De Nieuwe Taalgids. Jaargang 3

Uit de tijdschriften. (November-Desember).

De Gids. Nov. J. Aleida Nyland bespreekt het derde deel van Kalff's Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Zij noemt het boek ‘helder in overzicht,’ ‘maar node missen we er weer iets van algemeen Zuid- en West-Europees geestesbewegen in de 16^de eeuw,’ dat in een inleidend hoofdstuk gegeven had kunnen worden. In haar verder overzicht volgt zij de drie hoofdstromingen van de renaissance, door Prinsen in zijn Jan van Hout aangegeven: ‘de navolging der klassieken, de neiging tot italianiseren en tot het nationale’: Breero, Hooft en Vondel.

De Beweging. Nov. J. Koopmans vervolgt zijn studie over Rhijnvis Feith. Hij bespreekt de Ferdinand en Constantia, waarin de worsteling naar voren komt, die aan het kalmere stemmingsleven is voorafgegaan, en de Treurspelen, die, ‘ofschoon uit de historie getrokken, martelaars-

[p. 62]

legenden zijn.’ Deze stemmingen ‘bepalen de aard en de grenzen van Feith's kunstwerken.’ Door onderschatting van het aardse leven heeft hij ‘de natuur van sommige zijner scheppingen geweld aangedaan.’ Zijn levensbeschouwing ‘waarbij elke daad z'n waarde aan de stemming ontleent die ze kweekt’ moest in botsing komen met het ‘plichtsgevoel’ van Kinker's Kantianisme. ‘Niettemin ontspruiten de bewegingen, die aan Feith en Kinker het leven schonken, uit de zelfde bodem der kultuur.’ Beiden breken op verschillende wijzen met ‘de almacht der Rede.’ - Alex. Gutteling beoordeelt zeer uitvoerig het eigenaardige proza van Nine van der Schaaf.

Des. Albert Verwey bespreekt in de rubriek Boeken, Menschen en Stroomingen de studie Jan van Hout door J. Prinsen, in verband met het andere werk van deze auteur. - In een aankondiging van Religions, Moeurs et Légendes, door Arnold van Gennep, vertaalt Verwey een fragment uit een essay waarin ‘het denkbeeld van een algemeene taal’ besproken wordt.

Groot-Nederland. Nov. H. Logeman publiceert een belangrijke studie over De taaltoestanden in Noorwegen, die hier vermelding verdient om de eigenaardige parellel met de taaltoestand in Zuid-Nederland, waarmee de schrijver begint. Hij beschrijft hee we in Noorwegen een Algemeen Beschaafd in wording zien. Vreemdelingen hielden Noors en Deens zo licht voor één taal, omdat de Deense spelling de taalverschillen op schrift verborg. Sedert 1907 heeft Noorwegen zijn eigen spelling. - J.L. Walch schrijft in een artikel Humanist en Christen in de XVII^de Eeuw over Koopmans' studie Hooft als allegorist (Letterkundige Studiën). Naar zijn mening ‘veralgemeent de schr. te zeer de belangwekkende trekjes die hij zoo fijn te vinden weet. Hij wil maar altijd: lange, vèrgaande lijnen ontwerpen.’ - W.G. van Nouhuys geeft een in biezonderheden afdalende kritiese beschouwing over Jac. van Looy als Shakesperevertaler, waarin hij tot de konklusie komt ‘dat Jac. van Looy zoowel met zijn Hamlet- als met zijn Macbeth-vertaling zich gewaagd heeft aan een voor hem te zware taak.’

Des. J.L. Walch vervolgt de bovengenoemde studie door de bespreking van Koopmans' Vondelstudiën en Brom's proefschrift Vondels Bekering. Het laatste noemt hij om de ‘onjuistheden’ en ‘insinuaties’ ‘geen wetenschappelijk werk,’ maar als kunst stelt hij het biezonder hoog. - W.G. van Nouhuys bespreekt Heyermans' Komedie: De groote Vlucht. De laatste stukken van deze begaafde auteur zijn ‘een reeks teleurstellingen,’ zodat er ‘reden tot bezorgdheid is.’

[p. 63]

De Nieuwe Gids. In de Literaire Kroniek spreekt Willem Kloos over de verzen van Van de Woestyne, die hij met Sidney vergelijkt, en over de opvoering van Vondel's Adam in Ballingschap, die hij zeer prijst.

De Twintigste eeuw zal zich 1 Januarie 1909 oplossen in De Nieuwe Gids. Lodewijk van Deyssel en Willem Kloos zullen beiden aan het Maandschrift verbonden blijven, de laatste als redacteursekretaris. Aletrino, Boeken, Frans Erens, Jac. van Looy en Netscher ‘zullen mede zitting nemen in den redactie-raad.’

Van onzen tijd N^o. XI en XII. Maria Viola vergelijkt Twee vertooningen, n.l. Royaard's Adam in Ballingschap en Verkade's Hamlet. Over hetzelfde onderwerp schijft P. van Vroeger (Dramatisch pogen), die scherp de Vondel-opvoering kritiseert: ‘Wie Adam in Ballingschap zonder doorgevoerde, strenge architektuur ten tooneele brengt, is zeer onbeschaafd.’ Daartegenover prijst hij het streven van de Hagespelers. - Th. Kwakman geeft een waarderende boekbespreking: Barend Wels door Theo Thijssen.

Ons Tijdschrift. Nov. Chr. Stapelkamp vervolgt zijn opsomming en verklaring van Verouderde woorden en uitdrukkingen uit den Statenbijbel.

De Tijdspiegel. Nov. F. Smit Kleine beoordeelt onder het opschrift De tinctuur onzer letteren de Gids bij de studie der Nederlandsche letterkunde door E. Rijpma en de Historische schets van de Nederlandsche letterkunde door C.G.N. de Vooys.

De Katholiek. Nov. J. Resink schrijft over Taalzuiverheid.

Dietsche Warande. N^o. 10. J. van Mierlo beantwoordt de vraag Was Hadewijch de ketterin Blomardinne? ontkennend.

Studiën, Tijdschrift voor Godsdienst, Wetenschap en Letteren. Afl. 3 en 4. P. Zeegers publiceert een studie Over allegorieën en vergelijkingen. - J. Boelen vervolgt zijn Vondel-studiën en handelt over De bekoring en val (Adam in Ballingschap, vs. 1032-1356).

Museum. Nov. P. Leendertz Jr. beoordeelt Prinsen's studie over De Nederlandsche Renaissance-dichter Jan van Hout. - Brom's proefschrift over Vondels Bekering wordt besproken door C.G.N. de Vooys.

Des. Jac. van Ginneken beoordeelt een Chicagose dissertatie A semantic study of the verbs of doing and making in the Indo-European languages door de Japannees Gen-Ichiro Yoshioka. - C.G.N. de Vooys kondigt Kalff's Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde III

[p. 64]

aan - P. Leendert Jr. schrijft een ongunstige recensie over de 2de druk van Uit Hooft's Nederlandsche Historiën, herzien door J. Koopmans.

Handelingen en Mededeelingen van de Maatschappij der Ned. Letterk. (1907-1908). Dit deel bevat o.a. een pittige en smaakvolle voordracht van Is. van Dijk Over stijl (ook afzonderlik verschenen), en een interessante voordracht van A. Kluyver Over het denkbeeld van een kunstmatige internationale taal, naar aanleiding van de jongste geschriften van voor- en tegenstanders.

Volkskunde. Afl. 9-10. Een fragment van D Claes (Mijn dorp over zestig jaren) vertelt van Het Gansrijden, een illustratie bij Bredero's Boerengeselschap. A. De Cock deelt enige Straatroepen mee, genoteerd met notenschrift. Dezelfde schrijver vervolgt zijn Spreekwoorden en zegswijzen over de vrouwen, de liefde en het huwelijk. - Ad. Verbraeken verzamelt Spotnamen der Wazenaars - A.C.E. Cohen Stuart vindt in ‘Thieleman’ van een kinderliedje St. Tilo terug - A. de Cock bespreekt Historische Kinderrijmpjes. Verder komt in dit nummer voor een Kroniek en Boekbeoordeelingen.

De Nieuwe School. Nov. In het artikel Onze Taalstudie geeft Th.J. Thijssen een uitvoerige, scherp-afbrekende kritiek op De Nederlandsche Taal door E. Rijpma, dat hij als ‘de karikatuur op taalstudie’ karakteriseert. Het gaat niet aan, dat auteurs als de heer Rijpma de verantwoordelijkheid van hun zich vergrijpen aan de onderwijzers schuiven op de nu-eenmaal-zóó-zijnde examens. De kritiek heeft het recht, en is verplicht, aan te nemen dat de heer Rijpma zegt: ‘zoo en zoo moet naar mijn meening de taalstudie voor de hoofdacte zijn.’

Vaktijdschrift voor onderwijzers. Nov. De kinderpsychologiese studie Oordeel en Rede, door G. Compayré (vertaald door H. Weiland), bevat ook aardige opmerkingen over kindertaal. - Wegens uittreding van de hoofdredakteur wordt de uitgave van dit tijdschrift gestaakt.

Opvoeding en Onderwijs 28 Nov. H.W.E. Moller schrijft over De begripsuiting of het woord. Verdeling der woorden. - 5 Des. G. van Poppel maakt aardige opmerkingen Over de struktuur van Potgieter's proza. - 12 Des. e.v. B. Rosendahl publiceert een studie over J.A. Alberdingk Thijm.

Het Schoolblad 22 Des. e.v. In een viertal artikelen waarschuwt C.G.N. de Vooys voor De verwarring-stichtende termen ‘schrijftaal’ en ‘spreektaal.’

C.d.V.