‘One touch of nature makes the whole world kin’.
De zin dezer woorden, voorkomend in Potgieter's bekende beoordeling van Beets' Camera, die naar mijn weten zelfs niet in de beste bloemlezingen wordt verklaard, was mij lang half duister, tot vriendelike hulp mij kort geleden bijlichtte.
In Shakespeare's Troïlus en Cressida, het verhaal van Calchas' dochter die door haar oom Pandarus aan Priamus' zoon wordt gekoppeld en hem ontrouw wordt, komt dit vers voor, maar in een geheel ander verband.
In de vertaling van A.S. Kok luidt de bedoelde regel:
‘Zie, één karaktertrek maakt heel het menschdom verwant’
nl. in dit opzicht, dat iedereen de opkomende zon aanbidt.
Leggen wij daarnaast Potgieter's aanhaling uit ‘Kopijeerlust des dagelijkschen levens’ in het door hem gebezigde verband: (Wij hechten des te meer gewicht aan onze bedenking, dewijl) dit verhaal overvloeit van bewijzen, hoezeer Hildebrand palet en penseel meester is.
‘Onze zeug het ebigd’, is door ons gansche vaderland een spreekwoord geworden; het is de gisping van eene te regt bespottegemaaktheid:
‘One touch of nature makes the whole world kin’!
dan blijkt daaruit, dat Potgieter ze in een heel andere zin heeft gebruikt dan in de oorspronkelike context. We zouden hier eerder geneigd zijn, de zin uit de samenhang opmakende, te vertalen: ‘een juiste opmerking vat eenieder’.
Het verband echter tussen de twee vertalingen is duidelik genoeg: als de mensen overal hetzelfde zijn, begrijpen ze elkander overal, voornamelik indien iemand met een enkele aanduiding eens anders belachelikheid voor eeieder klaarblijkelik weet te maken.
Ik meen dan ook, dat we hier te doen hebben met een van de gedachtesprongetjes, waaraan de veelzijdige, diep denkende en vlug combinerende Potgieter zo rijk is.
W.G.J.A. Jacob.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd