Taal en Tongval. Jaargang 46

[p. 105]

J.B. Berns
In Memoriam Dr. A. de Vin (1916-1994)

Op 31 juli 1994 overleed in het ziekenhuis van Goes Dr. Adriaan de Vin. Hij had al enige tijd getobd met zijn gezondheid, maar het zag er toch naar uit dat het beter ging. Zijn dood kwam daarom voor iedereen onverwacht.

Adriaan de Vin werd geboren te Rotterdam op 13 maart 1916. Na zijn schooltijd ging hij Nederlands studeren in Leiden. Zijn doctoraal examen legde hij met bijna vijf jaar vertraging door de oorlogsomstandigheden in november 1945 af. Na enige tijd als journalist werkzaam te zijn geweest - hij was correspondent buitenland bij De Rotterdammer - trad hij in dienst van het Woordenboek der Nederlandsche Taal; tot april 1951 was hij aspirant-redacteur. Van de toenmalige minister van Onderwijs en Wetenschappen kreeg hij in die tijd de opdracht een studie te schrijven over het dialect van Schouwen-Duiveland. Op 10 december 1952 promoveerde hij op dit onderzoek aan de Rijksuniversiteit Leiden bij zijn leermeester Professor Dr. G.G. Kloeke. De titel van zijn boek luidt: Het dialect van Schouwen-Duiveland. (Assen). Met dit proefschrift kreeg het dialect van dit deel van Zeeland een nauwgezette en degelijke beschrijving, vooral wat de klank- en de vormleer betreft en de taalgeografische positie binnen de Zeeuwse dialecten. Ook geeft dit boek een mooi overzicht van de belangrijkste bronnen die er zijn voor de bestudering van dit dialect en van de literatuur tot 1952. Van 1953 tot aan zijn pensionering was Dr. de Vin leraar Nederlands aan de Gemeentelijke Pedagogische Academie te Rotterdam.

In vakkringen werd het proefschrift goed ontvangen. In alle belangrijke taalkundige tijdschriften verschenen positieve reacties en A. Weijnen schreef naar aanleiding van Het dialect van Schouwen-Duiveland een uitvoerig artikel in dit tijdschrift: ‘Het Schouws onder de Zeeuwse tongvallen’ (jaargang 6 (1954), 25-36), waarin hij, voortbordurend op een vroeger artikel in Onze Taaltuin (9 (1940), 161-184) ‘De ouderdom en het isolement van het Schouwens dialect’, zijn eerder ingenomen standpunt ten aanzien van de ouderdom van dit dialect enigszins relativeerde, maar per saldo bij het standpunt bleef, dat het Schouws het oudste en best geconserveerde Zeeuwse dialect is. In de tweede stelling bij zijn proefschrift kritiseerde De Vin de

[p. 106]

woordgroep ‘Schouwens dialect’ om taalgeografische en grammaticale redenenen. Het dialect van Schouwen vormt een eenheid met dat van Duiveland en de adjectivische afleiding moet zijn ‘Schouws’. In het boek zelf stelde hij dat het dialect van Schouwen-Duiveland vernieuwende invloeden vanuit het Hollands heeft ondergaan en niet conservatief genoemd mag worden. Daarmee begon hij een discussie met prof. Weijnen, die nooit tot een oplossing is gekomen. De Vin bleef bij zijn standpunt en Weijnen herhaalde het zijne, ook in zijn Handboek (tweede druk 1966, 456) en werd daarin mede gesteund door Meertens' recensie van het proefschrift (TNTL 72 (1954), 153-159).

Dr. de Vin bleef zich naast zijn drukke leraarsbaan bezighouden met zijn grote liefde, het dialect en de dialectliteratuur van Schouwen-Duiveland, dat alles in het kader van de Zeeuwse taalgeografie. Twee grote opstellen in dit tijdschrift getuigen hiervan: ‘De (dialect) grenzen van Zeeland 1’. In: Taal en Tongval, 31 (1979), 194-221; 2, in: Taal en Tongval, 32 (1980), 137-178. In verschillende jaargangen van de Kroniek van het Land van de Zeemeermin, jaarboek van de Vereniging Stad en Lande van Schouwen-Duiveland, publiceerde hij bijdragen over dialectschrijvers van Schouwen-Duiveland. (Jaargang 1, 3, 4, 7, 8 en 10).

Hij werkte ook mee aan het tijdschrift Ons Erfdeel, waarin hij een reeks artikelen publiceerde over de taaltoestand in Frans-Vlaanderen. Hij probeerde de Nederlanders bewust te maken van de Fransvlaamse en Vlaamse problemen. De titel van zijn eerste artikel over dit onderwerp luidt: ‘Nederlanders, let op uw saeck!’. (Ons Erfdeel 1958, II, 2, blz. 4-5). In Neerlandia (65, (1961), 154-158) publiceerde hij een opstel ‘Onze taal in Zuid-Vlaanderen’, waarin hij een samenvattend overzicht geeft.

Zijn journalistieke verleden kwam af en toe boven, bijvoorbeeld toen hij zich mengde in aktuele kwesties als de eenheid tegenover de verscheidenheid van de Zeeuwse dialecten via polemieken in de dagbladpers. Ook met betrekking tot Frans-Vlaanderen. Zo schreef hij een ‘Wederwoord aan Anton van Duinkerken naar aanleiding van zijn “Rondreis in Frans-Vlaanderen”’. (Ons Erfdeel 1963, VII, 2, blz. 23-28). In ‘Rondreis in Frans-Vlaanderen’ (Ons Erfdeel 1962, VI, 2, blz. 6-9) had Van Duinkerken verslag gedaan van een tocht door Noord-Frankrijk samen met zijn Nijmeegse collega A.A. Weijnen; hij had toen moeten vaststellen dat van het Nederlands daar nog maar zee weinig over is.

In zijn proefschrift had Dr. de Vin een uitgebreide woordenlijst in het vooruitzicht gesteld. Zijn recensenten hadden daarvan grote verwachtingen. Deze is nooit verschenen. Maar het regioboek Schouwen-Duiveland, waaraan hij tot aan zijn dood werkte, mag wel als een inlossing van deze belofte

[p. 107]

beschouwd worden. Want daarin zal in aansluiting bij de reeds verschenen Zeeuwse regioboeken de woordenschat van Schouwen-Duiveland in een systematische ordening worden gepresenteerd.

Adriaan de Vin was een uiterst nauwgezet mens; hij besteedde grote aandacht aan zijn opstellen en artikelen. Hij nam aktief deel aan bijeenkomsten van werkgroepen en verenigingen op het gebied van de dialectologie. Hij hield voordrachten en schreef recensies. Dat hij naast een volle leraarsbaan nog zoveel heeft gepubliceerd, dwingt respect af. Met Het dialect van Schouwen-Duiveland en zijn studies over de taal- en letterkunde van dit dubbeleiland heeft hij zich een blijvende plaats in de Nederlandse dialectologie verworven.