De Nieuwe Taalgids. Jaargang 17

Uit de tijdschriften. (Maart-April.)

De Gids. Maart. D.C. Hesseling trekt een parallel tussen de ontwikkeling van Het Frans in Noord-Amerika en die van het Nederlands in Zuid-Afrika, vooral om de belangrijke punten van verschil te doen uitkomen.

April. Mej. Dr. H.C.M. Ghijsen begint een studie over Wolff en Deken's romans uit haar bloeitijd met een beschouwing over ‘De wisselwerking van strekking en karakteristiek in haar werk en dat van Richardson’. Zij beantwoordt de vraag waarom Betje Wolff vooral bij Richardson inspiratie vond, en trekt een zeer leerzame parallel tussen de Engelse schrijver en zijn Nederlandse bewonderaarsters, die in veel opzichten in het voordeel van de laatste uitvalt. Bij Richardson is meer dramatiese kracht, maar door ‘tekort aan menschelijk meevoelen en meeleven’ staat zijn karaktertekening achter bij die van Wolff en

[p. 157]

Deken. - Frifs Hopman beoordeelt het proefschrift van H. Vissink over Scott and his influence on Dutch Literature, dat hij degelik, rijk gedokumenteerd en goed geschreven acht, maar waarin hij meer ‘artistieke kenschetsing’ gewenst had. - G.J. Geers beoordeelt het proefschrift van J.A. van Praag over La comedia espagnole aux Pays-Bas au XVIIe et au XVIIIe siècle.

De Nieuwe Gids. Maart. K.H. de Raaf schrijft, naar aanleiding van Prinsen's monografie, Over Pieter Corncliszoon Hooft. Hij betwijfelt of Prinsen wel ‘de meest geschikte persoon is, om Hooft, den ingetogen vormkunstenaar, den filosofeerenden poëet, naar behooren te waardeeren’. De daarop volgende aantekeningen dienen om het bewijs voor deze stelling te leveren.

De Stem. April. Wies Moens publiceert in briefvorm een Zelfverweer tegen het betoog van U. van der Voorde.

De Beiaard. April. In een studie Wat zong Oud-Kempenland? geeft Jozef Simons een aardig overzicht met vele proeven van de liederen die nog in de Kempen bewaard bleven.

Groot-Nederland. Maart. Frans Coenen bespreekt o.a. Prutske van Stijn Streuvels en De Nederlandsche Litteratuur na 1880 van H. Robbers.

April. In zijn Studies van de Tachtiger Beweging geeft Frans Coenen het slot van het hoofdstuk Poëzie, waarin hij het werk van Kloos bespreekt, wiens ‘kunstontwikkeling blijkbaar binnen de jaren '80 en '94 besloten ligt’, van Albert Verwey, wiens ontwikkeling hij ook na de Nieuwe Gids-tijd volgt, en voor wie hij maar weinig waardering toont, van Van Beden en van Gorter.

Elseviers Maandschrift. Maart. H. Robbers bespreekt De vraag zonder antwooord van P.H. van Moerkerken, eigenlik een reeks van drie romannetjes, waarvan het derde z.i. het best geslaagd is.

Stemmen des tijds. Maart. Twee bijdragen tot de literatuurgeschiedenis heet een beknopt artikel van C. Tazelaar, waarin hij Adama van Scheltema's boek Kunstenaar en Samenleving en de herdruk van L. van Deyssel's Multatuli bespreekt.

April. Ph. A. Lansberg bespreekt de bundel Zomervlammen van Pol de Mont.

[p. 158]

De Gulden Winckel. Maart. André de Ridder bespreekt Nonkel Daan van Victor de Meyere, Marie Schmitz Bij vreemde Menschen van Henri van Booven, P.L. van Eek De wereldbeschouwing van het Kind door O. Barendsen.

Vragen des Tijds. April. Het boek van Adama van Scheltema over Kunstenaar en Samenleving gaf G. Kalff aanleiding tot een gelijknamig opstel over dit onderwerp, waarin hij de aandacht wil vestigen op enige ‘problemen’, en feiten meedeelt ter toelichting, uit Nederlandse en vreemde literaturen.

Studiën, tijdschrift voor godsdienst, wetenschap en letteren. Maart. Een breed opgezet onderzoek wijdt J. van Mierlo aan de vraag Is het ‘Boec van den twalef dogheden’ een werk van Jan van Ruysbroeck?, die hij ontkennend beantwoordt. Het eerste gedeelte brengt de Getuigenissen tegen de echtheid gewogen tegen de Getuigenissen voor de echtheid. Dan volgt Het getuigenis der handschriften, dat tegen de echtheid pleit: juist in de kloosters van Vlaams-België komen geen afschriften van dit werk voor.

April. H. Padberg geeft een beschouwing over Moderne Kritiek en de grondwet der woordkunst. Die grondwet is aldus geformuleerd: ‘Woordkunst is de juiste woordexpressie van een volledige en ordelijke impressie.’

Opgang. Maart. J. Luijkenaar Francken bespreekt het boek van B. Wielinga over Moderne Letterkunde en Christelijke Opvoeding.

April. J. Luijkenaar Francken schrijft een artikel over Genoveva van Brabant door Stijn Streuvels.

Vlaamsche Arbeid. Febr. De historie van Guido Gezelle en de ‘Ruitenbrekers’ (Thielt 1885) heet een nieuw hoofdstuk uit het leven van Gezelle, dat Al. Walgrave geleidelik doet verschijnen en waarvan deze aflevering het eerste gedeelte geeft. - Jozef Muls kondigt bij voorbaat een bloemlezing Het jonge Vlaanderen aan, die de jonge dichters tot hun recht zal doen komen. - Karel van den Oever schrijft afkeurend over De Zinnelijkheid in Pol de Mont's ‘Zomervlammen’.

Maart. Al. Walgrave besluit zijn artikel over Guido Gezelle.

Dietsche Warande en Belfort. Maart. Arthur Boon wijdt een uitvoerig In Memoriam aan Hugo Verriest.

[p. 159]

April. Joseph Mansion vestigd de aandacht op het boek van Brunot La pensée et la langue (vlg. Salverda de Grave in De Nieuwe Taalgids XVI, 236), onder het opschrift Een revolutionnair in de Fransche schoolwereld. - Maurits de Meyer geeft een opstel over Het kinderlied in Vlaanderen, en verduidelikt zijn bedoeling door de ondertitel: ‘folkloristisch-vergelijkende studie over de vreemde invloeden in het kinderlied, in verband met de verfransching van het kinderspel in Zuid-Nederland’.

De Vlaamsche Gids XI, No. 4. Franz de Backer schrijft een Kroniek der Hollandsche Letteren, waarin o.a. de bloemlezing Dichters na '80 van Tinbergen en Middendorp, en het jongste werk (Kinderen) van H. Roland Holst besproken worden.

Volkskunde XXVII, afl. 5, 6. Paul de Keyser geeft over Het Lied van Halewijn een ‘psycho-analytisch onderzoek’. - Gerard Krekelberg behandelt Volksgeloof aan het bovennatuurlijke in het rijk der dieren. - De anekdotenrubriek De Vlaamsche humor en de Duitschers wordt voortgezet. - Victor de Meyere begint de publicatie van een belangrijke reeks Vlaamsche Sprookjes, met uitvoerige bibliografïese toelichting. Het eerste is het sprookje van Jan Pikkedang.

Verslagen en Mededelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Nov.-Des. Behalve een reeks Kleine verscheidenheden van Edw. Gailliard, op Mnl. gebied, en enig Etymologisch kleingoed van J. Vereoullie bevat deze aflevering een uitvoerig artikel van Maurits Sabbe, Daulzenbergiana, gegrond op een verzameling partikuliere brieven (1830-1869), gericht tot de Woerdense onderwijzer Johannes van Dam. Men vindt er biezonder-heden uit zijn huiselik leven, over zijn belangstelling in taal en versbouw. - Leonard Willems geeft nieuwe Reinaerdiana, n.l over het ‘Reynaert-volksboek van 1614’, over ‘Seger van Dort en zijne Reynaert-bewerking’, over ‘Erasmus Quellyn de jongere en de Reinaert’ en ten slotte een reeks merkwaardige biezonderheden over ‘Het Leven van Johannes Florianus, vertaler van den Reinaert’.

Neophilologus VIII, afl. 3. O. Behaghel schrijft een opstel over Humor und Spieltrieb in der deutschen Sprache, dat ook voor voor Nederlandse lezers belangrijk is, omdat ze dezelfde verschijnselen in hun eigen taal kennen. Hij gaat uit van de

[p. 160]

kindertaal en komt langs het studentelied en de volkshumor tot de humoristiese schrijvers, waardoor dit taalkundige onderwerp grenst aan esthetiese problemen en onderzoekingen. Tal van aardig gekozen voorbeelden dienen ter toelichting. - A. Kluyver bespreekt een ‘sprachphilosophische Studie’ van Friedrich Schürr over Sprachwissenschaft unn Zeitgeist, waarin z.i. een te scherpe, tegenstelling wordt gemaakt tussen een oudere - meer natuurwetenschappelike - en een jongere - meer intuïtieve - beoefening van de taalwetenschap.

Tijdschrift voor Taal en Letteren XI, afl. 2. H. Padberg geeft, als voorp roeveuit een boek over woordkunst, een hoofdstukje over Klankexpressie en klanknabootsing. - Fr. H.R. schrijft Over nieuwe strevingen en oude princiepen in de woordkunst. De nieuwste stromingen acht hij als tekenen des tijds merkwaardig, maar zonder toekomst: ‘waar de vorm zoo decadent is, kan er van den inhoud geen opbouwende, veredelende invloed uitgaan.’ - H. Linnebank verzamelt onder het opschrift Onze lenige taal voorbeelden van nieuwe woordvorming op Rooms-politiek gebied. - L.C. Michels zoekt een andere verklaring dan de gangbare voor de uitdrukking Op zijn duim fluiten. - Onder de Boekbespreking behandelt H.H. Knippenberg de Van Deyssel-studie van P.H. Ritter, en de Mastreegter Type van A.v. Olterdissen, de ‘Maastrichtse Justus van Maurik.’ - L.C. Michels bespreekt het proefschrift van E.C. Pienaar: Taal en Poësie van die Twede Afrikaanse taalbeweging en de Nederlandsche Lyriek van Keuchenius en Tinbergen.

Leuvensche Bijdragen XIV, afl. 2. Deze aflevering brengt het vervolg van Het Dialect van Bree, phonetisch-historische studie J. Dupont. - Het bijbehorende Bijblad bevat de kongresiede van L. Grootaers over het Wetenschappelijk Onderzoek der Zuid-Nederlandsche Dialecten en een reeks Boekbeoordeelingen o.a. Verwey's vertaling van Hadewijch's visioenen, door J. van Mierlo, Hettema's Reinaert-uitgave, door dezelfde, en van Schönfeld's Historiese Grammatika van het Nederlands door G. Ch.van Langenhove.

C.d.V.

Verbetering. In de vorige aflevering, blz. 111 r. 15 staat: Kalff; lees:Franck.