Taal en Tongval. Jaargang 29

[p. 67]

Chomsky bij Nuijtens

Lezend in De tweetalige mens van Nuijtens, ben ik over de volgende passage gestruikeld¹:

‘Dat de taal geen statisch systeem is, maar een stromend geordend geheel, hebben enkele structuralisten die voorstanders zijn van een synchronische beschouwing, wel degelijk aangevoeld. Zo heeft Chomsky in zijn Syntactic Structures een tijdselement in het synchronisch structuralisme gebracht door de grammatica te zien als een “triparticle structure” (lees: tripartite structure; A.F.), waarvan de syntactische laag verbonden wordt met de morfologische laag en deze weer met de fonologische. Voor de kennis van de onderlinge knooppunten, van deze “strings, we must know some of the history of derivation of the string”.’

Om de passage bij Chomsky zo te interpreteren als Nuijtens hier doet, is absurd. Hij heeft de citaten onnauwkeurig weergegeven en uit hun verband gerukt. De history of derivation (van een reeks) is bij Chomsky een technisch begrip dat niets met diachronie, ontstaansgeschiedenis of tijdselementen te maken heeft. De originele passage² luidt:

‘We consequently view grammars as having a tripartite structure. A grammar has a sequence of rules from which phrase structure can be reconstructed and a sequence of morphophonemic rules that convert strings of morphemes into strings of phonemes. Connecting these sequences, there is a sequence of transformational rules that carry strings with phrase structure into new strings to which the morphophonemic rules can apply. The phrase structure and morphophonemic rules are elementary in a sense in which the transformational rules are not. To apply a transformation to a string, we must know some of the history of derivation of this string; but to apply non-transformational rules, it is sufficient to know the shape of the string to which the rule applies’.

De laatste zin hieruit betekent niet veel meer dan dat transformationele regels structuurafhankelijk zijn en niet-transformationele regels niet. De laatste, waaronder de herschrijfregels, worden wel symboolvervangend genoemd.

1 E. Nuijtens, De tweetalige mens. Een taalsociologisch onderzoek naar het gebruik van dialect en cultuurtaal in Borne. Assen 1962, p. 8.

2 Noam Chomsky, Syntactic Structures. 7th pr. The Hague etc. 1968, Janua Linguarum Series Minor 4, p. 107.

[p. 68]

Hoewel ik Nuijtens' boek zeker de moeite van het lezen waard vind, kon ik toch niet nalaten op dit schoonheidsfoutje te wijzen. Het kan een illustratie zijn bij wat ik als de zwakke kant van Nuijtens' werk beschouw: de passages waarin over linguïstische theorie gesproken wordt zijn mijns inziens mislukt.

Arjen Florijn.