De Nieuwe Taalgids. Jaargang 19

Aankondigingen en mededelingen.

Vercoullie's Etymologisch Woordenboek.

Van het ‘Beknopt Etymologisch Woordenboek der Nederlandsche taal’ verscheen bij de firma Martinus Nijhoff te 's Gravenhage en Van Rijsselberghe en Rombaut te Gent een ‘derde verbeterde en zeer vermeerderde uitgave.’ De schrijver heeft daaraan veel zorg besteed. De vermeerdering met 70 blz. kwam bijna geheel ten goede aan de vermeerdering van de behandelde woordenschat. Evenals de vorige druk bevat ook deze een uitvoerige ‘Etymologische inventaris’ (blz. 413-547). De uiterlike verzorging, het grotere formaat en de mooie band maken de nieuwe druk veel aantrekkeliker dan de oude.

Het eerste Nederlandsche gedrukte kookboek (Brussel, Thomas van der Noot, c. 1510) werd door de firma Martinus Nijhoff in een fraaie fac-simile uitgave bezorgd. Als reproduktie van het enig bekende exemplaar van dit boekje, zal het de boekenliefhebbers welkom zijn, maar ook uit kultuur-histories en taalkundig oogpunt is de tekst, die nu algemeen toegankelik geworden is, van belang.

Gedichten van Anna Roemers Visscher. De onuitgegeven gedichten die Dr Fr. Kossmann, ter aanvulling van de uitgave door Nicolaas Beets, in Oud-Holland publiceerde (Zie De Nieuwe

[p. 219]

Taalgids XVIII, blz. 158, 221, 317) zijn bij de firma Martinus Nijhoff nu ook afzonderlik verschenen, in royaal formaat, en vermeerderd met een uiteenzetting over Anna's geboortejaar.

Te Winkel's Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde Vijfde deel. Regelmatig blijft de tweede uitgave van Te Winkel's standaardwerk verschijnen. Dit vijfde deel besluit het vierde tijdvak, de ‘verfransching der letteren’, dus voornamelik de achttiende eeuw, een tijdperk waarvan Te Winkel een ongeëvenaarde détailkennis bezit. Veel behoefde er sedert de vorige druk niet veranderd te worden. De indeling bleef dezelfde: alleen werd hoofdstuk XXXVIII, over de prozakunst, uitgebreid en dientengevolge gesplitst. Nieuwe litteratuur werd overal nauwkeurig vermeld. Evenals bij de vorige delen werden de aantekeningen nu in voetnoten geplaatst, wat het raadplegen veel gemakkeliker maakt. Een chronologies overzicht van de betrekkingen tot vreemde letterkunden en een uitvoerig register over de drie delen vormen het slot.

Onze medewerker Dr W. de Vries liet voor eigen rekening een studie drukken (zonder vermelding van drukker of jaartal), die hij Het Oneigene noemde. In een twintigtal korte paragrafen (te samen 46 blz). komen allerlei belangrijke vragen ter sprake omtrent ontlening uit andere talen, toegelicht met aardig gekozen voorbeelden. Hoewel het meer een schets dan een volledige studie over dit uitgebreide onderwerp genoemd kan worden, kunnen we de lezing en overdenking van deze leerzame bladzijden aan onze lezers zeer aanbevelen. Na toezending van f 0,50, met duidelijk opgave van naam en adres, kan ieder bij de schrijver (Anna Paulownastraat 13, Groningen) een exemplaar aanvragen.

Op verzoek van de auteur plaatsen wij hier een kleine verbetering bij blz. 19, waar hij aanvankelik twijfelde of de woorden op -iséren, als hispanoliseren, naar Latijns voorbeeld gevormd waren. Hij ‘houdt dit woord tans, naar aanleiding van 'n opmerking van Prof. Kluyver, voor verlatijnst espagnoliser, dat, zegt Littré, tijdens de Ligue en onder Hendrik IV zeer gebruiklik was. Tot die verandering kon men biezonder licht komen in 'n tijd dat de konink van Hispanje telkens in ieders oren klonk.’

Pioniers. Onder deze titel verscheen, door de zorgen van Th. de Jager en G. Knuvelder, een keuze van Opstellen uit

[p. 220]

‘Van onzen Tijd,’ het te vroeg verdwenen, degelike Katholieke maandschrift. Vertegenwoordigd zijn C.R. de Klerk, A.M.J.I. Binnewiertz, Theo Molkenboer, Maria Viola, Gerard Brom, H.W.E. Moller en L.J.M. Feber. De gekozen onderwerpen betreffen zoowel de schilderkunst (met afbeeldingen toegelicht) als de litteratuur.

Een jeugdwerk van Bilderdijk. Als uitgave van de Gentse Universiteit (Recueil de travaux publiés par la faculté de philosophie et lettres, 55e fascicule, Gent-1925) verscheen een nauwkeurige uitgave van De Goudmaker, een blijspel dat W. Bilderdijk in zijn jonge jaren, waarschijnlik voor een huiselike vertoning, schreef, en dat slechts in één handschrift bewaard is. Kollewijn besprak het in zijn Bilderdijk-biographie, maar sedert was het handschrift verdwenen. Prof. H. Logeman ontdekte het in partikulier bezit te Utrecht en besloot tot een uitgave, omdat hij er een indirekte navolging van Holberg's blijspel Det Arabiske pulver in herkende. Dat gaf hem aanleiding tot een vergelijking met andere Nederlandse vertalingen uit de 18de eeuw, in proza en in verzen, waaruit blijkt dat Bilderdijk niet het Deense origineel of de Duitse vertaling volgde, maar een Nederlandse prozavertaling van 1747. Behalve een Inleiding van 20 blz. en een aantal facsimilé's zijn aan de tekst toegevoegd een aantal Noten, en een aanhangsel met fragmenten, die in staat stellen om de andere bewerkingen, in het Nederlands en Duits, met Bilderdijk's tekst te vergelijken. Terecht acht Logeman de letterkundige betekenis van dit geschriftje niet hoog: de toon is echt kinderlik en de verzen zijn vaak onbeholpen, maar als jeugdwerk van een groot man zal het menigeen interesseren.

Litteraire Profielen I door Joris Eeckhout. Als Vlaams dichter, en als verzamelaar van de bundel Onze Priester-Dichters (gevolgd door Proza van Vlaamsche Priesters) is Joris Eeckhout geen onbekende. Als essayist is hij in Noord-Nederland nog weinig bekend. De onlangs uitgekomen bundel met kritiese beschouwingen (Brugge-Antwerpen-Den Haag-1925, Prijs 8 fr.) doet ons hem kennen als een man van smaak met een veelzijdige belangstelling. Noord- en Zuid-Nederlanders - en daaronder de voornaamste - ontmoeten elkaar in deze studies, geschreven naar aanleiding van hun jongste werk, tussen de jaren 1919 en l925.