De Nieuwe Taalgids. Jaargang 11

Kroniek en kritiek.

De eisen voor ‘Nederlandse taal’ op het toelatingsexamen van de H.B.S.

In het Weekblad voor het M. en G. Onderwijs N^o. 13 e.v. vindt men een gedachtenwisseling over 't Normaal-Programma R.H.B.S., waarop wij de aandacht van onze lezers vestigen. G. Leffertstra, die het onderwerp aan de orde stelde, wijst terecht op het grote belang van een dergelijk programma. Immers: ‘wat wij leraren als hoofdzaak van het moedertaalonderwijs beschouwen dient in 't programma uitdrukkelik vermeld.’ Met nadruk dient de vraag gesteld te worden: Welke invloed zal de formulering hebben op het voorbereidend lager onderwijs? Uit dat oogpunt oefent hij kritiek op het bekende Normaal-programma. De eis van een opstelletje acht hij in principe juist, maar de wijze van behandeling absoluut verkeerd. Bij een voorgelezen verhaal loopt men al gevaar van op het geheugen af naschrijven; geeft men het verhaal daarna nog ter lezing, dan ‘verliest het geleverde werk z'n waarde als materiaal van onderzoek.’ In de tweede plaats verzet hij zich tegen ‘de koppeling van stel- en speleisen.’ Een afzonderlik, niet te kort diktee acht hij onmisbaar. Zijn voornaamste bezwaar geldt het handhaven van het zogenaamde ‘ontleden’, waarmee moeielik iets anders bedoeld kan zijn dan ‘het

[p. 55]

ontleden zoals dat op de lagere school gebruikelik is.’ Dat programpunt geeft geen leiding in de goede richting, want ‘de legende dat het traditionele ontleden het begrijpen van een zin in de hand zou werken is een.... legende.’ Een afzonderlik onderzoek naar ‘de lagereschoolontlederij’ vindt hij dus misplaatst. De konklusie luidt dus, dat het Normaal-Programma op deze punten ‘dringend herziening vereist.’ - In een volgend nummer komt de heer G.J. Geers op voor het goed recht van de zinsontleding, waarvan hij de beoefening ‘een gepaste, gewenschte en vruchtbare taak voor de H.B.S.’ acht. Uit zijn betoog blijkt dat hij die ontleding in moderne geest wil opvatten. Als hij de ontleding-sport, zoals die in de onderwijzerswereld, op de onderwijzersexamens en op de lagere school in zwang is, even goed en van nabij gekend had als de heer Leffertstra, zou hij stellig minder ‘geprikkeld’ geweest zijn door de ‘minachting’ voor die ontleding. Wanneer hij wèrkelik met zijn leerlingen ‘vruchtbaar’ aan taalontleding wil doen, zou hij mèt de heer Leffertstra moeten zeggen: laat men op de lagere school dit bedrijf staken, en de tijd beter besteden. Het handhaven van de ‘zinsontleding’ op het toelatingsexamen betekent voor de opleidingschool - zolang de onderwijzers zelf niet geheel anders opgeleid zijn - handhaving van het oude taalonderwijs.

C.d.V.