke Zuid-Nederlandse ‘Politieke Balladen’ en de Noord-Nederlandse Geuzenliederen, uitingen dus van vijanden en bondgenoten.

Opwaartsche Wegen. Maart. J. Haantjes schrijft, naar aanleiding van ‘Maria en haar timmerman’, over Herman de Man als Katholiek schrijver. - J. van Ham beoordeelt in een artikel Toevallige konfrontatie een zestal dichtbundels van 1932. - K. Fokkema geeft een Friese kroniek 1931 en 1932.

April. J. Haantjes geeft een overzicht van de letterkunde in Het jaar 1932 in Zuid-Afrika. Hij betreurt het heengaan van de voortreffelike prozaschrijver Langenhoven, en bespreekt voornamelik de ‘Kortverhale’ van een aantal jonge auteurs, en de letterkundige kritieken en studieën van Kritzinger.

Roeping. Maart. H. Marsman bespreekt Jan Engelman's ‘Tuin van Eros’.

Boekenschouw. Maart. Jos. Panhuysen beoordeelt de bloemlezing Dichters der Contra-Reformatie van Anton van Duinkerken.

Den Gulden Winckel. Maart. Onder het opschrift Balans? bespreekt J.C. Bloem een zestal dichtbundels, in 1932 verschenen, van J. Greshoff, S. Vestdijk, Eric van der Steen en A.J.D. van Oosten. - Gerard van Eckeren beoordeelt de roman Naakte Waarheid van Alie van Wije-Smeding, waarin hij ‘gesluierde waarheid’ ziet.

April. G. Stuiveling herdenkt Troelstra als romanties dichter. - G.H. 's Gravesande publiceert Een onderhoud met S. Vestdijk. - G. van Eckeren's Kroniek van het proza bevat een bespreking van Melodie der verten van Johan Fabricius, die zich ‘in dit boek een onzer belangrijkste vertellers toont.’

De Vlaamsche Gids. Maart. Deze aflevering bevat de toespraken bij de huldiging van Maurits Sabbe. - Julius Pée wijdt een uitvoerige letterkundige studie aan het leven en de werken van

[p. 189]

Mevrouw Courtmans, die na haar vijftigste jaar een reeks sociale romans over het Vlaamse leven schreef.

April. Carmen Maerten herdenkt Julius Sabbe. - J. Pée vervolgt bovengenoemde studie. Hij beschrijft Mevr. Courtmans' leven te Maldeghem en geeft een overzicht van haar vroegste werk. - Omer van Audenhaege eert Lambrecht-Lambrechts, naar aanleiding van de voorgenomen huldiging te Hoeselt. - Rob. Roemans bespreekt drie auteurs over het literaire kunstwerk: Ev. Verachtert, W. Kramer en Alb. Verwey (Ritme en Metrum).

Dietsche Warande en Belfort. Maart. Urbain van de Voorde schrijft een waarderend artikel over Maurits Sabbe. - Th. de Ronde bespreekt Vercammen's proefschrift over Thijm en Vlaanderen.

Leuvensche Bijdragen XXIV, afl. 3-4. Raph. Kreemers schrijft, naar aanleiding van Engelse publicaties, een opstel over Slang en Cant. - J. Gessler publiceert een soldatenbrief van 1693, interessant Voor de geschiedenis van het Limburgsch dialect. - W. de Vries eindigt zijn polemiek tegen Kloeke met een Slotwoord over oe-uu, enz.

Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Sept. Rob. Roemans geeft een zeer breed opgezette Analytische Bibliographie over Prof. Dr. Maurits Sabbe. - J. van Mierlo betoogt in een uitvoerig artikel Om het Veldeke-probleem tegenover J. van Dam, dat de kunst van Veldeke een Limburgse taal- en literatuurtraditie onderstelt, waarbij een Rijnlandse volslagen overbodig is. De verwante kunst in het Rijnland is z.i. afhankelik van Veldeke.

Okt. Behalve de reeds vermelde voordracht van H. Roland Holst over Gorter bevat deze aflevering een bijdrage van Lode Baekelmans over Willem van der Elst, de pastoor-dichter, die in 1622 zijn ‘Gheestelycke Dichten’ deed verschijnen, waaruit de schrijver aanhalingen geeft, o.a. ‘een reeks kleurige zeventiende-eeuwsche tafereeltjes met de noodige zedelessen.’

Nov. Onder het opschrift Schrijf weer Nederlandsch prijst Omer Wattez Dr. Haje's ‘Taalschut’. - Emmanuel de Bom bespreekt De Vlaamsche Letterkunde in den vreemde, in 't biezonder in Duitsland, waarbij Mone, Hoffmann von Fallersleben, J.W. Wolf en Louise von Ploennies ter sprake komen.

[p. 190]

Tijdschrift voor Taal en Letteren. April. Jos. J. Gielen publiceert een van grote belezenheid getuigende voordracht over Volkskunst en Kultuurkunst, waarin hij de definities, door tal van geleerden van deze begrippen gegeven, krities beschouwt. Z.i. ligt het verschil ‘in een verschil tussen twee manieren van scheppen, waarbij het akcent nu eens op het meer bewuste, het intellektualistiese (kultuurkunst), dan weer eens op het irrationele, het onbewuste valt (volkskunst).’ - Een artikel van Ed. A. Serrarens handelt over Vondel en de Barok, naar aanleiding van Edg. van der Velde's studie ‘Vondel en de plastische kunsten’. Volgens de schr. heeft Van de Velde de betekenis van de barok onderschat: al leidde deze bij Vos en Swaanenburg tot smakeloze buitensporigheid, Vondel's Lucifer kan gelden als een ‘majestueus barokmonument.’ - Als aanvulling van Sabbe's boek ‘Brabant in 't verweer’ levert J.F. Vanderheyden een bijdrage over De plundering van Tienen en het ontzet van Leuven in 1635, geput uit Vlaamse, Latijnse en Franse pamfletten. - L.C. Michels schrijft Over Brandt's Leven van Vondel, opnieuw door Leendertz uitgegeven, en beoordeelt Kossmann's uitgave van De Spelen van Gijsbrecht van Hogendorp, met een détail-kritiek op de verklarende aantekeningen. - H.H. Knippenberg beoordeelt L. Simons: Het drama en het tooneel in hun ontwikkeling IV en V, waarin hij veronachtzaming van de Katholieke litteratuur bespeurt. - W.H. Beuken beoordeelt de Beatrijs-uitgave van Jos. J. Gielen. - Jos. J. Gielen begroet met ingenomenheid Het voortgezet onderwijs in de moedertaal van J. Leest.

Paedagogische Studiën. Maart. G. van Veen publiceert een Gentse rede over Het stil-lezen.

Onze Taaltuin. Maart. G.S. Overdiep behandelt verschillende gevallen van Taalverkorting in de krant. - Een opstel van J. van Ginneken is getiteld Het jonge geslacht, als keerpunt in de geschiedenis der letterkunde. - W. Francissen beoordeelt De harp van Sint Franciscus door Felix Timmermans. - J. Wils geeft een semantiese studie over het werkwoord zitten. - J. van Ginneken schrijft over Germanismen en tweetaligheid. Zijn taalkaartje behandelt het woord Knecht.

April. Een statistiese studie van J. van Ginneken, getiteld De dichters en hunne zintuigen, bevat een onderzoek naar de zintuigelike gewaarwordingen in de taal der dichters, waarbij Nederlandse gegevens vergeleken worden met overeenkomstige

[p. 191]

resultaten van Duitse en Franse psychologen. - P. Peters geeft een korte bijdrage over Rust en beweging in de denkvormen van Jac. van Looy en Augusta de Wit. - G.S. Overdiep behandelt De samenstelling als korte taalvorm in de krant, in 't biezonder in samenvattende opschriften. - G. Stuiveling vervolgt zijn Vergelijkende rythmiese onderzoekingen in Nederlandse poëzie met een afdeling over De zegetocht van het sonnet. Hij vergelijkt de beschouwing daaromtrent van E.J. Irving, A.S. Kok en A. Verwey en ontleedt dan de eerste sonnetten van H. Swarth. - W. Janssen beschouwt Peel als een Romeins leenwoord (pedele < padule < palude). - Het taalkaartje, over het verdwijnen van h in houden, is vergezeld van een betoog dat ‘h phoneem is’.

Levende Talen. Maart. In een bijdrage Concentratie in ons moedertaal-onderwijs bepleit W. Kramer de waarde van het stijlonderwijs, dat vooral in de hogere klassen te zeer verwaarloosd wordt, ook omdat het ‘de weg baant tot een werkelik vormend literatuuronderwijs’. - A.J. Schneiders schrijft een artikel Ter voorbereiding van ‘sinteties’ grammatica-onderwijs; dat ‘beoogt een samenwerking, een onderwijsharmonie’ van alle taalleraren. - A.C. de Jong beoordeelt het proefschrift van De Buck over De Studie van het Middelnederlandsch; A.J. de Jong het proefschrift van Schregel: Stilistische en syntactische beschouwingen over de Camera Obscura van Hildebrand.

Vondelkronick IV, nummer 2. M.S.B. Kritzinger zond een bijdrage over Vondel in Suid-Afrika. - J. Wille stelde een onderzoek in naar het ‘Moortpasquil’ dat door Vondel's vijanden aan hem toegeschreven werd. - H.A. Höweler schrijft over Een copie (door Jacob Baeck?) van twee gedichten betreffende Scheybeeck. - Een lange reeks Kantteekeningen, van verschillende schrijvers, besluit de aflevering.

Neophilologus XVIII, afl. 3. Hermann Tiemann behandelt Gilles van Staveren als Uebersetzer spanischer Comedias. - G.W. Wolthuis besluit zijn artikel over De legende van Mariken van Nieumeghen in Duitschland en Italië. Hij betoogt dat de oorsprong der legende in Maastricht te zoeken is. - S.A. Krijn wijst op de overeenkomst van Van Lennep's Klaasje Zevenster met een verhaal van H.C. Andersen. - Marie Ramondt publiceert een kongresvoordracht over Maerlant en het Vagantisme. Zij betwijfelt of Maerlant ‘scepenclerc’ of coster geweest zou zijn,

[p. 192]

en is geneigd hem, in verband met zijn betrekkingen tot het Hollandse hof, onder de zogenaamde vaganten te rekenen. De gangbare chronologie van zijn werk acht zij onjuist: de Alexander zou eerst lang na de hoofse periode geschreven zijn.

Ons Eigen Blad. Maart. Gerlach Royen bracht in zijn Spraakkunstige varia XIV een rijke voorraad doubletten bijeen; in No. XV toont hij aan, van welke gezond spellingbegrip L.A. te Winkel uitging, toen hij zijn Grondbeginselen schreef. Grotendeels kunnen deze onveranderd door voorstanders van de vereenvoudigde spelling aanvaard worden.

Die Nuwe Brandwag. Febr. G. Dekker begint een artikel over Leipoldt as Digter. - F. Malherbe beoordeelt de proza-bundel Simson van C.M. van den Heever; G. Dekker de Gedichten van Jac. van Looy; C.M. van den Heever het Handboek der Poëtiek van P.N. Dezaire.

Wörter und Sachen XV. Pessler geeft een uitvoerig, samenvattend artikel over Deutsche Wortgeographie. Wesen und Werden, Wollen und Weg. - Weissgerber, met deze jaargang in de redaktie opgenomen, gaat diep in op Die Stellung der Sprache im Aufbau der Gesamtkultur. - Porzig's behandeling van het woord Boden is uit semanties oogpunt belangrijk.

Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache LVI, afl. 3. Een artikel van J.H. Kern levert een belangrijke bijdrage Zu einigen niederländischen feminin-suffixen. Hij geeft aanvullingen en ten dele bestrijding van een voorafgaand artikel van Prof. Frings, die o.a. de uitgang -inne als ontlening aan het Duits beschouwt.

Museum. Maart. G. Brom beoordeelt de Gentse dissertatie van Jos. J. Gielen over De Wandelende Jood; J.W. Muller de reproduktieuitgave van het Engelse volksboek Mary of Nimmegen, bezorgd door H.M. Ayres en A.J. Barnouw.

April. G. Kazemier beoordeelt N. van der Laan's uitgave van een bundel Rederijkersspelen; G. Brom Een bundel Falklandschetsen, uitgegeven door A.C. Bouman; J. van Dam een boek van J. Trier: Der deutsche Wortschatz im Sinnbezirk des Verstandes, dat ook voor de betekenisleer in 't algemeen van belang is.

C.d.V.