Nog eens Jeroom Leuridans ‘Soldatentaal’
Wilfried Beele
In mijn bijdrage ‘Grasduinend in Jeroom Leuridans “Soldatentaal”’ (Taal en Tongval XL (1988), 1-2, p. 15-19) heb ik als voorbeeld uit de geheimtaal van de Vlaamsgezinde soldaten aan het front o.m. het werkwoord ‘vloegen’ vermeld, toen gebruikt voor ‘een nachtelijke uittocht om Vlaamsch eisende opschriften te schilderen op muren en loodsen’. In voetnoot heb ik daaraan toegevoegd: ‘Jammer dat de auteur niet wist (of althans niet zegt) hoe het woord “vloegen” ontstaan is’. Ik had namelijk nergens elders enig spoor van dat woord aangetroffen, zodat het me bleef intrigeren.
Nu heb ik de oplossing. Een oplossing ‘uit de eerste hand’ dan nog wel, van Prof. Dr. J.L. Pauwels, die mij schrijft: ‘Het verwondert me niet dat je geen touw kunt vastknopen aan de term “vloegen” in Jerooms “Soldatentaal”. Het is namelijk een vergissing. Er moet staan “vliegen”, waarvan de betekenis inderdaad was: “gedurende de nacht op muren en afsluitingen Vlaamse opschriften en eisen aanbrengen”.’ Het betreft dus een doodgewone tikfout, die is blijven staan in het door mij geraadpleegde exemplaar van de doctorale dissertatie.
Professor Pauwels zegt in zijn brief ook nog hoe men tot die betekenis van het woord ‘vliegen’ gekomen is: ‘Bij die schrijfsels op muren en afsluitingen hoorde uiteraard de uitroep “Vliegt de blauwvoet!” in de allereerste plaats. Het lag dus nogal voor de hand dat in de soldatentaal zinnen gehoord werden als: “Deze nacht heeft de blauwvoet gevlogen”, “Ze zullen deze nacht weer vliegen als 't donker is”, “Er zal weer gevlogen worden”, “We gaan helpen vliegen”, “Ik ga liefst alleen vliegen, dat is 't minst gevaarlijk”, enz.’
En of Professor Pauwels het weten kon! ‘Ik was er zelf bij, toen er gevlogen werd,’ schrijft hij verder, ‘ik heb nog op mijn eentje gevlogen in Bulscamp (nu met k) op 11 juli 1917 (of '18) en het was reeds volop dag toen mijn vliegtocht afgelopen was’. Hij heeft onafgebroken frontdienst gedaan ‘in de vuurlijn’ van juni 1916 tot het einde van de oorlog, in hetzelfde regiment als Jeroom Leuridan, namelijk het 5e linie. Daarna hebben ze allebei in Leuven Germaanse filologie gestudeerd en toen Jeroom Leuridan bij Prof. Lecoutere zijn ‘thesis’ schreef over de soldatentaal aan de IJzer, heeft zijn gewezen strijdmakker natuurlijk graag zijn steentje bijgedragen. Hij is dan ook de aangewezen persoon om ons deze toelichting ‘uit de eerste hand’ te bezorgen.
Nogmaals hartelijk dank, Professor Pauwels.
Auteursrechtelijk beschermd