Boekbeoordelingen.
De Parabelen van Cyrillus, door Dr. C.M. Lelij. H.J. Paris, Amsterdam 1930 (Amsterdams proefschrift).
Als La Fontaine en ook al Aesopus ons hebben geleerd aan het woord ‘fabel’ de voorstelling te verbinden van een levendig verteld, sterk dramaties verhaaltje, is het ook maar beter, voor het Speculum Sapientiae die naam te vermijden. ‘Cyrilus Parabolen’ noemt de incunabel ze, en onder die titel staan ze bij ons bekend; ‘moralisatiën’ heeten ze bij dr. Lelij, eigenlijk met meer recht. De ‘verhaaltjes’ toch zijn al heel onbeduidend; in den regel raken een paar dieren, c.q. de lucht en de aarde, een ‘ijdel riet’ en een ‘honich riet’, een walvis en een schipper in gesprek, waarop een van beiden een preekje houdt, en daarmee loopt het af: ‘Dit gehoert scaemde hem die struus ende sweech’ ‘Tpaert ginc wech ende scaemde hem’ ‘Also seide die raven adiu ende ghinc heen.’ Maar die ‘lekeprekies’ (‘Christelijk is het werk; katholiek-kerkelijk volstrekt niet,’ zegt dr. L.) hebben een eigenaardige bekoring; schijnbaar van de hak op de tak springende, geven ze allerlei pittige toepassingen, verrassen door spreekwoorden, vergelijkingen en citaten; al zijn deze dieren niet zo belezen als die van het Pancatantram, een aanhaling uit het O. of N.T. of uit Aristoteles weten ze te pas te brengen! Het kost enige moeite de gedachtegang te volgen, deels wel doordat de vertaling gebrekkig is, en ook zou dit Latijn ons niet zo gemakkelijk liggen; maar men wordt met Alb. Thym toch onmiddellik aan een schrijver als Poirters herinnerd. Aanrakingspunten met Aesopus of met de Reinaertverhalen zijn er heel weinig, meer met een werk als Der Naturen Bloeme, door de wonderlike eigenschappen die aan dieren, plaatsen en stenen worden toegeschreven, wat de tekst interessant maakt voor de folklorist.
Het boek moet in de ME. zeer verspreid zijn geweest: 48 Latijnse handschriften, 9 Latijnse drukken somt dr. L. op; vertalingen zijn er behalve onze Dietse in 't Duits, Czechies en Spaans. Wie de schrijver is geweest, heeft men nog niet kunnen ontdekken; dat hij met Italië bekend en uit Duitsland afkomstig
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd