Taal en Tongval. Jaargang 47

[p. 1]

[Nummer 1]

In memoriam Dr. Jos Molemans (1938-1994)

Op 3 september 1994 overleed dr. Jos Molemans na een slepende ziekte in zijn nieuwe thuis te Sint-Katelijne-Waver. Amper twee jaar na zijn aanstelling verloor het Woordenboek van de Limburgse Dialecten in hem haar eerste Belgisch-Limburgse redacteur.

Jos Molemans, geboren op 17 december 1938 te Neerpelt, genoot sedert vele jaren in Limburg en tot ver daarbuiten bekendheid als naamkundige en historicus. Zijn studies Germaanse Filologie aan de K.U. Leuven wekten in hem de interesse voor de wetenschappelijke studie van plaats- en persoonsnamen.

Als jonge licentiaat was Jos Molemans van 1961 tot 1970 leraar aan het Sint-Jan Berchmansinstituut te Zonhoven. In 1970-71 kreeg hij een bijzondere doctoraatsbeurs van het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NFWO). Het jaar nadien promoveerde hij tot doctor in de Germaanse Filologie op een proefschrift over de ‘Toponymie van Overpelt’. Die studie werd bekroond werd met de Prijs voor Taalkunde 1973 van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.

Vanaf 1971 was Jos Molemans wetenschappelijk medewerker van het project ‘De machinale bewerking van het onuitgegeven Zuidnederlands toponymisch materiaal’ aan het Leuvense Instituut voor Naamkunde o.l.v. wijlen prof. H. Draye. Omdat hem in extremis een vast mandaat als wetenschappelijk navorser door het NFWO onthouden werd, keerde Jos Molemans vanaf 1977 terug naar het onderwijs. Hij werd docent aan de Provinciale Middelbare Normaalschool en aan het Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs te Hasselt. In zijn vrije tijd zette hij zijn naamkundig studiewerk echter onverminderd voort, wat resulteerde in een stroom toponymische monografieen en artikelen, in hoofdzaak over Kempische gemeenten. Jos Molemans verwierf op die manier een plaats tussen de meest vooraanstaande naamkundigen van het Nederlandse taalgebied. De prijzen die hij voor zijn werken mocht ontvangen, liegen er dan ook niet om: in 1977 de Professor Bormansprijs van het Veldeke-Leen-comite te Hasselt, in 1981 de prijs ere-

[p. 2]

gouverneur Roppe van de Limburgse provincieraad en tenslotte in 1984 de Noordstarfonds - Dr. Jan Graulsprijs voor de periode 1979-83, toegekend door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.

Organisatorisch liet Jos Molemans zich evenmin onbetuigd. Hij was ondervoorzitter van de Provinciale Limburgse Commissie van Advies voor de Straatnaamgeving, ondervoorzitter van de Federatie van Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, ondervoorzitter van het Centrum voor de studie van Land en Volk van de Kempen, lid van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, redactielid van het tijdschrift Naamkunde, bestuurslid van de Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde, lid van het Veldeke-Leen-comite, adviseur bij de Commissie voor Toponymie in Noord-Brabant, lid van de Limburgse Culturele Raad en begeleider van gemeentelijke B.T.K.-projecten in Houthalen, Opglabbeek, Overpelt en Zonhoven.

Vanaf 1986 werd Jos Molemans door het Limburgse provinciebestuur vanuit het onderwijs gedetacheerd naar het Rijksarchief te Hasselt. Reeds enige jaren voordien was het zwaartepunt van zijn interesse langzaam maar zeker van de toponymie naar de geschiedenis verschoven, vooral dan die van het Land van Loon. In zijn omvangrijke bibliografie weerspiegelt zich deze tweede periode in het feit dat een groot deel van de meer dan zestig artikels die hij schreef een onderwerp uit de Loons/Luikse geschiedenis behandelt.

In februari 1992 besloot de Provincie Limburg Jos Molemans naar het Woordenboek van de Limburgse Dialecten te detacheren. Als eerste Belgische redacteur bij dit interlimburgse dialectlexicografische project werd hij tewerk gesteld aan het Instituut voor Naamkunde en Dialectologie van de K.U. Leuven, de plaats waar zijn wetenschappelijke loopbaan 15 jaar voordien onderbroken werd. De dialectologie in het algemeen en het werk aan het WLD in het bijzonder waren voor Jos Molemans nog onverkend terrein. Met grote inzet en een verbijsterende ijver wist hij zich evenwel op korte tijd in te werken. Toen hij in de zomer van 1993 ziek werd, was de hem toevertrouwde aflevering I.9. over de woordenschat i.v.m. het paard dan ook persklaar en had hij daarenboven reeds een deel van het voorbereidende werk gedaan voor aflevering I.10 over het paardetuig.

Het laatste jaar van zijn leven heeft Jos Molemans zich met een bewonderenswaardige sereniteit weten te verzoenen met de onafwendbare negatieve afloop van zijn ziekte. De WLD-redactie verloor in hem een beloftevol en gedreven redacteur, een oprechte collega en een goede vriend.

Rob Belemans