De Nieuwe Taalgids. Jaargang 18

Uit de tijdschriften. (Maart-April).

De Gids Maart. Frans Erens trekt in een opstel, getiteld Willem en Jaapje een parallel tussen twee boeken die het kinderleven tot onderwerp hebben: De Kleine Republiek van Van Deyssel en Jaapje van Van Looy. Hij ziet een karakteristiek onderscheid in ‘de wijze waarop de twee schrijvers tegenover hun kleinen held staan’: ‘Van Deyssel staat boven zijn Willem, van Looy ziet min of meer tegen zijn Jaapje op.’ Van Looy is, naar zijn mening als schilder-met-het-woord geen scherp psycholoog. Daarom acht hij dit boek niet het beste van deze auteur. - P.N. van Eyek bespreekt uitvoerig de Parijsche Verzen

[p. 157]

van Dop Bles, in wie hij ‘een conflict tusschen verlangen en daadkracht’ opmerkt.

De Nieuwe Gids. April. W. Kloos herdenkt de onlangs gestorven W.L. Penning in een gedicht; Albert Verwey in proza als ‘de dichter van de liefhebbende herinnering.’ - Joannes Reddingius geeft een beschouwing Over den dichter Pol de Mont, toegelicht met proeven van zijn poëzie. - W. Kloos verwijt in een breedsprakig betoog aan Ika Thomese, dat zij in haar proefschrift over Romantik und Neuromantik de Nederlandse tachtigers bij de romantici ingelijfd heeft en dat zij, hun werk onvoldoende kennende, ‘de socialistische en communistische partij-opstellen kopieert.’

Groot-Nederland. Maart. Frans Coenen bespreekt het boek van Adama van Scheltema over Kunstenaar en Samenleving.

April. F. Smit Kleine geeft een paar bladzijden met ‘persoonlijke herinneringen’ aan M. Coens, die voornamelik een parallel bevatten tussen de vroege verzen van Ooens, de ‘deemoedig sterke Christen’ en van M. Emants, ‘de opstandige Heiden.’ - H. Marsman prijst de verzen van Albert Besnard (De Bloei en enkele andere gedichten). - Frans Coenen spot met het nieuwe tijdschrift De Vrije Bladen dat naar opzet on inhoud z.i. weinig reden van bestaan heeft.

De Stem. Maart. Dirk Coster prijst de prozabundel Een gunst en andere verhalen van A.H. van der Feen.

April. Gabrielle van Loenen bespreekt Het zwevende Schaakbord van Louis Couperus.

Onze Eeuw. April. Bierens de Haan is vol lof voor Albert Verwey's Dante-vertaling: ‘Verwey vereenigt dichterlijk en verstandelijk vermogen. Dit maakt hem tot Dante-vertaler geschikt.’

Elseviers Maandschrift. Maart. H. Robbers bespreekt Oostwaarts van L. Couperus; D. Th. Jaarsma de roman Jenny Heysten van Jo van Ammers-Küller.

April. H. Robbers genoot van Jaap: de schrijver is ‘nog altijd dezelfde Jac. van Looy, die de heerlijke Feesten schreef.’ - D. Th. Jaarsma beoordeelt de Opstandige Liederen van A. van Collem.

[p. 158]

Opwaartsche Wegen. Maart. W. Kramer wijdt een artikel aan de beide eerste delen van Jaarsma's Roman van Thiss, boeken ‘waaruit een sterkend idealisme straalt’ en als aanvang van de romanreeks ‘een rijke belofte.’

April. J. van Ham behandelt Een veelbesproken boek, namelik De Heilige Tocht van Ary Prins, waarvan eerst na tien jaar een tweede druk verscheen.

De Beiaard. Maart. Bernard Verhoeven besluit zijn studie over De Zielegang van Henriëtte Roland Holst. Naast de lyriese schildering der persoonlikheid in Verzonken grenzen en Tusschen twee Werelden beschouwt hij als bijeenbehorende werken: J.J. Rousseau, De Held en de Schare en Thomas More, waar ‘de persoonlijkheid van de schrijfster zich in de geschapen gestalte subjectiveert’, terwijl de drama's De Opstandelingen, Het offer en Kinderen ‘spelingen zijn van hetzelfde persoonlijk gevoel, maar nu in bespiegeling en moraal.’ Haar gehele werk, een ‘geweldige symphonie van heroïsch-smartelijke vrouwenliefde,’ roept volgens de Katholieke schrijver ‘om een andere finale’: de bekering tot het ware geloof.

Stemmen des Tijds. Maart. C. Tazelaar is van mening dat de verkorte Vondel-teksten in Lansberg's Lyceum-herdrukken ‘waardevolle voordeelen’ bieden. Dezelfde criticus vindt in de Letterkundige Inzichten en Vergezichten (VIII) van Kloos ‘belangrijk materiaal voor literatuurstudie’.

April. C. Tazelaar schrijft met grote waardering over de tweede druk van Dr. J. te Winkel's ‘De Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde’, een boek dat onafhankelik zijn eigen plaats heeft naast de andere litteratuurgeschiedenissen en om zijn zuiver-histories karakter voor literatuurstudie onmisbaar is.

Oud-Holland XLI, afl. 3. Fr. Kossmann geeft een inleiding op de Onuitgegeven gedichten van Anna Roemers Visscher, die hij in de volgende aflevering zal bekend maken. De Kon. Bibl. in Den Haag bezit namelik een verzamelhandschrift met zeventiende-eeuwse gedichten, dat onder 59 nummers van Anna Roemers 42 onuitgegevene bevat. Daarbij zijn er verscheidene uit het oudere tijdvak, voor de dood van haar vader (1620) en dit is juist ‘wellicht het belangrijkste tijdperk van haar dichterlijke werkzaamheid.’

[p. 159]

Roeping II, afl. 7. H. Moller bestrijdt in een artikel Gerard Brom en de jongere Katholieke dichtkunst een inleiding, die Gerard Brom in het tijdschrift Orpheus schreef vóór een twaalftal door hem bijeengebrachte gedichten van Katholieke jongeren. Naar de mening van zijn bestrijder houdt hij zich ‘bijna voortdurend bezig met de uitwendigheid’, terwijl ook de kritiek op de ingeleide gedichten, door de dichters zelf aangewezen, volgens de beoordelaar onjuist en ongepast is.

Museum. April. J.A.N. Knuttel oordeelt ongunstig over de Bredero-bloemlezing van J.B. Schepers, in het biezonder over de Inleiding.

Studien, tijdschrift voor godsdienst, wetenschap on letteren. Maart. In het vervolg van zijn Van Eeden-studie behandelt H. Padberg Johannes Viator en de beoordelingen van dit boek door de tijdgenoten.

April. In het derde gedeelte van zijn studie over Frederik van Eeden behandelt H. Padberg De literaire criticus. Zijn ontwikkelingsgang, die door Kloos zeer onvoldoende behandeld is, wil hij in vier perioden onderscheiden. In de eerste (1887-1889) ‘let hij enkel op het expressievermogen, op den mooien vorm’; later vraagt de inhoud het eerst zijn aandacht. De tweede periode (1889-1891) is te beschouwen als een overgang naar de derde.

Dietsche Warande en Belfort. Maart. In een opstel van Joris Eeckhont over de verschillende stromingen in De Jongste Wereldpoëzie krijgt ook Wies Moens zijn plaats.

De Vlaamsche Gids XII. No. 4. Maurits Sabbe vond in het Letterkundig Leesboek van Tinbergen en De Vooys aanleiding tot een uitvoerige beschouwing over Onze letterkundige Taal in de 19de Eeuw. - O. Dambre vervolgt zijn Cultuur-historische Beschouwingen over de Renaissance, inzonderheid in de Nederlandsche Letteren, bedoeld als een ‘inleiding tot een studie over het leven en de werken van J. de Harduijn.’

Verslagen on Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Aug.-Sept. Gustaaf Segers geeft een bijdrage over De Toponymie van Conscience's ‘Loteling’, waarin hij op grond van een onderzoek ter plaatse, ook de waarheid van de geschilderde toestanden en gebruiken bevestigt.

[p. 160]

Okt. L. Simons vervolgt zijn studie over Vondel's Tassovertaling. Hij onderzocht ‘de rol van den verbeteraar in het handschrift van St. Petersburg’, die iemand anders moet geweest zijn dan Vondel zelf. Waarschijnlik is ook nog een tweede corrector aan het werk geweest. - Een lezing van Gustaaf Segers handelt over Vlaamsche kunst in een Fransch kleed: juiste schildering van het Vlaamse leven in een andere taal dan het Vlaams acht hij onmogelik.

Tijdschrift voor Taal en Letteren. Afl. 1 en 2. Jac. van Ginneken geeft een leerzame ‘semasiologische proeve’ over de ontwikkeling van de woorden Raad en Raden. Daarin betoogt hij o.a. dat Mnl. ontraden = vrezen afgeleid is van raden en niet, gelijk Verdam meent, met een onbestaanbaar *draden samenhangt. - Zeer uitvoerig is een topografiese studie van D.A. Stracke over Kriekeputte in het hulster loe. De schr. meent dat de ‘krieke putte’ geen water maar een ‘stede’ was, gelegen in de streek, toebehorende aan de abdij Drongen, waar de Reinaert-dichter zich thuis voelde. Dit gedeelte van het gedicht (I B) moet z.i. reeds uit de 12de eeuw dagtekenen, omdat de streek in 1250 geen wildernis meer was. - H.H. Knippenberg bespreekt het boek van L. Simons over Het Drama en het tooneel in hun ontwikkeling. Onder de Boekbesprekingen vermelden wij die van W.H. Beuken over Schuringa's proefschrift (Het dialect van de Veenkolonien), van Gerard Knuvelder over een Leerboek met bloemlezing der Nederlandsche Letterkunde door P.A. Kerstens, dat hij beschouwt als ‘een uiting van bedenkelik wetenschappelik en literair dilettantisme’, en van L.C. Michels over de Nederlandsche Lyriek II (van Keuchenius en Tinbergen) en over Elzinga's proefschrift (Les mots français et les gallicismes dans le Hollandsche Spectator).

Volkskunde XXVIII, afl. 4-6. Jozef Cornelissen verzamelde gegevens over De Joden in de Spreekwooordentaal en in den Volkshumor. - H.W.J. Kroes wijst oud-germaanse gebruiken aan in de Sluiterkensdag-Kinderendag en 1 April. - P.A. Wansink geeft een psycho-analytiese verklaring van Een eigenaardig Liedje, waarbij men zich afvraagt of de ernst niet bedenkelik op een parodie gelijkt. - Jozef Goethals vertelt in dialekt Sagen uit de omstreken van Dendermonde. - Victor de Meyere vervolgt zijn reeks Vlaamsche Sprookjes (VII-XIII), elk toegelicht met bibliografiese Nota's.

C.d.V.