De Nieuwe Taalgids. Jaargang 17

Een ‘Gids bij de studie Nederlandsch M.O.’?

Onder deze titel meldt zich een uitgave aan van de firma Verzijl te Gouda, onder redaktie van Dr M. Cornelissen. ‘Zij, die de studie hebben aangepakt en ten koste van veel opofferingen voortzetten, kunnen in dit boekje een raadgever vinden, die een schrijnende desillusie kan voorkomen’, heet het in de Voorrede. ‘Door dit boekje zullen zij leeren in welke richting de studie geleid moet worden om tot een gunstig resultaat te voeren.’

Dit doel meent de redakteur te kunnen bereiken door de verslagen van de examenkommissie en de schriftelike opgaven (die men ook elders gedrukt kan vinden) te herdrukken, maar vooral door ‘verslagen’ van mondelinge examens.

Omdat het bezwaar dat de kopers van een dergelijk boekje die verslagen verkeerd zouden gebruiken niet denkbeeldig is, menen wij er met klem tegen te moeten waarschuwen. De uitgever zegt wel dat ‘dit boekje niet bestemd is voor hen die in korten tijd willen gedresseerd worden’, maar een onervaren kandidaat wordt zo licht verleid om in die vragen een betrouwbare leiddraad te zien bij het instuderen of repeteren van ‘examenstof’.

Gesteld dat de hoorder die de vragen optekent volkomen bevoegd is, en geen enkele fout maakt, dan zal een beknopt verslag altijd een scheve voorstelling geven van de gang van een examen, dat een vol uur duurt. Immers zonder de volledige antwoorden van de kandidaat is nòch het verband nòch de eigenlike strekking van de volgende vragen te begrijpen.

Maar gesteld zelfs dat door een stenografiese opname woordelik alle vragen en antwoorden konden gedrukt worden, dan zou voor een juiste indruk van de betekenis van dit examen bekendheid met de ingeleverde litteratuurlijst onmisbaar zijn.

Daar dit bezwaar vooral voor het letterkunde-examen geldt, en de eerste aflevering van deze ‘Gids’ juist daarover gaat, wil ik nader toelichten, waarom ik in zulke ‘verslagen’ een gevaar zie. De tegenwoordige examen-kommissie verwacht van de kandidaten: 1^o. bekendheid met de ‘ontwikkelingsgang’ van de Nederlandse letterkunde; 2^o. dieper gaande studie van

[p. 306]

een drietal speciale onderwerpen. Een litteratuurlijst moet doen blijken hoe deze studie aangevat is. Memoriseren van namen en jaartallen - hoe onmisbaar ook - geeft dorre kennis, als die niet gesteund wordt door belezenheid. Nu is van geen kandidaat te verwachten dat hij in alle auteurs die hij heeft leren kennen evenzeer belezen is.

De examinator zal dus, als hij door enkele grepen wil onderzoeken of de algemene litterair-historiese kennis voldoende is, gebruik maken van de lijst, die niet alleen quantitatief, maar ook qualitatief bevredigend dient te zijn.

Vraagt hij dus naar een bepaald werk of een artikel over een schrijver, dan is allerminst de bedoeling dat juist elke kandidaat dàt boek of diè studie zou moeten kennen. Het veld is immers onafzienbaar groot!

Nog sterker geldt dat voor de biezondere onderwerpen. De bedoeling is weer niet, dat zich een traditie zal vormen omtrent de noodzakelikheid of wenselikheid van zekere onderwerpen. Vooral wanneer men naar eigen smaak en aanleg kiest en dientengevolge met volle toewijding zulk een onderwerp bestudeert, zal de studie vruchtdragend zijn.

Uit deze ‘Gids’ zou de kandidaat b.v. de indruk kunnen krijgen dat de examinatoren biezonder prijs stellen op een nauwkeurige kennis van het geestelik lied in de Middeleeuwen. Wie zich meer tot andere onderdelen van de Middeleeuwse litteratuur aangetrokken gevoelt, kan dat in zijn lijst doen blijken: daardoor vervalt de mogelikheid dat een groot deel van het examen aan het geestelik lied besteed wordt.

Om ‘desillusie te voorkomen’ moet men zijn studie breed en grondig opvatten. Een ‘raadgever’ zoeke men niet in een ‘boekje’, maar in een deskundige leider bij de studie zelf. Deze zal ongetwijfeld rekening dienen te houden met de eisen van het examen, maar vóór alles moeten waken dat opleiding niet in dressuur ontaardt. Op de examinator rust de plicht, om zich uit de gegevens die de kandidaat verschafte, een denkbeeld te vormen van omvang der studie, en op het examen te onderzoeken wat en hoe hij gestudeerd heeft. Dan zal het onderscheid tussen de gedresseerden en de goed onderlegden niet verborgen kunnen blijven.

C.d.V.