De Nieuwe Taalgids. Jaargang 6

Uit de tijdschriften. (Maart - April.)

De Gids. Maart. In het Overzicht der Nederlandsche letteren behandelt C. Scharten het Nagelaten werk van Adriaan van Oordt, dat ons een kijkje geeft op de zelfkritiek van deze schrijver. - In een beoordeling van Van Deyssel's Elfde Bundel Verzamelde Opstellen verwijt dezelfde criticus de schrijver dat hij rijp en groen ongeschift heeft laten drukken. In Annie Hada, door Gerard van Eckeren, ziet Scharten ‘gebrek aan fantasie en gemis aan vertelkunst’. Een kleine Wereld, door Frans Hulleman, acht hij eenmislukking.

De Beweging. Maart. Albert Verwey vervolgt de reeks Hedendaagsche Dichters door een brede karakteristiek van J. Jac. Thomson, die zich in zijn eerste bundel De Pelgrim met de Lier, ‘een schoonheid-gevoelige van bizondere verfijning en rijkdom’ toont. Maar in deze ‘poëzie van een predikant - wat iets anders is dan domineespoëzie - met fijnheid van in- en uitwendige waarneming, ziet de beoordelaar een tegenstelling tusschen de Schoonheid die zingen doet en de Eeuwigheid, de Godsstad waarheen de ziel zich wendt’ - ‘Dit twee-voudige is van Thomson's poëzie een kenmerk, en - in geestelijken zin - een zwakheid.’ - Is. P. de Vooys bespreekt uitvoerig Het Levensfeest, door Albert Verwey, opgenomen in het derde deel der Verzamelde Gedichten.

April. Albert Verwey bespreekt in de rubriek Boeken, menschen en stroomingen de herdrukte bundel Verbonden Schakels van Helene Mercier.

[p. 159]

De Nieuwe Gids. Maart. In de Literaire Kroniek prijst W. Kloos het proza van J. de Meester (Lichte lijnen), terwijl hij in H. van Loon (Onder eén Dak) een navolger van De Meester ziet.

April. W. Kloos (Literaire Kroniek) bespreekt Gutteling's Miltonvertaling, die hij ‘in hooger-letterkundig opzicht een jongemansvergissing’ noemt, en die z.i. ver achterstaat bij de vertaling, door Jacobus van Zanten in 1728 uitgegeven.

Groot-Nederland. Maart. In de rubriek Literatuur bespreekt Herman Poort, scherp veroordelend, de Verzamelde Gedichten van A.T.A. Heyting, en aanmoedigend Een Verzenboek door Laurens van der Waals.

April. J. Walch bespreekt J. Reyneke van Stuwe's roman Naar het levend model.

Elsevier's Maandschrift. April. H. Robbers prijst de roman Gijsbert en Ada van Peter Dumaar.

Den Gulden Winckel. Maart. Everard Gewin deelt een en ander mede over De auteur van Joachim Polsbroekerwoud, n.l. Bernard Gewin (pseudoniem: Vlerk). De mededelingen, voornamelik geput uit brieven, gelden de romantiese studentetijd van deze humoristiese Dickens-navolger. - In de Lexicografische Mededeelingen worden J.N. van Hall en G. Kalff behandeld.

Oud-Holland. Maart. E.F. Kossmann behandelt De polemiek over de vertooningen van Jan Vos in 1660, waarbij Jan Vos de smakeloosheid gehad had, de terechtstelling van Karel I voor te stellen. In twee anonieme pamfletten werd hij gehekeld. Een daarvan, De Mot in 't Vossevel, gaf weer aanleiding tot een 't Samenspraeck tusschen Jan Tamboer en Jan Vos.

Ons Tijdschrift. April. Geerten Gossaert prijst de Verzen van A. Roland Holst, een poëet, wiens eerste werk door het eigenlijk ‘dichterlijke’ zoo volkomen zonder bijmengsel, en tevens in een betrekkelijk zoo hooge potentie gekenmerkt wordt. Terecht is hij gekarakteriseerd als ‘de dichter van de ruimte’: ‘de natuur noch de menschen bestaan voor hem’. Voor twee tegenovergestelde gevaren moet deze jonge dichter zich wachten: ‘het gevaar voor overspanning, en dat voor onderspanning van het gemoedsleven. Het eerste heeft den dichter Kloos verdorven; het laatste de dichteres Swarth. De eenige kans ze te ontkomen, ligt in den zedelijken moed, als een

[p. 160]

eenvoudig mensch het daadwerkelijk leven, waarin hij, gelijk zij eens, thans een vreemdeling is, aan te durven, óók wanneer dit eene tijdelijke inproductiviteit mocht medebrengen.’

Van onzen tijd. No. 21. Lud. M.Fr. Daniëls O.P. begint een studie over De dichter van onzen Reinaert I (vervolgd in No. 23 en 25), waarin hij voor Willem het volle auteursrecht opeist. Hij betoogt dat ‘de proloog van het nieuwe manuscript, die twee namen van auteurs noemt, ten sterkste door het gedicht zelf weersproken wordt, indien men tenminste aan Arnout en Willem ieder een helft van het nu-bestaande Reinaert-epos wil toeschrijven.’ Het onderzoek van Prof. J. Franck leverde daarvoor ‘nillens willens’ de bewijzen. Waaraan dankt Arnout dan de vermelding in het Dijckse handschrift? De schr. sluit zich aan bij een nieuwe hypothese van Dr. Buitenrust Hettema. De Hollandse afschrijver zou deze naam er in gebracht kunnen hebben, als die van een Hollandse auteur ‘die voor zijn omgeving over Reinaert zou geschreven hebben’, maar die in Vlaanderen onbekend was. Deze onbekende auteur heeft wellicht losse diereverhalen geschreven, zodat ‘ene avontúre’ (d.w.z. een volledige roman) ‘onvolmaket’ bleef, òf hij heeft verhalen over andere dieren gedicht, zodat ‘ene avonture van Reinaérde’ door hem ‘was onvolmaket bleven’.

Deze nieuwe gissing is o.i. meer vernuftig dan overtuigend.

No. 23. Caesar Gezelle geeft een nalezing van Guido Gezelle's onuitgegeven verzen, gelegenheidgedichtjes uit zijn eerste tijd, op zichzelf niet van grote betekenis, maar leerzaam om de zelfkritiek. In No. 28 wordt deze publikatie voortgezet.

De Nieuwe School. Maart. Th. J. Thijssen vervolgt zijn afbrekende kritiek op Bigot's brochure. - W. Zoethout verdedigt zich, onder het opschrift Ontijdige filosofie tegen de ongunstige beoordeling van zijn werk in de vorige aflevering.

Onderwijs en Opvoeding. No. 5. Onder het opschrift Kleine studies over Woordkunst ontleedt H.W.E. Moller, naar klankbeweging, woordgebruik en inhoud Guido Gezelle's bekend gedichtje Het Mezennestje. Een dergelijke kunstzinnige analyse is heel wat anders en beters dan de dode schoolmeesters-ontleding! En het is niet twijfelachtig welke manier beter is om een dichter te leren begrijpen!

No. 6-7. Gelijksoortige proeven van dezelfde hand, hebben tot onderwerp Jesu en Goevrijdag van Guido Gezelle.

C.d.V.