De Nieuwe Taalgids. Jaargang 24

Boekbeoordelingen.

Dr. A.F.S. Burssens: Dat boeck vander voirsienicheit godes, ingeleid en uitgegeven. Leuvense Studiën en Tekstuitgaven (Brussel - N.V. Standaard-Boekhandel - 1930). Prijs ƒ 5.-.

Dat boeck vander voirsienicheit godes is een oorspronkelik Diets traktaat uit het begin van de vijftiende eeuw, met eschatologiese beschouwingen en schilderingen van hel, hemel en laatste oordeel, door een reeks exempelen toegelicht. De bewerker van deze uitgave en Dr. Endepols hadden reeds belangstelling gewekt voor deze interessante tekst, die in zo nauw verband staat met de laat-middeleeuwse schilderkunst en met het geestelik drama. Nu ligt een zorgvuldig bewerkte tekstuitgave, met uitvoerige inleiding voor ons.

De uitgever begint met een korte inhoud, beschrijft dan uitvoerig de beide handschriften, en geeft een duidelike uiteenzetting van de onderlinge verhouding van Ars moriendi, Dat Sterfboeck en Dat Boeck vander voirsienicheit godes, waarvan de beide eerste door de drukkunst verspreid zijn. Een grondige studie maakte hij van de Exempelen, om bronnen en parallellen op te sporen.

Terecht heeft hij begrepen dat zijn teksten ook voor de Mnl. taalstudie van belang zijn: de voornaamste kenmerken van de taal der beide handschriften: A Noord-Hollands en B Brabants worden aan het einde van de inleiding opgesomd.

Het aanvankelike plan om een parallel-uitgave van de twee

[p. 222]

overleveringen te bezorgen, moest de uitgever prijs geven. Hij koos toen hs. A, omdat dit, in partikulier bezit, het minst bereikbaar is, en gaf de voornaamste varianten van B aan de voet der bladzijden. Beide handschriften zijn kopieën, en ‘of deze tekst Hollands of Brabants zou geweest zijn, is niet uit te maken’, meent de uitgever (blz. 50). Mijn indruk is, dat een zorgvuldige studie van de teksten het pleit ten voordele van Brabant beslissen zou. De Noord-Hollandse afschrijver heeft veel verhollandst, maar ook Zuidelike vormen gespaard als connen, vergonnen, gloyen, kemmen, gewracht, brect, en vormen op -e als: siele, mensche, cledinghe, -like, ic mochte enz. Hij vervangt verdiente door verdienste, maar laat op een andere plaats verdiente staan. Nu zouden Brabantse schrijftaalvormen bij een Noord-Hollandse auteur zeer goed denkbaar zijn, maar als het origineel Noord-Hollands was, zouden Hollandismen in de Brabantse kopie stellig niet ontbreken. Bovendien: menige variant van B klinkt aannemeliker dan de lezing van A, b.v. versmeect op blz. 180, in plaats van besmet. Wij zouden dus liever het Brabantse handschrift aan de uitgave ten grondslag gelegd hebben.

Wat de stijl betreft, valt nog op te merken, dat de Dietse auteur, die zijn taal met gemak beheerst, op verschillende plaatsen (b.v. blz. 186, r. 14-16; blz. 199, r. 5-11) rijmproza gebruikt, naar het voorbeeld van Ruusbroec. Voor onze Mnl. letterkunde is deze degelik bewerkte uitgave een aanwinst, waarvoor wij Dr. Burssens dankbaar zijn.

C.d.V.