De Nieuwe Taalgids. Jaargang 27

Uit de tijdschriften. (Januarie-Februarie).

De Gids. Jan. In deze aflevering, aan Willem van Oranje gewijd, betoogt H.T. Colenbrander, op grond van de stijl, dat Het Wilhelmus niet van Marnix kan zijn. - D.J.H. ter Horst geeft een bijdrage over De ‘Auriacus’ van Daniël Heinsius (1602), dat de moord op Prins Willem tot onderwerp heeft. Het was reeds voorafgegaan door Princeps Auriacus sive Libertas defensa van Caspar Casparius (1599), en werd gevolgd door de Nederlandse bewerking van Jacob Duym en de zelfstandige behandeling door G. van Hogendorp (1617).

Febr. M. Nijhoff schrijft een pessimisties gestemde Kroniek der Nederlandsche letteren: ondanks de goede schrijfkunst bleef de oogst van het vorige jaar schraal. - A. Cornette beoordeelt de biografie van Pol de Mont door George Meir en Ons Volkskarakter door Marnix Gijsen.

De Nieuwe Gids. Jan. W. Kloos publiceert enige Nieuwe Gids-Correspondentie van 1886 en bespreekt Maria Lecina van J.W.F. Werumeus Buning.

Febr. Deze aflevering bevat weer enige, weinig belangrijke Nieuwe Gids-Correspondentie. - W. Kloos schrijft over zich zelf en over de Dante-vertaling van B. van Oyen-Zeeman.

Groot-Nederland. Jan. J.A. Waldorp-Van der Togt geeft losse herinneringen In memoriam Carry van Bruggen. - In de rubriek Literatuur beoordeelt J. Greshoff Het Wereldorgel van Anton van Duinkerken en De Bellenblazer van Martien Beversluis.

[p. 140]

Febr. S.E. van Praag geeft ‘een voorloopige karakteriseering’ van Israël Querido, waarin hij bewonderd, maar niet zonder kritiek de hoofdtrekken van Querido's karakter, zijn kunst, en zijn stijl nagaat.

De Stem. Jan. Anthonie Donker beoordeelt in zijn Poëziekroniek het gedicht Maria Lécina van Werumeus Buning.

Febr. In het Kritisch Bulletin beoordeelt Corn. Veth Het euvel Gods van Albert Helman.

Stemmen des tijds. Jan. A.B.W.M. Kok vond in de studie van Jos. J. Gielen aanleiding om in een uitvoerig opstel de gehele ontwikkeling der legende van De Wandelende Jood na te gaan. - In de Kroniek der Poëzie beoordeelt W.A.P. Smit Mej. Snellen's bloemlezing uit Hadewijch en zes moderne dichtbundels. - C. Tazelaar herdenkt Carry van Bruggen.

Febr. Als Boeken van nieuwe zakelijkheid beschouwt C. Tazelaar, wegens de stijl, romans van Eva Raedt-de Canter (Geboorte en Huwelijk), Net Houwink (De verzwegen zonde), B. Stroman (Stad, zelfs typografies ‘zakelik’!) en A. den Doolaard (De Druivenplukkers).

Opwaartsche Wegen. Jan. Een uitvoerig en interessant overzicht van toestanden en verhoudingen in de hedendaagse letterkundige wereld geeft de Kroniek van het literaire leven in 1932 van K. Heeroma.

Febr. R. Houwink bespreekt de roman Begin van Diet Kramer; Van Ham een aantal Christelike romans en bundels (De Stapel). - Interessant is de Vlaamsche Kroniek van Jan H. Eekhout, die ‘de jongste jongeren en hun tijdschrift’, nl. De Tijdstroom behandelt, de Kritiek van Urbain van de Voorde prijst, en verder de gedichten van Du Perron en het proza van Willem Elsschot (Lijmen) on van Antoon Thiry beoordeelt. - R. Houwink wijdt een opstel aan Hadewijch.

Roeping. Jan. Anton van Duinkerken bespreekt, naar aanleiding van de uitgegeven auto-biografiese aantekeningen, het karakter en het weinig sympathieke optreden van Hoogleeraar Schrant, die te Leuven, en na 1830 te Leiden, Nederlands doceerde.

Febr. Franz von Oldenburg Ermke noemt Afscheid van Jos. Panhuysen ‘een machteloos boek’. Het jongste werk van

[p. 141]

Antoon Coolen, De Schoone Voleinding, heeft hem teleurgesteld; daarentegen prijst hij Maria en haar Timmerman van Herman de Man.

Vondel Kroniek IV, afl. 1. H.F. Wijnman publiceert Drie onbekende gedichten van Vondel op Mr. Lieven van Coppenol. In een daarvan prijst Vondel het ‘braef penceel’ van Rembrant. Dat geeft B.H. Molkenboer aanleiding om Nog eens Vondel en Rembrandt te behandelen, en tegenover Schmidt-Degener te betogen dat Vondel zijn grote tijdgenoot niet miskend kan hebben. - B.J. Cramer von Baumgarten geeft uitvoerige aanvullingen bij De bronnen van Vondels Maria Stuart, door Mej. Van de Graft in de grote Vondel-uitgave behandeld. - Verder bevat de afl. nog een reeks Kantteekeningen.

Den Gulden Winckel. Jan. Onder het opschrift De roep der verten beoordeelt G. van Eckeren Het verboden rijk van J. Slauerhoff en Jan Compagnie van Arthur van Schendel.

Febr. In de Kroniek van het Proza beoordeelt Gerard van Eckeren De haven van Leo Ott, een roman waarin hij een belofte ziet.

De Gemeenschap. Jan. Anton van Duinkerken beoordeelt het Vondel-proefschrift van Dr. Geerts, dat hij zwak van compositie vindt, en waarin hij de eerbied voor Vondel's kunstenaarschap mist.

Studiën. Tijdschrift voor Godsdienst, Wetenschap en Letteren. Febr. Joh. Heesterbeek begint een opstel over Gedichten op Christus' Lijden in de 17de eeuw. Het eerste gedeelte is gewijd aan Revius.

Boekenschouw. Jan. J. van Heugten wijdt een beschouwing aan Menno ter Braak's Démasqué der Schoonheid, en beoordeelt De Schoone Voleinding van Antoon Coolen.

Febr. In een hoofdartikel De Dood van het Vitalisme? trekt J. van Heugten te velde tegen het tijdschrift Forum, waarvan z.i. ‘voor het schoone, het groote, het verruimende en bevrijdende in Nederland niets te verwachten is.’

De Vlaamsche Gids. Jan. Lode Monteyne gaat de betekenis na van Cyriel Buysse als tooneelschrijver. Een groot toneelschrijver

[p. 142]

is hij niet geweest. Zijn meest evenwichtige werk blijft Driekoningenavond; zijn volledigste, breedste en levenskrachtigste Het gezin Van Paemel.

Febr. Frans Dirickx geeft in de rubriek Vlaamsche Letteren een reeks zeer beknopte boekaankondigingen. - Daan Boens beoordeelt de verzenbundel Van Licht en Schaduw door Adolf Herckenrath.

Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Aug. L. Willems geeft Lexicografische sprokkelingen, voornamelik moeielik verklaarbare woorden uit Hadewijch. - Omer Wattez beklaagt zich dat aan De Vlaamsche Letterkundigen in het ‘Modern Woordenboek’ te kort gedaan wordt. - Maurits Sabbe publiceert Eenige kleinigheden op het gebied van taal- en letterkunde. - Karel Peeters maakte een ‘vergelijkende studie’ van De Wuustwezelsche Dorpskeuren uit de 15de-17de eeuw, met bekendmaking van de betreffende teksten.

Dietsche Warande en Belfort. Jan. Herman de Man geeft persoonlike herinneringen aan zijn vroegste letterkundig werk en aan zijn latere bekering Bij het verschijnen van mijn roman: Maria en haar Timmerman, om daaruit de geest van dit werk te verklaren. - Marnix Gijsen beoordeelt in de rubriek Vlaamsche Letteren uitvoerig en met sympathie de roman Moeder, waarom leven wij? van Lode Zielen. - Pertinax schrijft een geestige mozaiek-rubriek Ringsteken.

Tydskrif vir Wetenskap en Kuns. Des. D.F. Malherbe vervolgt zijn beschouwingen over Die spelling van vreemde woorde in Afrikaans.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde LII, afl. 1. M. Schönfeld bespreekt Een oudnederlandse zin uit de elfde eeuw, aangetroffen in een Engels handschrift, die blijkens de taalvormen oud-Westvlaams geweest moet zijn. - J. de Vries gaat na, uit welke tekstredaktie De Nederlandsche fragmenten van het Nibelungenlied vertaald moeten zijn. - W. de Vries oppert bezwaren tegen Schönfeld's opvatting omtrent Oe-relicten in Holland en Zeeland. - D.C. Hesseling bespreekt uitvoerig Een Spaans boek over het Papiaments, door Dr. R. Lenz. - H.A. Höweler wijst op dokumenten waaruit blijkt hoe zeer Lucretia Wilhelmina van Merken George Washington vereerde. - G. Karsten leidt

[p. 143]

geeps af van de visnaam geep. - G.A. Nauta wijst op Enkele betrekkingen tusschen het Nederlandsch en het Spaansch, nl. Nederlandse woorden in Spaanse teksten.

Levende talen. Febr. Deze aflevering is geheel gewijd aan het onderwijs in de moedertaal. Volledig zijn de drie voordrachten, op de jaarvergadering gehouden, hier afgedrukt, nl. Het onderwijs in de moedertaal in Frankrijk, door J.J. Salverda de Grave, Het moedertaalonderwijs op de middelbare scholen in Duitsland door H. Frings, en The teaching of the mother tongue in English secondary schools door W.A.G. Doyle-Davidson. Daarop volgt nog een voordracht van J. van Ham over Modern taalonderwijs (grammatika) en een artikel Verdieping van P.J. Stals, over de geest van het onderwijs in Frankrijk, om te betogen dat ook hier te lande filosofiese studie voor toekomstige moedertaalleraren noodzakelik is.

Tijdschrift voor Taal en Letteren XXI, afl. 1. Edward Rombauts beantwoordt in een kongresrede, grondig en goed gedokumenteerd, de vraag Hoever staan we met de kennis onzer Zuid-Nederlandsche zeventiende-eeuwsche letterkundige geschiedenis? Daartoe maakt hij een verdeling in drie tijdperken: 1^o. van 1598-1640 Renaissance en groeiende Tegen-reformatie, 2^o. van 1640-1675 Bloei der godsdienstige herleving (het tijdperk van Poirters) 3^o. van 1675-1711 Navolgers. - P. Maximilianus polemiseert met Sterck Over de H. Mis in den Gijsbrecht. - H.H. Knippenburg besluit zijn studie over Leven en Werken van Juliana, Cornelia Baronesse de Lannoy. - G.B. geeft een aantekening over Jeremias de Decker en de Moeder Gods. - Jos. J. Gielen beoordeelt het proefschrift van J. Leest over Duitsche invloed op het Nederlandsch en dat van M. Valkhoff over Nederlandse woorden in het Frans.

Onze Taaltuin. Jan. Deze gehele aflevering wordt gevuld door een psychologies-taalkundig artikel van Jac. van Ginneken over De telwoorden en hun ontstaan.

Febr. Van Ginneken verklaart Vlaming en Vlaanderen uit Oud-fries flêma = wegvoeren. Vlaming zou dan eerst zeerover betekend hebben. - Garmt Stuiveling zet zijn vergelijkend- ritmies onderzoek voort, door een ontleding van Jacques Perk's Sonnetten. - G.S. Overdiep zet uiteen welk Systeem der zinnen aan zijn zeventiende-eeuwse syntaxis ten grondslag ligt. - Hendrik de Vries schrijft over het wezen van Dichterlijke taal,

[p. 144]

in de goede zin van het woord. - D.J. Huizinga bespreekt De conditioneele voegwoorden ‘in’ en ‘ende’ en betoogt tegenover het Mnl. Wdb. en Stoett dat in niet gelijk aan ende is, maar ontstaan uit: in dat. - Het taalkaartje gaat over de anlaut van schaap. - G.S. Overdiep beoordeelt Malherbe's boek over Humor in die algemeen en sy uiting in die Afrikaanse letterkunde.

Neophilologus XVIII, afl. 2. B.H. 't Hooft wijst op overeenkomsten tussen Der ewige Jude bei Goethe und August Vermeylen. - J. de Vries behandelt Ahasverus in volksoverlevering en literatuur, om te betogen dat het ontstaan der legende nog steeds in het duister ligt. Hij verwijt Gielen zijn ‘doctrinair standpunt’, omdat deze aanneemt dat de redaktie van 1602 met boete en verzoening, de ‘eenig juiste vorm van dit verhaal’ is, en wijst hem op gegevens uit de Skandinaviese letterkunde.

Volkskunde XXXVII, afl. 4-6. Victor de Meyere vertelt Vlaamsche Plantensprookjes. - J. Beirens handelt over Volksweerkunde in spreuken en rijmpjes. - C. Lauryssen vervolgt zijn bijdrage: De Folklore van een Kempisch dorp, met een beschrijving van volkspelen. - Jules Frère ontleent gegevens omtrent Volksgeneeskunde aan een handschrift, dat reeds in 1640 begonnen werd. - Ph. de Winter en J. van Kershaver maken een begin met een opstel De Folklore van de Provincie Antwerpen met gegevens omtrent kapellen, kruis- of heiligbeelden. - V.d.M. geeft een bijdrage tot De Folklore van de Schelde. De afl. besluit met Aanteekeningen en een lange reeks Boekbesprekingen.

Museum. Jan. Gerlach Royen beoordeelt The theory of Speech and Language van de Engelse Egyptoloog A.H. Gardiner; A. Kluyver het proefschrift van J.G.M. Moormann over De Geheimtalen; J. Vercoullie de studie van R. van Sint-Jan over Het West- Vlaamsch van Guido Gezelle; G. Kazemier de herdruk van De Regenboogkleuren van Nederlands Taal door Van Ginneken en Endepols.

Febr. A. Beets beoordeelt Taalschut van Ch. F. Haje; W. Kramer het proefschrift van G. Kazemier over Het vers van Hooft; G. Brom het proefschrift van H.A.C. Spoelstra over De invloed der Duitsche letterkunde op de Nederlandsche in de tweede helft van de achttiende eeuw.

C.d.V.