De Nieuwe Taalgids. Jaargang 17

Een Duitse wereldtaal.

Indien men alle principiële bezwaren tegen het vormen en het invoerén van een wereldtaal ter zijde stelt, blijft voor de toepassing van het Esperanto of het Ido nog altijd de moeilikheid over dat die talen zulk een Romaans karakter dragen, daardoor voor niet-Romanen minder gemakkelik te leren zijn en om de zelfde reden weinig kans op sympathie hebben bij Duitsers. Zo was 't reeds vóór de oorlog. Een Duitser moet, dunkt mij, in het Esperanto of Ido een entente-taal zien. 't Heeft mij daarom lang verwonderd dat er geen protest-taal van Duitse zijde ontstond. Ik wist niet dat er reeds in 1915 een boekje, getiteld ‘alteutonik’, verschenen is, door de schrijver, E. Molee, aan alle universiteiten ter kennismaking toegezonden. Tans liggen, van de zelfde hand, een paar kleine geschriftjes voor mij, die de zeer eenvoudige taalregels en enige proeven, in proza en poëzie, bevatten van de ‘teutonik veltosprake’. Een Hollander die Duits en Engels heeft geleerd kan die nieuwe taal gemakkelik begrijpen, vooral als hij weet dat de meervoudsvorm a is, 't bepalend lidw. in 't enkelv. gewoonlik door e, 't onbepaalde door 't teken 1, ons en door n wordt weergegeven. Men overtuige zich (de schrijver wil beginnen met aan al wat ‘teutoons’ is één gemeenschappelike hulptaal te geven):

[p. 175]

‘skandia n holand vil hav 1 grot inflise (einfluss) fan e ferbreitu ov teutonike fereinikusprake, vegn sin grote shipotonage n liandl. di skandike folka hav e tvoa (zweite) mest grote shipotonage in e velt. holand is ok stark fertredn in se handl. skandia n holand vil ok giva, mit sin hoke gesitu (civilization), 1 gud beispi'l fyr andre kleine gefolka (nationa). england viln fölga di andre teutonera binen 1 nit se'r lange tid mit e införu (einfuehrung) ov e tentonike veltosprake’ enz.

En nu de eerste strofe van een ‘gedicht’:

kene du ein mer shön tunge
fyr olde en fyr de junge,
den sprake av di teutona
mit ale sine miliona,
as si give sik di handa
o'r de velt in ale landa.

Ik heb de teksten, met hun vermijden van hoofdletters en hun verklaringen in 't Duits, nauwkeurig weergegeven.

Esperanto (gelijk Ido) moge er Romaans uitzien, chauvinisme zal wel niemand aan de Poolse ontwerper van deze taal ten laste leggen. Dit is anders bij de propagator van de nieuwe ‘veltosprake’. Ik bepaal mij, om dat aan te tonen, tot het overschrijven, alweer zo letterlik mogelik (dus met zorgvuldig behouden van de onjuistheden), van de motto's waarmee de heer Molee zijn titelblad versiert: die deutsche natur schwebt ueber den vol-kern - victor hugo. an dem deutsche wesen wird die welt einst genesen - göthe. les allemands ont une langue, les francais n'ont qu 'un jargon - (paris), m. de villiers.

Wie nog meer van deze wereldtaal wil weten, richte zich tot de heer ‘E. Molee, 1911market str., tacoma, wash., u.s.a.’ Ik ben er van overtuigd dat hij gaarne zijn brochures zal verspreiden. Van zijn maaksel behoeven Esperantisten noch Idoïsten de mededinging te vrezen, en iedereen kan een vrolik uurtje beleven door zich bezig te houden met deze fraaie taal, die in 't jongste produkt van de schrijver, daarin Molie geheten, alweer gewijzigd is en de naam draagt van toito spike of altoitonik gudirn (verbessert).

D.C.H.