De Nieuwe Taalgids. Jaargang 3

De zin als eenheid opgevat.

Iemand een vlieg afvangen zegt men alleen wanneer er sprake is van een voordeel dat iemand ontgaat, - alsof vliegen geen lastige insekten waren die ieder zich graag liet afvangen. Het zou laf zijn die uitdrukking te verdedigen door de opmerking dat men de vliegafvanger bij een spin of een zwaluw vergelijkt, die een soortgenoot voor is bij 't grijpen van een prooi. Wee de wolf die in een kwaad gerucht staat! luidt het spreekwoord, maar zijn er dan wolven die in een goed gerucht staan? Hier ziet men duidelik hoe superieur de de behoefte is om zulk een zin als een eenheid op te vatten. Oorspronkelik zal 't toch wel geweest zijn: Wee de wolf, die (= dat dier dat) in een kwaad gerucht staat¹⁾, maar 't gevoel voor de een heid, voor 't samenvatten van de gehele gedachte in een doorlopende uiting, heeft over de logica gezegevierd en de syntaxis is veranderd. En welk een warwinkel van onjuiste beelden, scheve voorstellingen en onlogiese konklusie geeft niet te zien de uitmuntende spreekwijs: Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht! Arme examinandus die zulk een zin redelik moet verklaren.

D.C. Hesseling: Kindertaal (De Gids, Maart '09).

1) De, op veel scholen nog onderwezen, interpunktie die vóór elk betrekkelik voornaamwoord een komma verlangt, doet dit onderscheid in het schrift niet uitkomen. Toch wordt de lezer zeer geholpen wanneer men in zinnen als de twee volgende niet op dezelfde wijze de leestekens zet: De man die fijngevoeliger is dan de vrouw, heeft een moeilik leven en De man, die sterker is dan de vrouw, is minder fijngecoelig.