De Nieuwe Taalgids. Jaargang 21

[p. 156]

Uit de tijdschriften. (Maart-April).

De Gids. April. G.J. Geers vestigt, in een artikel Spanjaarden over spreekwoorden, de aandacht op een verzameling van Rodriguez Marin met meer dan 21.000 Spaanse spreekwoorden, voorafgegaan door een opmerkelike studie over de aard van het spreekwoord: ‘zoals heel het voelen van een volk uitgedrukt is in zijn liederen, zo is heel zijn denken verdicht en gekristalliseerd in zijn spreekwoorden.’

De Nieuwe Gids. April. W. Kloos prijst de roman Kalderionen, de eersteling van een jonge schrijver, Gerben Colmjon.

Groot-Nederland. Maart. J. Saks hervatte, in aansluiting bij zijn vroegere Multatuli-studie, het onderzoek in de kwestie van Lebak: uitvoerig bespreekt hij ‘de vergiftiging en de aanklachten’. - P.N. van Eyck vervolgt in de reeks Dichters en Gedichten zijn bespreking van J.H. Leopold. Hij stelt zijn opvatting tegenover die van A. Roland Holst, en onderzoekt de door Nijhoff zo heftig aangevallen uitgave van het tweede deel der Verzen, dat over 't algemeen zeer betrouwbaar blijkt te zijn.

April. J. Saks vervolgt bovengenoemde studie. - Jan Walch bespreekt beknopt een aantal dichtbundels.

Stemmen des tijds. Maart. W.J. Aalders bespreekt uitvoerig Gerard Brom's boek over Romantiek en Katholicisme in Nederland. - H.J.E. Westerman Holstijn waardeert Wijlen Prof. Gunning als dichter. - C. Tazelaar behandelt in zijn Literaire Kroniek o.a. de Vondel-biografieën van A.J. Barnouw en J.F.M. Sterck, de uitgave van Bredero's Kluchten door A.A. van Rijnbach en Seerp Anema's bundel Wat Verzen en Proza.

Roeping. Maart. J. uit haar afkeer van Top Naeff's roman Letje of de weg naar het geluk, die door Gerard Knuvelderin dezelfde aflevering uitvoerig besproken wordt, in afwijzende zin, als ‘de late bloei van het spesifiek-hollandse realisme, dat met scherp intellekt zich werpt op 'n detail uit et hollandse leven - en niet meer dan dat.’

[p. 157]

April. Anton van Duinkerken schrijft over Zeven gedichten van Jan Engelman. - In de Kroniek der letteren bespreekt Gerard Knuvelder Paradise Regained van H. Marsman.

Opwaartsche Wegen. Maart. C. Tazelaar wijst op een betekenis van Prosper van Langendonck, naar aanleiding van het onlangs uitgekomen verzamelde Werk. - J. Veenendaal schrijft Over ‘De Opstandigen’ van J. van Ammers-Küller. - In de rubriek Boekbespreking worden o.a. behandeld: de bovengenoemde bundel van Sjeerp Anema, door P.H. Muller, Wille's monografie Heiman Dullaert, door W.A.P. Smit, en Padberg's boek over Frederik van Eeden, door M.J. Leendertse. - De Bibliografie is gewijd aan het werk van Geerten Gossaert.

April. J. Haantjes bestrijdt, onder het opschrift Een verkeerde koers? de beschouwingen van S. Anema, over Moderne Kunst en Ontaarding; daartegenover prijst hij De anatomische les van H. Marsman. - W.A.P. Smit beoordeelt de keuze uit Revius' Geestelijke poëzie, uitgegeven door Chr. Stapelkamp.

De Vlaamsche Gids. Maart. Franz de Backer bespreekt in de rubriek Hollandsche Letteren beknopt een aantal nieuwe romans en verzenbundels.

April. T. Schuyt wijdt een opstel aan ‘De Filosoof van 't Sashuis’ van Maurits Sabbe.

Dietsche Warande en Belfort. Maart. In de rubriek Over Letterkunde behandelt Aug. van Cauwelaart de bundel Gedichten van F. van Hecke en de verzamelbundel De Dichters van 't Fonteintje, uitgegeven met een voorrede van J. van Nijlen.

Vlaamsche Arbeid. Afl. 1-2. Een ‘fragment’ van Oscar Dambre, getiteld Noord en Zuid een wijst op ‘het “nationaal besef van eenheid der Nederlanden”, dat als “een gouden draad Noord en Zuid tot geestelijk verwantschap aaneen bleef vlechten”. Van de zestiende-eeuwse pamfletten tot de uitingen van Jan Frans Willems zijn daarvan de bewijzen te vinden. - Paul van Ostayen publiceert een redevoering. Gebruiksaanwijzing der lyriek. - Dr. Indestege begint een studie over Henriette Roland Holst's Ontwikkelingsgang. - In de rubriek Nederlandse Letterkunde van Lode Zielens wordt Het Kostelijke Leven van de jonggestorven Gerard van den Hoek besproken.

[p. 158]

Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie. Des. Leonard Willems publiceert volgens een Brussels handschrift de beknopte tekst van Den Bogaerd der gheweercken Gods, een Mnl. vertaling van het “Pomerium Spirituale” van Hendrik Utenbogaerde (Pomerius). - D.A. Stracke vond enkele strookjes van een perkamenten handschrift met een veertiendeeeuwse prozatekst, waarvan de oorsprong hem onbekend bleef.

Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterk. XLVI, afl. 2. A.A. Verdenius verklaart de uitdrukkingen: met iemand toeslaan, opslaan, omslaan, die waarschijnlik in oorsprong teruggaan op de handslag, de oude symboliese bekrachtiging van een overeenkomst, en waarvan de eerste (= zich eens verklaren) door Verdam in 't Mnl. onjuist verklaard werd. - W. de Vries geeft Nog iets over de Noordoostelike verkleinuitgangen: een uitvoerige uiteenzetting met veel nieuw materiaal. - P. de Keyser verzamelde in het kamp van Harderwijk uit de mond van Belgiese militairen Bargoensch uit het begin van de twintigste eeuw. - J.W. Muller bezorgde een nieuwe nauwkeurige uitgave van de fragmenten van Loyhier en Malaert. - J.H. Kern geeft een Naschrift over “jou deugniet!” om zijn opvatting van jou als possessief te versterken. Dezelfde schr. verklaart Ferguut vs 264 en wijst op Verwanten van Mnl. verweent.

Neophilologus XII, afl. 3. J.J. Salverda de Grave vindt in een studie van Marguerite Lips: Le style indirect libre aanleiding om het vraagstuk van de Indirecte rede in onafhankelike zinnen, waarover Duitse en Franse geleerden het oneens zijn, ook voor het Nederlands te stellen en met voorbeelden toe te lichten.

Het Boek. Jan.-Maart. M.E. Kronenberg wijdt een opstel aan De drukker-martelaar Adriaan van Bergen. - E.F. Kossmann bespreekt De twee drukken van de Hellevaart van Dokter Faustus. - C.P. Burger toont aan dat Het Abecedarium als algemeen verbreid leesboekje internationale betekenis had. - M. Boas prijst de Bibliografie van Nederlandsche vertalingen van klassieken door pater A. Geerebaert. - M.E. Kronenberg geeft een Tweede aanvulling op de Nederlandsche Bibliographie 1500-1540. - F. Kossmann bespreekt het proefschrift van Mej. Wirth Een eeuw kinderpoezie, de Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde van Greshoff en De Vries, en Van Ginneken's Publicaties over versbouw.

[p. 159]

Tijdschrift voor Taal en Letteren XV, afl. 1-2. L.C. Michels publiceert een voordracht over Mariken van Nieumeghen, waarin hij o.a. behandelt de waardering van het stuk als drama, het verband met de Lieve-Vrouwe-verering te Nijmegen, de duivelfiguur en zijn naam (Moenen wellicht uit Simon), het karakter van Mariken en het “aktualiteitsmotief” van de boze moei. - L. Grootaers maakt een opmerking over Accent en vocaaltimbre in het Oostlimburgsch. - L.C. Michels oordeelt ongunstig over de tekstuitgave van Joan de Grieck's Kluchten, door Dr. Paul de Keyser, waarin hij een lange reeks onjuistheden en onnaawkeurigheden aanwijst. - J. Moormann acht de Publicaties der afdeeling Nederlandsch van het instituut Nieuwe Letteren aan de Nijmeegsche Universiteit “onrijpe producten”.

Leuvensche Bijdragen XVIII, afl. 2-3. H. Logeman meent uit een eigenaardigheid in het Gentse dialekt op het spoor gekomen te zijn, hoe Tweeklanken ontstaan, in 't biezonder de diftongering van i. Langzaam artikuleren is een eerste voorwaarde voor het ontstaan van een voorafgaande “glide”: eigenlik “is de vorming van zulk een tweeklank niet anders dan het vals inzetten van een spraakklank”. - A.C. Bouman verdedigt de lezing van Beatrijs vs. 247-248 tegen Pater Stracke. - Een tweede Woordgeographische Studie van L. Grootaers, toelichting bij een kaartje, behandelt De Nederlandsche benamingen van den aardappel voornamelik: patat, aardappel, pieper en kartoffel.

Vragen des tijds. Maart. In een uitvoerig artikel, Taalcrisis genaamd, behandelt Ph. J. Simons nog eens de voornaamwoordelike aanduiding in spreken en schrijven, een vraagstuk dat een veel belangrijker achtergrond heeft dan de meeste niet-taalkundigen - en veel taalkundigen - beseffen. Dat hier een tegenstelling bestaat tussen natuur en kultuur, instinkt en bewustheid weet de schr. op duidelike en boeiende wijze ook aan leken op taalgebied duidelik te maken. Zijn betoog is tegelijk een pleidooi voor het verbreken van de belemmerende schoolse voorschriften.

Studiën, tijdschrift voor godsdienst, wetenschap en letteren. Maart. H. Duurkens bespreekt Een nieuw leven van Vondel, nl. dat van J.F.M. Sterck, dat hij vergelijkt met Barnouw's gelijktijdig verschenen boek. Beide worden ze verdienstelik genoemd, maar van Vondel's bekering toont Sterck, als Katholiek, een “dieper begrip.”

[p. 160]

Nieuw Theologisch Tijdschrift. Afl. 2. A. Zijderveld geeft in een artikel Verwaarloosde “Renaissance”-literatuur “een bijdrage tot nader verstand van Coornhert en Spieghel”. Hij betoogt daarin, dat het “humanistiese” in deze schrijvers, nl. hun streven naar zelfkennis en hun geestelike autonomie, wortelt in het religieuse leven der 16e eeuw, dat voedsel vond in de geschriften van mystici, devoten en spiritualisten.’ In het biezonder wijst hij op de geschriften van Tauler, de ‘Duytsche Theologus’ en Sebastian Franck, die blijkens de herhaalde vertaling in de Nederlanden veel gelezen werden.

Den Gulden Winckel. Maart. Het vraaggesprek van G.H. Pannekoek is gericht tot Frits Hopman, de opvolger van Johan de Meester als letterkundig redakteur van de Nieuwe Rotterdammer Courant. - S. van der Werf bespreekt Een nieuw Friesch tijdschrift, nl. De Holder. - In de Kroniek van het Proza vervolgt G. van Eckeren zijn beschouwing over De Nederlandsche roman in de laatste vijfentwintig jaar. - Henrik Scholte beoordeelt in de Kroniek der Poëzie Jan Engelman (Het Roosvenster).

April. Het vraaggesprek van G.H. Pannekoek geldt Johan de Meester. - A. den Doolaard schrijft over H. Marsman. - In de Kroniek van het Proza vervolgt Gerard van Eckeren zijn beschouwingen over De Nederlandsche roman in de laatste vijfentwintig jaar.

Museum. Febr. C.C. van de Graft beoordeelt het proefschrift van L. Wirth: Een eeuw kinderpoëzie.

Maart. A.W.C. Zuidema beoordeelt het proefschrift van G. Dekker over Die invloed van Keats en Shelley in Nederland gedurende die negentiende eeu.

C.d.V.