De Nieuwe Taalgids. Jaargang 18

Hooftiana.

I.

In het eerste opstel van zijne ‘Hoofdstukken over Vondel en zijn kring’ (Amsterdam 1923) bespreekt Dr. J.F.M. Sterck een liedje, voorkomende in ‘Den nievwen verbeterden Lust-hof’ van 1607, welk liedje hij meent te mogen toeschrijven aan Hendrik Lz. Spieghel op grond van de duidelik uitgedrukte spreuk ‘In deught verheught’. Het begint aldus:

Den winter strangh, die 't herte bangh
Met veel vreughd dede sluyten
Neemt zynen gangh, en eer yet langh
Sietmen s'Omers virtuyten.
Want Flora brenght ons nu ten toon
Haar bloemkens veelderlye
En Phoebus licht dat schijnt zeer schoon
Tot lust in desen Meye.

Vervolgens is er nog sprake van Sol en Venus.

Bij het lezen hiervan dacht ik aanstonds aan het gedicht van P.C. Hooft: Op een beschreven papierbladt, dat merkwaardige overeenkomst hiermee vertoont in versbouw en compositie.

Wat de versbouw betreft, deze is precies eender. Ziehier de aanvang:

Op 's winters endt, Wanneer de lent,
Dat puick en pit der tijen,
Elck aengenaem Voortdoet de kraem
Van haer kleenooderijen;
De mensch men siet Alleene niet,
Nae blaên en bloemen reicken.
Sijn kroon van goudt Juppijn niet houdt,
Maer pronckt sijn hooft met eicken.

[p. 245]

En wat de compositie van het gedicht betreft. Het begint ook met te vertellen van het heengaan van de winter en de komst van het aangenamer jaargetijde. Verder is zeker opmerkelik, dat Hooft dan ook achtereenvolgens verschillende mythologiese figuren laat optreden: Jupiter, Heracles, Mars, Bacchus, Sol, Minerva, Venus.

Van botte navolging is hier geen sprake, zoals een lezing der gedichten aanstonds toont. Toch lijkt het me niet onmogelik, dat Hooft tot deze zijne verzen geinspireerd is door Spieghel's gedicht. De Drost immers sympathiseerde met Spieghel's werk en kende zeker de bloemlezing, in 1607 te Amsterdam bij Dirck Pietersz. Pers verschenen.

II.

In hetzelfde boek van Dr. Sterck wordt onder ‘Tessalica’ gepubliceerd de vertaling van een der ‘Dialogi nuptiales’ van Caspar Barlaeus, waarin van Tesselschade gezegd wordt: ‘Zij schildert met het penceel en daagt Apelles uit; zij evenaart Praxiteles door beeldhouwen; zij weeft en spint in wedijver met Arachne; zij zingt om door Sappho benijd te worden; zij tokkelt de luit als Orpheus of Amphion. Guirlanden en kransen van vruchten, bladen, bloemen en schelpen verbindt en ordent zij, dat men twijfelt of de natuur aan de kunst of de kunst aan de natuur toegeeft. Zij maakt bloemen van stoffen, dat gij zoudt zweren, dat ze leven. Zij schrijft zoo nauwkeurig en sierlijk, dat het meer te prijzen valt dan drukwerk.’

Hooft's sonnet: Aen Joffre Anne Roemer Visschers komt ons bij het lezen dezer lofspraak op Tesselschade aanstonds in de herinnering. Trouwens, in de vermelde samenspraak richt Barlaeus zich tot Hooft.

Dr. H.H. Knippenberg.