De Nieuwe Taalgids. Jaargang 1

Het realisme en de taal.

‘Onze tijd is die van de beschrijving. Wat ònze letteren daarvan geven, danken zij aan bezieling uit Frankrijk. Théophile Gautier had in het midden der 19^de eeuw al gezegd, dat zijn waarde als schrijver hier in was gelegen, dat voor hem de zichtbare dingen bestonden. “Ma valeur, c'est que je suis un homme pour qui le monde visible existe.” De zichtbare wereld bestaat voor heel de moderne literatuur in bijzondere mate. Van Deijssel heeft dit op zijn wijze uitgedrukt, toen hij, schrijvende over meesters in het beschrijven, de gebroeders De Goncourt, beweerde, “dat de 19^de eeuw pas begonnen is de taal goed te zien”. - Het oude proza wilde wat anders. Het gaf gedachten, het wilde logica, niet het woord trof, maar de zin. Het nieuwe proza beoogt niet vooral, een gedachte mede te deelen, maar een gewaarwording over te brengen: d.w.z. een geestes- of hartswerking onder invloeden van buiten. Steeds en overal de dingen van buiten. Welnu, voor de eindeloos varieerende uitbeelding dier oneindige verscheidenheid: de uiterlijke wereld, stelt het woord ontzaggelijke eischen aan den schrijver. En dit is de m.i. ontzaggelijke beteekenis onzer hedendaagsche literatuur voor de taal, voor de ver-

[p. 226]

rijking van den woordenschat, dien wij bezigen, dat onze letteren aan die eischen der plastiek weten te voldoen’.... ‘In haar, de beschrijvingskunst, de macht, de kracht en de zuiverheid van het beeldend woord onzer dagen, zie ik de groote verdienste onzer nieuwe letteren voor de literatuur ook der toekomst, voor de taal in het algemeen. Op straffe van verval kan de literatuur der toekomst daarvan niet meer terug. Het is zeer wel mogelijk, het is innig te wenschen, met blijde verwachting is het te hopen, dat zij, onze jongere zuster misschien al, onze dochter zeker, geheel anders wezen zal dan de literatuur van nu. Wellicht zal zij romantisch zijn, idealistisch.... zoù zij idealistisch kunnen en durven wezen?... O, zij moge heerlijk-mooi zijn, liefelijk als een verrukkende bruid. Maar één ding - van ons hedendaagsch realisme moet zij, als edele familietrek, als een kracht in het bloed harer afkomst, behouden de rake, de echte, de eerlijke, zuivere, machtige wijze van uitbeelden.’

(Uit een Nutslezing van J. de Meester: Iets over de literatuur dezer dagen, in de Mei-aflevering van Europa).