De Nieuwe Taalgids. Jaargang 21

[p. 108]

Uit de tijdschriften. (Januarie-Februarie).

De Gids. Febr. D. van Blom beoordeelt het onlangs verschenen boek van Dr. G.A. Wumkes: Bodders yn de Fryske striid, een breed opgezette geschiedenis van de Friese beweging en de Friese letterkunde.

De Nieuwe Gids. Jan. Een opstel van S.F. Kleinbentink heeft tot opschrift De Pas-taal, een term door hem gevormd om het Franse argot en het Engelse slang weer te geven, die dus tegenover de ‘standaard’-taal als minder fatsoenlik geldt. Met voorbeelden, ook uit Frans, Engels en Duits, toont hij de schilderachtigheid en de kracht aan van dit soort taal, door een niet te stillen ‘woord-honger’ bezield. - J. Berg vervolgt de publicatie van de Brieven van Mevr. Anne Busken Huet aan Mejuffrouw Sophie Potgieter. - Aan nog onbekende Engelse Brieven van Bilderdijk aan Catharina Wilhelmina Schweickhardt ontleende Everard E. Gewin de stof voor een bijdrage tot Buderdijk's intieme leven. - Willem Kloos acht J. Reddingius, in zijn ‘Egyptische Zangen’ Een modern dichter op zijn allerbest.

Febr. J. Berg besluit de bovengenoemde brievenreeks. -A. Gerversman betoogt in een artikel De Nieuwe Gids en de nieuwe tijd dat dit tijdschrift ‘steeds de juiste leiding kan en zal blijven geven.’ - W. Kloos schrijft over de dichter Alfred Haighton.

Groot-Nederland. Jan. J. Saks geeft het slot van zijn beschouwingen over Het geval-Huet, waarin hij Huet's verhouding tot Multatuli en het verdere beloop van zijn correspondentie met Potgieter nagaat. Aan het einde trekt hij te velde tegen Verwey en Colenbrander, die zijns inziens beiden Huet onrecht gedaan hebben. - Jan Walch bespreekt Twee Fransche dissertaties, door Nederlanders geschreven, nl. die van J. Fransen over Franse toneelspelers in Nederland, en van D. Inklaar over Baculard d'Arnaud en zijn invloed in Nederland; in de rubriek Literatuur bespreekt hij de Duitse dissertatie van B.H. van 't Hooft over Das Holländische Faustbuch.

Febr. Een uitvoerige beschouwing wijdt P.N. van Eyck aan de dichter J.H. Leopold. Het eerste gedeelte behandelt ‘Roland Holst's voorstelling van Leopolds leven en werken’.

[p. 109]

Studiën, tijdschrift voor godsdienst, wetenschap en letteren. Febr. Jac. van Ginneken levert een verrassend betoog dat Geert Groote zou zijn: de schrijver van Boek II en III der Imitatio Christi. Nadat Paul Hagen een handschrift van deze boeken teruggevonden had in ouder vorm, die waarschijnlik door Thomas a Kempis omgewerkt in zijn wereldberoemde Imitatio ingelast waren, heeft Van Ginneken ‘de rijen der Fraterheeren van Windesheim en der Broeders van het gemeene leven afgezocht’ met het gevolg dat hij met stelligheid, op grond van geest en stijl, Geert Groote als de auteur meent te kunnen aanwijzen.

Stemmen des tijds. Jan. In een artikel over Het leven van Francesco Campana, door de Scharten's, prijst C. Tazelaar de literaire schoonheid van dit werk, dat ‘de overal levende behoefte aan een religie reflecteert’, maar de geest van het boek acht hij ‘gevaarlijk’.

Opwaartsche Wegen. Febr. J. van Ham geeft een korte beschouwing, naar aanleiding van het laatste werk, over Felix Timmermans, waarin hij wijst op de gevaren van de populariteit.

Roeping. Jan. Willem Nieuwenhuis zegt in de Kantteekeningen over tooneel zijn mening over de eigenlike kern van Vondel's Gijsbrecht en de opvatting van Van Dalsum bij de laatste opvoering. - Gerard Knuvelder schrijft over Het misverstand omtrent de verhouding tussen vorm en inhoud, kunst en leven. Dezelfde schrijver beoordeelt de roman Zuid-Zuid-West van Albert Helman.

Febr. Jozef de Haan bestrijdt, onder het, opschrift De waan van het sektarisme, de kunstbeschouwing van Dirk Coster. - Ed. Rosheuvel bespreekt de nieuwe uitgave van Poelhekke's Woordkunst, door Gerard Brom. Hij acht dergelijk classificeren ‘een noodzakelijk kwaad, waarvan de noodzaak direct zou ophouden bij een beter boek’. - In de Kroniek wordt de naderende spellingregeling verwelkomd en de noodzakelikheid van de negende regel bepleit, die onverkort gehandhaafd dient te worden.

Den Gulden Winckel. Des. Het uitvoerige vraaggesprek van G.H. Pannekoek is gericht tot Dirk Coster.

Jan. Dit jubileumnummer bij het 25-jarig bestaan brengt allerlei biezonderheden over de geschiedenis van het tijdschrift.

[p. 110]

Vlaamsche Arbeid. Des. Deze gehele aflevering is gewijd aan de Herdenking van Karel van den Oever, waaraan de voornaamste Vlaamse vrienden en bewonderaars en ook enige Noord-Nederlanders meegewerkt hebben.

De Vlaamsche Gids. Jan. De Vlaamsche Kroniek geeft een korte aankondiging van een lange reeks nieuwe Vlaamse uitgaven.

Febr. A. van de Vijver schrijft een kleine bijdrage Over de Nederlandsche Vertalingen van Boethius' ‘Vertroosting der Wijsbegeerte’, nl. die van Jacob Vilt, de anonieme, bij A. de Keysere gedrukt, en die van Coornhert.

Dietsche Warande en Belfort. Des. M. Roelants publiceert een ‘toespraak’: Prosper Van Langendonck herdacht.- De bijdrage van V. Naveau: De laatste rederijkers in Zuid-Nederland, inzonderheid over Prudens van Duyse, geeft een kijkje in de rederijkersprijskampen, en is voornamelik geput uit de eigenhandige mededelingen van F.J. Blieck, de vriend en mededinger van Prudens van Duyse. Al schat de schrijver de waarde van deze retoriese dichtwerken niet hoog, hij vraagt bewondering en dankbaarheid voor deze dichters, omdat ze de Vlaamse taal ‘van den ondergang gered hebben’. - A. Boon verheugt zich over de verschijning van de Handleiding bij het Noord- en Zuid-Nederlandsch Dialectonderzoek, door Grootaers en Kloeke, als Een belangrijke studie.

Volkskunde III, afl. 3 en 4. Paul de Keyser behandelt de Maria-gravida-beelden. Verder bevat deze aflevering een reeks kleine Dokumenten en een groot aantal Boekbesprekingen op het gebied van buitenlandse en binnenlandse volkskunde.

Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde XLVI, afl. 1. C.B. van Haeringen bestudeerde op fonetiese grondslag de ontwikkeling van de Intervocaliese d in het Nederlands. Hij begint met het misverstand van ‘hiaat-vulling’ weg te nemen: in veel gevallen is de d eenvoudig spoorloos verdwenen. Waar de d overging tot j kan de overgang geweest zijn een spirant, door de opening van de oeclusief d. Uit een nauwkeurig dialektgeografies onderzoek blijkt dat de j-vormen zich verbreid hebben in de richting West-Oost, en dus een nieuw bewijs opleveren voor de ‘Hollandse expansie’. Maar het feit dat deze overgang betrekkelijk jong moet zijn in Holland, brengt de schrijver tot

[p. 111]

de verrassende onderstelling ‘dat de j een oorspronkelik zuidelike eigenaardigheid is, die ± 1600 eerst voorgoed vaste voet in Holland gekregen heeft’. Dan zou dus dit verschijnsel parallel lopen met de dîftongering van î on û. - Fr. Kossmann biedt Rhetoricale kleinigheden, over de Haagse ‘Corenbloem’, ‘dobbel rondeelen’ en het ‘Wit Lavendel’. - G.S. Overdiep bestrijdt principieel de tekstverbetering, voorgesteld op Reinaert vs. 3006-3007. - M. Schönfeld verklaart De objektsvorm van het pron. pers. 2^de ps. als vocatief: een uitdrukking als ‘jou ezel!’ zou ontstaan kunnen zijn als objektsvorm bij een interjectie, als foei, ach, o. - J.H. Kern daarentegen oppert de onderstelling dat in Jou deugniet! het eerste woord uit een possessief pronomen ontstaan zou kunnen zijn, en meent daarvoor steun te kunnen vinden in het Skandinavies. - J.W. Muller publiceert in zijn Reinaert-studiën ‘een kleine ontdekking’ van een zijner leerlingen, nl. dat in het slot van Reinaert I de naam Willem verborgen zit.

Neophilologus XII, afl. 2. A.G. van Hamel bespreekt in een artikel Over den logischen zinsbouw Séchehaye's Essai sur la structure logique de la phrase, dat hij warm aanbeveelt.

English Studies, Febr. L.J. Guittart wijst op de betekenis, van Petrus Montanus, the great phonetician of Holland's Golden Age, die reeds in 1635 een zo helder inzicht toonde in de fonetiese problemen. - J. Kooistra beoordeelt het proefschrift van G. Dekker over Die invloed van Keats en Shelley in Nederland gedurende die negentiende eeu.

Tydskrif vir Wetenskap en Kuns V, afl. 2. E. Eybers vervolgt zijn Hoofstukke uit die Geskiedenis van Opvoeding en Onderwys. - G. Besselaar prijst het Gedenkboek ter ere van die Genootskap van Regte Afrikaners als ‘'n skatkamer van informasie en inwentaris opgemaak van die Afrikaner-kultuurbesit’.

Berichten en Mededeling en van de Vereniging van Leraren in Levende Talen. Des. J.B. Schepers deelt een en ander mede over De tijd van ontstaan van enkele versen oan G.A. Bredero en die van 't Geestigh Liedtboekxen en andere uitgaven.

Den Gulden Passer IV, No. 4. M.E. van Heurck beschrijft in een geïllustreerd artikel (Voyage autour de ma Bibliothëque: Livres populaires et livres d'école flamands in 4⁰) zijn eigen rijke boekverzameling met grote nauwkeurigheid en uitvoerigheid.

[p. 112]

Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Nov. Door Maurits Sabbe wordt James Weale herdacht.- Een lezing van J. van Mierlo heeft als titel Op den drempel onzer dertiende eeuw, voornamelik bedoeld als schildering van het godsdienstig leven in die periode, die hij ‘wellicht de grootste eeuw der geschiedenis’ noemt. - Am. Joos behandelt in twee lezingen De gevoelskracht der affectieve woorden en Volkstaal en Gevoelstaal. In beide stukken houdt hij de belangen van het onderwijs in het oog en geeft hij veel belangrijk bewijsmateriaal, vooral aan Vlaamse schrijvers ontleend.

Paginae I, No. 12. E. Blancquaert, zelf beoefenaar van de dialektgeografie, beveelt de Handleiding van Grootaers en Kloeke aan als Een gemeenschappelijke Grondslag voor het Noord- en Zuid-Nederlandsche Dialectonderzoek en als ‘een kostbaar hulpmiddel ter oriënteering.’

Ons Geestelijk Erf. Jan. L. Reypens S.J. begint de uitgave van een reeks kleine onuitgegeven mystieke geschriftjes met Gheraert Appelmans' glose op het Vaderons ontleend aan hetzelfde Brusselse handschrift (Ruusbr. hs. Vv) dat het het traktaat van Beatrijs van Nazareth voor ons bewaarde. De uitgever neemt aan, op grond van het schrift, dat deze glose dagtekent uit het begin van de veertiende eeuw. Een commentaar zal nog volgen. - In dezelfde aflevering wordt het proefschrift van Zuster Hildegarde over de Dietse Suso-vertalingen besproken.

Germanisch-Romanische Monatsschrift XIV, afl. 11-12. O. Behaghel schrijft over Die Alten und díe Jungen in de taalwetenschap; zijn slotsom luidt: ‘In Wirklichkeit ist der Gegensatz zwischen “Positivisten” und “Idealisten” nicht gar so grosz, wie es den letzteren erscheinen mag.’ - Max J. Wolff behandelt Die Freude am Tragischen. - Sophie Cohen geeft ook een dramaties-aesthetiese bijdrage: Prinzip oder Stil? Wiederholung oder Neuschöpfung. In het eerste gedeelte toont zij aan, dat de eenheid van tijd een geheel andere betekenis en uitwerking heeft in een drietal drama's, die een soortgelijk onderwerp behandelen: de Iphigenie in Aulis van Euripides, de Jephtha van Vondel en de Iphigenie in Aulis van Racine.

XV, afl. 1-2. Deze aflevering bevat o.a. een opstel Sprachmusik und Stilistik van Emil Winkler en Die Technik der Darstellung in der Erzählung van Albrecht Schaeffer.

C.d.V.