De Nieuwe Taalgids. Jaargang 16

[p. 297]

Staring-varia.

‘Mijn eerste Proeven’, 't bundeltje van 1786, waarmee Starings oeuvre opende, werd besloten met een zeer welluidend gedicht van 9 strophen, getiteld: ‘Mijn Wensch’; dat blijkbaar zoo nauwkeurig mogelijk 's dichters verlangens en stemmingen moest uitdrukken.

Beets vond 't kenschetsend genoeg en trachtte 't, tenminste gedeeltelijk, aan de vergetelheid te ontrukken door de vier laatste strophen in zijn Inleiding tot de Volksuitgave¹⁾ over te nemen. Daarbij laat hij het tevens aan het inzicht der lezers over, te beoordeelen welk een technische vaardigheid de negentienjarige Staring reeds in het dichten had verworven.

Dit lied is nimmer herdrukt. Staring zelf hield 't dus blijkbaar voor ‘onrijp of geheel verwerpelijk’²⁾.

Maar dit onrijp mag dan toch zeker niet slaan op den vorm; deze is zoo vloeiend mogelijk. De reden tot totale weglating, bij veel dat behouden bleef, moet dus een andere zijn.

Laat ik een poging tot opheldering wagen.

Dr. C.S. Jolmers wijst in de Inleiding van zijn uitvoerige beschouwing over A.C.W. Staring als verhalend Dichter,³⁾ op de verwantschap die Starings verzen, uit, wat men zou kunnen noemen ‘zijn zwarten tijd’ als student, vertoonen met het dichtwerk van Cronegk, ‘dien Besten, beminnelijken Cronegk, die boven alles mijn halzvriend is’⁴⁾.

Na een paar vergelijkingen zegt Dr. Jolmers dan: kan hieruit blijken, hoezeer Staring bij de uiting zijner gevoelens werd beheerscht door zijn eigen literaire herinneringen, in den aanvang⁵⁾ klonk toch even een eigen geluid. Dien eigen klank

1) 't Bundeltje bij W.J. Thieme & Cie Zutphen, evenals de Prachtuitgave, aldaar uitgeg.

2) Starings Woord tot Besluit aan den Lezer, zie Zwolsche Herdrukken no. 7, Poezie van A.C.W. Staring p. 1.

3) J.B. Wolters, Groningen, Den Haag 1918.

4) T.a.p. blz. 2 e.v.

5) Van het ‘Zo 'k nu maar stil in de aarde lag
't Zou immers beter zijn?’ - enz.

[p. 298]

hooren we sterker in Mijn Wensch (M.E. Pr. bl. 69) waarin de dichter zijn verlangen naar het buitenleven uitte. In den aard van het onderwerp lag dat niet: hetzelfde thema werd veelvuldig behandeld in de Duitsche lyriek van dien tijd en het zou niet moeilijk vallen, alle trekken van den inhoud aan te wijzen in de gedichten van Cronegk alleen¹⁾.

Volgt dan in een noot een lijstje gedichten - enkel de opschriften - die dit kunnen bewijzen.

Maar er zijn, dunkt mij, nog andere uitheemsche invloeden na te speuren bij Staring. 't Persoonlijke van de wijze van zeggen kan gelijk blijven gelden, al zou zelfs rythme en strophenvorm nagevolgd zijn.

Ik bedoel den invloed van Pope.

Dat hij óók door Staring gelezen werd, hoeft, dunkt me, geen twijfel te lijden, gezien de populariteit, die de cerebraal-poëzie van den fortuinlijken Engelschman ook in ons land genoot. Liet niet Agatha Deken zich portretteeren met een Complete Pope gewapend!²⁾

In Pope's Ode on Solitude³⁾ vind ik een nauwe verwantschap met Starings Wensch, zoowel wat gedachte als vorm, zelfs sommige typische uitdrukkingen betreft; alleen is Starings gedicht langer, rustiger, vromer, ouder.

This was a very early production of our author, written when he was not quite twelve years old, teekent George Croly aan.

Happy the man, whose wish and care

A few paternel acres bound,

Content to breathe his native air,

In his own ground.

Staring:

Gij bosschen van myn erv, gy akkers zult de paalen

Van mijn begeerten zijn.

Bij St. tellen de verzen dus eenige voeten meer; maar de elfjarige Engelschman is meer pantheïstisch dan de negentien - jarige Hollander, hoezeer ook dien 't buitenleven een ‘gelievde droom’ was. Staring was godsdienstiger.

Bless'd who can unconcernedly find

Hours, days, and years slide soft away,

1) Dr. Jolmers t.a.p.

2) Platenatlas Poelhekke & de Vooys.

3) The poetical Works of Alexander Pope with Life, Notes and critical notices by The Rev. George Croly, L.L.D. etc. London Griffin Bohn and Co z.j. Exemplaar Univ. Bibl. A'dam.

[p. 299]

 

In health of body, peace of mind.

 

Quiet by day,

 

Sound sleep by night; study and ease,

 

Together mix'd; enz.

Staring:

En ik, te dwaas verleid, 'k zou hygend met haar

(de vrekheid) streeven

Door d' eigen glans (van 't bloozend goud) gelokt, door

d' eigen schijn bekoord! -

Neen, vloei op 't stille Land, o vloei daar eens mijn leeven

Roem - pracht - gewoellooz voort!

Thus let me live, unseen, unknown:

Thus unlamented let me die;

Steal from the world, and not a stone

Tell where I lie.

Dan sterv met mij mijn lied! - dan gun ik andre zangen

De kroon der eeuwigheid.

Men ziet, de eigen toon is zeker aanwezig, maar de gelijkenis is overigens frappant. Bovendien Pope's natuurpoezie wordt reeds besproken in den Sara Burgerhart van 1782, in den 78^en brief¹⁾.

Nu weten we dat Staring na zijn promotie in de Rechten, er de Göttingensche studie in Chemie en Physica spoedig aan gaf²⁾ en toen dan 1791 het bundeltje Dichtoeffening uitkwam, was hij in zooverre van zienswijze veranderd, dat voor uitingen als in ‘Mijn Wensch’, geen plaats meer was. ‘Het beheer zijner bezitting bracht hem meer dan “ligte zorgen”, het nam hem geheel in beslag en liet steeds minder tijd voor verzen maken’³⁾.

Zoo zal 't, dunkt me, gekomen zijn dat die in zoo zoete taal uitgedrukte wensch afgekeurd werd. Staring was praktischer, nuchterder geworden. 't Buitenleven eischte een geheelen mensch zonder die had 't ‘eenvouwig Landvolk’ aan versjes niets. Eerst veel later, twintig jaar, in 1810, begon Staring weer te dichten en dan is er een heel duidelijk verschil met de Vóór-Wildenborch-periode.

Pernis.

F. van Dijk.

1) Uitg. W.B.p. 218.

2) Dr. Jolmers t. a, p. blz. 10.

3) ibid.