Taal en Tongval. Jaargang 6

[p. 37]

Schort in de Nederlandse dialecten

Onze isoglossenkaart van schort werd voor Noord-Nederland getekend naar de gegevens van vragenlijst 15 (1947)¹ van het Dialectenbureau van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, voor Zuid-Nederland naar de gegevens van vragenlijsten 8 (1925)² en 17 (1935)³ van de Zuidnederlandse Dialectcentrale te Leuven.

Voor Zuid-Nederland publiceren wij bovendien een gedetailleerde kaart in tweekleurendruk. Daar zulks voor Noord-Nederland om materiële redenen niet mogelijk was, delen wij het Amsterdamse materiaal mee in Bijlage I.

Nadat de gedetailleerde kaart voor het Zuiden reeds was geclicheerd, stelden wij een aanvullende mondelinge en schriftelijke enquête in, met het oog op een nauwere afbakening van de Zuidlimburgse gebieden met vörk, sjottel en scholk⁴. Een gedeelte van dit materiaal vindt men op onze gedetailleerde kaart van het gebied gelegen langs beide zijden van de vroegere politieke grens tussen het hertogdom Brabant en het prinsbisdom Luik; het overige wordt in Bijlage II meegedeeld.

Tenslotte hebben wij van de vrij ingewikkelde toestand in Noord-Brabant een duidelijker beeld willen geven door het afdrukken van het reeds vroeger verschenen kaartje van A. Weijnen⁵.

_⁎ * _⁎

1 Vraag 30 luidt:
a. Hoe noemt men het katoenen, wollen of zijden kledingstuk, dat de vrouw bij het werk draagt om haar kleren tegen vuil worden te beschermen en dat òf de gehele voorzijde òf hoofdzakelijk de rok bedekt?
Is er één woord, dat ter aanduiding van de verschillende soorten van deze kledingstukken wordt gebruikt?
b. Zijn er verschillende namen voor verschillende soorten van deze kledingstukken?

2 Vraag 65 luidt: voorschoot (Fr. tablier).

3 Vraag 12 luidt: De voorschoot (door vrouwen gedragen; Fr. tablier).

4 Ook Lic. A. Stevens stuurde ons vrij wat aanvullende gegevens. Hij heeft ons hierdoor zeer aan zich verplicht.

5 Vroeger verschenen in A. Weijnen, Onderzoek naar de Dialectgrenzen in Noord-Brabant [Fijnaart, 1937], p. 178 en in A. Weijnen, De Dialecten van Noord-Brabant [z.p., 1952], p. 23. Dr. A.A. Weijnen stond ons toe zijn kaartje nogmaals af te drukken. Hij verdient hiervoor onze oprechte dank.

[p. 38]

Zoals uit de formulering der vragen blijkt, betreffen de gegevens voor Zuid-Nederland het algemene begrip dat wij in de Nederlandse cultuurtaal uitdrukken met het woord schort. Maar voor Noord-Nederland was het mogelijk een onderscheid te maken tussen de schort, die alleen de rok bedekt en die met banden om het middel wordt vastgebonden, en de schort, die ook een deel van het bovenlichaam bedekt. Van de eerste, de lage of halve schort, werd ook een kaart getekend, alleen voor Noord-Nederland, waarop een aantal interessante woorden voorkomen, die hieronder worden besproken. De kaart was echter niet volledig genoeg voor publicatie.

_⁎ * _⁎

De geschiedenis van de schort is nog niet geschreven en hoe zij zich als onderdeel van de kleding heeft ontwikkeld is niet voldoende bekend. Cultuur-historisch zou dit belangrijk zijn en voor de verklaring van onze kaart van betekenis. Uit schilderijen en prenten is duidelijk dat de lage schort veel vroeger voorkomt dan de hoge, die zeker jong is.

J. le Francq van Berkhey geeft in zijn Natuurlijke Historie van Holland een overzicht van de kleding gedurende meer dan drie eeuwen en hij vermeldt alleen de lage schort¹. De mededelingen van hedendaagse deskundigen lopen nogal uiteen. Cruys Voorbergh, een der beste kenners van de klederdrachten in Nederland, meent wel eens een hoge schort te hebben gezien op een schilderij van omstreeks 1780, de klederdrachtdeskundigen van het Openluchtmuseum te Arnhem schatten het begin van dat model ± 1840, maar Prof. Van Thienen kan zich niet herinneren het gezien te hebben vóór 1880. In ieder geval vonden wij enkele modellen van hoge schorten in het Journal des dames et des modes van 1838. Dat wil dus zeggen dat de hoge schort bekend was in die jaren in Frankrijk. Maar de modellen zijn luxe-schortjes en deze mode-platen zijn dus geen bewijs dat dit type in die tijd ook voor werkschorten werd gebruikt, zoals in het einde van de 19de eeuw het geval was. Er is geen twijfel aan dat de hoge schort na 1880 in de burgerdrachten zeer algemeen is; in de regionale drachten vindt men echter nog steeds uitsluitend het lage model. Tegenwoordig worden vaak beide modellen gebruikt en de lage schort dient dan steeds voor het ruwere werk en is ook van grover stof gemaakt, vaak van donker katoen of donkere wol. Ook in de tijd dat alleen dit type werd gedragen is er onderscheid in stof en afwerking,

1 J. le Francq van Berkhey, Natuurlijke Historie van Holland [9 dln. Amsterdam, 1769-1811], III, p. 549 vlgg.

[p. 39]

afhankelijk van de stand van de draagster en het werk, dat ze deed. Volgens le Francq van Berkhey droeg de Hollandse burgerdame in de 14de en 15de eeuw een eenvoudige linnen schort, in de 16de en 17de eeuw werd die vaak afgezet met kant en geplooide stroken. In de 18de eeuw openbaarde zich een veel groter luxe in de stof van de schort, die toen vaak van neteldoek of zijde werd gemaakt. Daarna weer vervaardigde men schorten van bont linnen of katoen, zoals tegenwoordig nog gebruikelijk is.

Uit het feit dat in de regionale drachten altijd, ook bij feestelijke gelegenheden en zelfs bij de bruiloft, een schort wordt gedragen, valt op te maken dat men deze beschouwt als een onderdeel van de volledige dracht en het is zeer waarschijnlijk dat dit ook in de burgerdrachten een tijdlang het geval geweest is. Menige oudere vrouw op het platteland doet nog een schone schort voor als ze een koffiepraatje gaat maken bij de buurvrouw. Omstreeks 1915 hoorde de schort bij de daagse dracht. Kleine meisjes, die op school kwamen zonder schort, waren niet netjes gekleed. Nu is dat bij de burgerij en in de stad grotendeels verdwenen; de schort is werkdracht en wordt alleen gedragen bij werk, waarbij men de kleding zou vuil maken¹.

Vermoedelijk zal dit ook de toestand geweest zijn in de tijd dat zich een grotere luxe in de kleding ontwikkelde en bovendien het wassen primitief gebeurde, zodat het vele kledingstukken zou hebben bedorven of het wassen zelfs onmogelijk was. De onbekendheid met de oorsprong van de schort maakt het ook moeilijk een duidelijke etymologie vast te stellen.

_⁎ * _⁎

Frings leidt het woord schort af van lat. excurtium met de oorspronkelijke betekenis van ‘gekürztes Kleidungsstück’², Kluge-Götze van excurtus, maar Franck-Van Wijk-Van Haeringen van sqer- (= snijden), evenals Walde-Pokorny. Wat de oorspronkelijke vorm van het kledingstuk betreft kan men zich beide etymologieën voorstellen: in het eerste geval zou dus de rok opgenomen kunnen zijn in de tailleband, of ook wel van onderen afgeknipt en daardoor korter gemaakt kunnen zijn, in het tweede geval denkt men eerder aan een afgesneden stuk stof, een lap die vóór de kleding werd vastgemaakt. Uit praktisch oogpunt

1 Op de latere ontwikkeling van japonschorten en derg. gaan we hier niet verder in.

2 Th. Frings, Germania Romana [Halle, 1932], p. 61.

[p. 40]

kunnen beide manieren doelmatig zijn ter bescherming, de eerste vooral als de rokken lang zijn en er bukkend gewerkt moet worden. Zolang er over de vroegste geschiedenis van de schort zo goed als niets bekend is, valt het echter niet uit te maken en het is zeer twijfelachtig of men daarover ooit voldoende gegevens zal kunnen vinden.

Het woord schort, als simplex of in samenstellingen, is zeer verbreid. Als simplex komt het vooral voor in Zuidholland, Utrecht, Zeeland, West-Vlaanderen en Noord-Brabant, als compositum, ook in de samentrekkingen scholdoek, scholk, schulk, skelk, sjolk, in Friesland, Overijsel, Gelderland, Oost-Noordbrabant en Limburg. De ontwikkeling kan als volgt zijn gegaan: schorteldoek > schotteldoek > scholdoek > scholloek > schollek > scholk, schölk, schulk, skelk, sjolk¹.

Volgens het WNT is schorteldoek ontstaan uit schort + doek. De l is te vergelijken met die uit schrikkeljaar². Dan moeten we dus wel uitgaan van het mnl. schorte met nog niet geapocopeerde e of van het werkwoord schorten. Het Brabants-Noord-Limburgse schortel heeft alleen het eerste deel bewaard, in Zuid-Limburg werd dat sjottel en sjotsel.

Merkwaardig is de sjottel-enclave ten westen van de Maas, in de streek tussen Tongeren, Bilzen en Maastricht. Deze enclave omvat 14 plaatsen³, nl.: Eigenbilzen [Q 86], Gellik [Q 87], Mopertingen [Q 90], Veldwezelt [Q 91], Rosmeer [Q 93], Hees [Q 94], Vlijtingen [Q 171], Vroenhoven [Q 172], Wolder [Q 172a]⁴, Herderen [Q 174], Riemst [Q 175], Val-Meer [Q 178], Zichen-Zussen-Bolder [Q 179] en Kanne [Q 188]⁵. Zij valt dus plaats voor plaats samen met het Oosthaspengouws-Maaslands overgangsgebied en met de streek van het Oostbilzerlands⁶. Hoe moet nu deze

1 Dr. J. Leenen stelt zich de evolutie anders voor, nl.: scholdoek > scholdek > schollek. Zie ook nog A. Sassen, Het Drents van Ruinen [Assen, 1953], p. 262.

2 M. Schonfeld, Historische Grammatica van het Nederlands [Zutphen, 1947⁴], § 128. Zie thans ook J. Hennart, Studie over Afleidingen en Samenstellingen met een onorganisch voorkomend suffix -el in het Middelnederlands (onuitg. Luikse scriptie, 1951), inz. pp. 192-193.

3 Zie kaart voor Zuid-Nederland en Bijlage II.

4 Naast sjottel (ouder) heeft Wolder (onder Maastricht) ook sjollek (jonger).

5 Ook te Kanne schijnt sjollek op te komen, sjottel is er echter de inheemse vorm.

6 Voor deze terminologie verwijzen wij naar de buitengewoon interessante bijdrage van A. Stevens over de Struktuur en Historische Ondergrond van het Haspengouws Taallandschap (overdruk uit Het Oude Land van Loon, 1952). Op de uitstekend geslaagde en zeer overzichtelijke kaart (p. 15 van de overdruk) vindt men een nauwkeurige afbakening van de streek van het Oostbilzerlands (VI b) en van het Oosthaspengouws-Maaslands overgangsgebied (VII a).

[p. 41]

enclave worden verklaard? Hierover schrijft ons A. Stevens, de bekende specialist op het gebied van de Zuidlimburgse dialecten: ‘Over de Maas heeft Teuven [Q 209] nog sjollek en voor zover mijn herinneringen mij niet bedriegen valt de grens tussen sjollek en sjottel in die streek samen met de grens Voerstreek-Platdietse streek (vroegere kultuurtaalgrens Nl. Hgd.¹) en die tussen dartəx en dresəx, tussen nœ:gə en nyŋ, enz. Ofwel is dus het Belgisch-Limburgs sjottel-gebiedje met het Akense sjottel-gebied² verbonden geweest en heeft een later sjollek-offensief Maastricht en de hele streek tussen Maastricht, Gulpen, Aubel en de taalgrens veroverd, ofwel is de grens in Overmaas en oostelijk Nl.-Limburg ± stabiel gebleven, maar dan heeft Maastricht een tijdlang als voorpost (vooruitgezonden verkenner) van sjottel gefungeerd en heeft het deze vorm in westelijke richting (richting Tongeren-Bilzen) uitgestraald³, waarna het weer zelf sjottel zal hebben opgegeven voor sjollek.’

Gewestelijk, in Noordholland en Limburg, heeft schort de betekenis van vrouwenrok. Ook le Francq van Berkhey geeft deze betekenis op⁴ en het WNT vermeldt een plaats bij Bredero. Het is niet onmogelijk dat dit een van de oorzaken is waardoor het gewone woord voor schort in Noordholland boezel is. Volgens het WNT is dit laatste een verkorting van boezélaar. De daar gegeven plaatsen zowel van boezel als van boeze-

1 Met “vroegere kultuurtaalgrens” wordt hier de voormalige kerk- en schooltaalgrens bedoeld. Vgl. o.m. de kaart bij het opstel van A.R. Janssen over Taaltoestanden in het Noorden van de Provincie Luik (The Debating, IV, 2 [Nov. 1947], pp. 48-49), de korte bijdrage van A. Boileau over de vraag Bestaat er een Duits-Nederlandse Taalgrens? (id., IV, 5 [Febr. 1948], pp. 117-119), de Gentse kongreslezing van laatstgenoemde over Het Noord-Oosten van de Provincie Luik, kruispunt van drie kulturen (Hand. v.h. 18de Vl. Filologencongres [Gent, 1949], pp. 197-199) en thans vooral A. Boileau, Enquête Dialectale sur la Toponymie Germanique du Nord-Est de la Province de Liège I (Liège, 1954), inz. pp. 3-13.

2 Vgl. o.m. W. Roukens, Wort- und Sachgeographie in Niederländisch-Limburg und den benachbarten Gebieten [2 dln. Nijmegen, 1937], II, kaart 37; J.L. Rovenhagen, Wörterbuch der Aachener Mundart [Aachen, 1912], p. 129 en A. Tonnar- W. Evers-W. Altenburg, Wörterbuch der Eupener Sprache [Eupen, 1899], p. 176.

3 In zijn zeer uitvoerige bijdrage over De Evolutie van de Haspengouwse Streektalen, verschenen in het feestalbum Limburgs Haspengouw [Tongeren, 1951], pp. 223-264, schreef A. Stevens reeds (p. 236, voetnoot 28): “De functie van Maastricht als transitocentrum en regionaal taalkundig-kultureel expansiecentrum voor zijn omgeving kan niet genoeg beklemtoond worden: achtereenvolgens verspreidde het Keuls-Hoogduitse, Brabantse en Hollandse eigenaardigheden in zijn invloedsfeer”.

4 o.c., dl. III, p. 991.

[p. 42]

laar zijn 18de en 19de-eeuws en westelijk (le Francq van Berkhey, Wolff en Deken, Hasebroek, De Genestet)¹.

Een derde woord voor schort is het Gronings-Drentse schoet, dat aansluit bij het ofri. schude, dat Ten Doornkaat Koolman in verhand brengt met got. skauda, dat ‘huid, vel, leer’ betekent². Als dit juist is zou het kunnen wijzen op een oorspronkelijke betekenis van ‘leren voorschoot’.

1 Noordhollands is ook poepenboezel voor werkschort van donkere katoen of wol.

2 Wörterbuch der ostfriesischen Sprache [ 3 dln. Norden, 1879-1884], III, p. 157.

[p. 43]

Het type voorschoot komt voor in een vrij groot gebied dat grosso modo Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant, de provincie Antwerpen en de westelijke helft van Noord-Brabant¹ omvat. Voorschoot is samengesteld uit voor en schoot².

Onder de talrijke fonetische varianten van dit type verdient slechts een enkele speciaal onze aandacht, nl. de vorm vø.^əs die wij bij Rutten voor Landen [P 171] vermeld vonden³ en die wij daarna zelf ter plaatse hebben opgetekend. Evenals Landens a:s (= handschoen) moet vø.^əs denkelijk worden verklaard door het totaal wegvallen van het tweede deel van ʹvøsxu˓t, een tweelettergrepig samengesteld woord met de klemtoon _{1̄ 2̄}⁴.

Het type vörk komt voor in Belgisch-Limburg. Met Roukens, o.c., p. 202 en Weijnen, Onderzoek..., p. 178 mogen wij gerust vörk < veurdoek aannemen. Weijnen, l.c. verwijst hierbij naar Onbr. nuzzək < neusdoek. Wat de variante vöriŋ betreft, lijkt ons de verklaring van Roukens, l.c. (‘Anlehnung etwa an voering’) weinig waarschijnlijk.

1 Vgl. het kaartje van A. Weijnen dat hierboven wordt afgedrukt.

2 De uitdrukking een schoot appelen (= de hoeveelheid appelen die men in zijn voorschoot kan dragen) die wij in verschillende Zuidnederlandse idiotika hebben aangetroffen, schijnt er op te wijzen, dat het simplex schoot evenals mhd. schoz(e) vroeger ook ‘Schürze’ heeft betekend (vgl. W. Roukens, o.c., I, p. 201).

3 Aug. Rutten, Bijdrage tot een Haspengouwsch Idioticon [Antwerpen, 1890], p. 259, s.v. veurk.

4 Vgl. L. Grootaers, Leuv. Bijdr., VIII (1908-1909), p. 236.

[p. 44]

Er moet hier wellicht eerder worden gedacht aan suffixsubstitutie zoals (omgekeerd) in Zuidlimburgs ɔ.lək/ɔ.ⁱlək (= *aallijk, gans)¹ naast reliktisch ɔ.liŋ < *ɔ.luŋ < os. alung².

Het vörk-gebied grenst in het zuiden aan het Romaans taalgebied (semantisch mag men gerust vörk < veurdoek vergelijken met Luikerwaals vantrin < devantrin³), in het westen aan het voorschoot-gebied, in het oosten aan dat met scholk en sjottel.

Van de taalgrens tot aan de ‘neus’ van Belgisch-Limburg valt de grens tussen vörk en voorschoot samen met de vroegere politieke grens

1 Zie L. Grootaers, Leuv. Bijdr., VIII (1908-1909), p. 237.

2 A. Stevens schrijft ons, dat hij nog enkele ɔ.liŋ-vormen ‘in de Tongerse omgeving’ heeft opgetekend.

3 Zie J. Haust, Dictionnaire Liégeois [Liège, 1933], pp. 220 en 685-686 en id., Dictionnaire Français-Liégeois [Liège, 1948], p. 446.

[p. t.o. 44]

De namen van de schort in de Zuidnederlandse dialecten, door G. Winnen.
Cliché Zuidnederlandse Dialectcentrale. Nadruk verboden.

[p. t.o. 45]

[p. 45]

tussen het prinsbisdom Luik en het hertogdom Brabant, waar zeer vaak invloeden uit het oosten en uit het westen elkaar hebben ontmoet¹. Te Attenhoven [P 169], Dormaal [P 160] en Waasmont [P 211] tekenden wij beide vormen op: Attenhoven schijnt de eeuwen door betwist gebied te zijn geweest tussen Brabant en Luik², Dormaal vormt in feite slechts een enkele agglomeratie met Halle(-Booienhoven) [P 161]³ en Waasmont ligt vrij dicht bij Walsbets [P 210a], Walshoutem [P 212] en Wezeren [P 211a], die in zekere zin overgangsdorpen zijn tussen Oost- en Westgetelands⁴.

Meer naar het noorden toe, bij de Limburgs-Antwerpse grens in de Kempen, is de grens tussen vörk en voorschoot (met uitzondering van Leopoldsburg [K 317]⁵) de gewone grens tussen het Westlimburgs en het Antwerps (Kempens)-Brabants.

In het oosten vertoont de grens tussen vörk en scholk wel enige overeenkomst met die van de diftongering van Ogm. û⁶, terwijl de grens tussen vörk en sjottel plaats voor plaats samenvalt met die tussen het Westbilzerlands en het Tongerlands enerzijds en het Oostbilzerlands anderzijds⁷.

Op de Zuidhollandse eilanden vinden we nog een klein kleed-gebied; kleed is waarschijnlijk een verkorting van schortelkleed, waarin alleen het tweede lid is bewaard. Tenslotte komt in het Land van Altena nog sloof

1 In die streek is de grens tussen vörk en voorschoot dus een isoglosse van de Gete-lijn. Deze belangrijke lijn werd ontdekt en beschreven door J.L. Pauwels in zijn bijdrage over De Taal in het Hageland in Steden en Landschappen, VIII [Antwerpen, 1935], pp. 31-40. De kaart bij dit opstel werd nogmaals gepubliceerd in Tussen Uerdinger-lijn en Gete-lijn, 1 [Tongeren, 1953], p. 27. Interessante beschouwingen over de Gete-lijn vindt men ook in de reeds vermelde opstellen van A. Stevens over de Struktuur en Historische Ondergrond van het Haspengouws Taallandschap (inz. pp. 10-13) en over De Evolutie van de Haspengouwse Streektalen (passim). Zie verder ook nog G. Winnen, Taal en Tongval, IV (1952), pp. 142-143.

2 Zie A. Wauters, Bull. Soc. Roy. Belg. Géogr., VIII (1884), pp. 193-223 en E. Piton, Bull. Inst. Arch. Liég., LXIII (1939), pp. 5-37.

3 Vgl. J.L. Pauwels, o.c., p. 34.

4 Vgl. (ook voor de terminologie) A. Stevens, Struktuur... (inz. pp. 10-13 en kaart p. 15).

5 Vgl. A. Stevens, Taal en Tongval, V (1953), p. 101, voetnoot 2.

6 Vgl. o.m. J. Leenen, HCTD, IV (1930), pp. 165-215 en de bijgewerkte huis-kaart in G.G. Kloeke, Verzamelde Opstellen [Assen, 1952], tegenover p. 108.

7 Dit zijn resp. de gebieden VI a, V en VI b op de kaart bij A. Stevens, Struktuur... (p. 15).

[p. 46]

voor, dat wel samenhangt met sloven. Het woord sloof komt in een veel groter gebied voor als aanduiding van de lage schort. Naar aanleiding van de schort-kaart in A. Weijnen, De Dialecten van Noord-Brabant, wijst Mandos er ook op, dat daar de verschillende soorten schorten niet duidelijk uit elkaar zijn gehouden. Hij schrijft: ‘Een scholk is er [in de streek der Acht-Zaligheden] een ouwerwetse, blauwe schort, gerimpeld op een bandje in de taille (halve schort); een schort is een klein modern fantasieschortje; 'n vurschoot is een schort, waar men “geheel in zit, zonder of met heel korte mouwkes” en die men van achteren dicht maakt. Een sloef tenslotte is een schort voor 't manvolk, b.v. bij smeden en schoenmakers in gebruik’. Mandos besluit met: ‘Ik vermoed, dat bij de enquête, in de schortenwinkel, niet genoeg gesorteerd is. Het is nog altijd: Wörter und Sachen’¹.

_⁎ * _⁎

Het woord schort wordt ook gebruikt voor de (ruwe) werkschort, maar dan dikwijls in samenstellingen met baal en slob; baal- komt vooral voor in Zeeland, Noord-Brabant, Limburg, slob- in oostelijk Noord-Brabant. Verkortingen hiervan als slob en sloof vindt men vooral westelijker in Noord-Brabant, in het gebied van de grote rivieren en noordelijker in Zuidholland.

Andere woorden voor de werkschort zijn slont/slonde langs de IJsel ten noorden van Deventer, brunte in de Achterhoek, plegger in oostelijk Noord-Brabant, magge in Zuidwest-Drente en schoetert in Overijsel. Het laatste zal wel een afleiding zijn van schoet; slonde hangt waarschijnlijk samen met het nedersaksische slunnen, slunten = ‘lappen, vodden’²; plegger met plagge dat al in het Mnl. Wdb. voorkomt in de bet. ‘lap’. Voor brunte en magge kunnen wij geen verklaring geven, het laatste wordt ook niet door Sassen behandeld.

_⁎ * _⁎

1 H. Mandos, Brabants Heem, 3 (1951). Het is ons niet bekend hoe Weijnen zijn materiaal heeft verzameld. In de vraag die door het Dialectenbureau werd gesteld, is wel voorzien dat er voor verschillende soorten verschillende benamingen zouden zijn. Wanneer men er echter niet op uit gaat met een volledige verzameling voorwerpen en deze aan de zegslieden toont, krijgt men geen volledige antwoorden. De beschrijving van een zaak is altijd onvoldoende. Een afbeelding is soms voldoende, maar in dit geval zeker niet.

2 Vgl. ook Franck-Van Wijk-Van Haeringen, p. 620, s.v. slons.

[p. 47]

De behandelde kaart geeft dus wel een overzicht van de verschillende woorden en woordvormen. Voor een juist inzicht in de benamingen in verband met de verschillende soorten zou een nauwkeuriger onderzoek naar de zaak ‘schort’ noodzakelijk zijn, zowel historisch als voor de tegenwoordige tijd.

Amsterdam-Tienen

Jo Daan en G. Winnen

Bijlage I

boezel: E 3a, 5, 7, 10, 14a, 16, 22, 23, 31, 31a, 32a, 33, 35, 35a, 35b, 36, 37, 38a, 40a, 47a, 49, 56, 58, 59, 61a, 64, 65, 74a, 75, 76, 82, 93, 97, 112; F 77.

boezelaar: A 6, 8; E 35, 66, 75, 82, 85, 91, 109, 122, 123b, 128, 129, 167, 174, 176, 181, 192, 195, 203, 209, 225; F 60, 90, 96, 98, 100, 108, 129, 133, 150, 155, 188; I 33, 39; K 5, 24, 39, 65, 99, 104a; L 46.

schort en varianten: A 8; C 35, 108; D 1, 5; E 7, 22, 35a, 36, 37, 38a, 45, 56, 66, 67, 72, 76, 84a, 91, 95, 97, 109, 111, 112, 113a, 113b, 115, 120, 122, 123b, 133, 135, 142, 146*, 163a, 167, 171, 173, 174, 176, 177, 181, 188, 190, 192, 195, 196, 198, 199, 203, 204, 208, 209, 225, 231, 233; F 50b, 60, 90, 102a, 112, 112c, 113, 133, 142, 161, 170a, 170b, 173, 176, 181, 185, 185a, 193, 209; G 12, 32b, 33, 169, 173, 210, 221a, 223, 234, 285; I 3a, 16, 19, 20, 23, 25, 29a, 31, 31a, 32, 33, 34, 35, 35b, 36, 37, 39, 40, 43, 44, 45, 45a, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 55, 58, 59, 64a, 65, 66, 67a, 67c, 67d, 70, 72, 73, 74, 78; K 2, 5, 8, 8*, 9, 14, 15, 16a, 17, 22, 24, 25, 31, 32*, 34, 35, 39, 40, 47, 47b, 48, 53, 54, 55, 65, 67, 73, 74, 83, 87, 92, 93, 95, 97, 99, 100a, 102, 104, 116, 119a, 121, 124, 125a, 127, 128a, 129a, 131, 133a, 133c, 133d, 140, 141, 143, 147, 148, 149, 151, 153, 155, 157, 157a, 161, 161b, 162, 164, 168, 172, 174, 175, 176, 179a, 182b, 183, 183a, 184, 184a, 185; L 5, 8, 10, 15, 17, 23, 27, 31, 38, 46, 65a, 76, 87, 88, 91, 100, 102, 110, 114, 144a, 158, 159, 160, 161, 187, 187a, 201, 210; M 4a, 4b, 7, 9, 10, 11, 11a, 13, 15, 42a, 46.

schortel en varianten: E 85; L 112, 159, 160, 164, 185, 186, 186*, 187, 190, 192a.

schorteldoek-varianten (waaronder scholdoek, schollook, skeldoek, enz.): B 85b, 93a, 94, 114, 115a, 120; E 3a; F 10a, 29, 83, 90, 96, 115, 130, 133, 150, 153, 155, 161, 178, 181, 207; G 143, 143*, 153, 171, 174*, 177, 177a, 181a, 199, 200, 203, 204, 207, 209, 221, 221a, 223, 223a, 225, 230, 232, 233, 234, 251, 255, 257, 278, 279a; L 83; M 42, 44.

scholk en varianten: B 1a, 7, 10, 12, 13a, 13c, 13e, 14a, 18, 20, 22a, 24a, 26a, 29, 29a, 29b, 30, 32, 33, 35, 44, 46, 48, 48b, 50, 51, 51*, 52, 53, 53*, 55, 56, 57, 57a, 62, 64b, 66, 67a, 68, 71, 80a, 81, 85b, 90, 92a, 93a, 94, 96, 96*, 98, 99, 99a, 99b, 109a, 112, 113a, 114, 115a, 117, 117b, 117c, 120, 120a, 121, 122, 123*, 126; E 127, 128, 164; F 1a, 2a, 2d, 2e, 2f, 5, 5*, 10, 11a, 13, 13a, 20, 21, 23, 28, 29a, 36b, 38, 40b, 41, 42a, 43, 43a, 43b, 44, 45, 46, 46a, 48, 50, 52, 53, 56, 57, 59, 60, 60a, 63a, 64, 65, 66, 67, 68, 72, 72a, 73, 74, 75, 76, 83, 86, 87, 87a, 90, 94a, 96, 96*, 98, 102, 103, 103a, 107, 107b, 108, 112, 112a, 113, 118, 121, 121a, 124a, 129, 131, 132, 133, 139, 140, 142, 144c, 153, 157, 170,

[p. 48]

170a, 170b, 170c, 173, 177a, 181, 193, 194; G 2*, 7, 24, 47, 74, 74a, 75, 75b, 75c, 76, 76b, 90, 90a, 91, 91a, 91b*, 112*, 114, 139, 168, 177*, 177b, 195b, 197, 198, 222, 224, 225, 255; K 39, 40, 110a, 144, 147, 171, 172, 187a, 242; L 2, 5, 14, 21, 31, 33, 34, 43, 51, 55, 56, 64, 64b, 87, 87a, 93, 100, 103, 106, 119, 144, 145, 145a, 146, 147, 149, 150, 152, 153, 154, 178, 178a, 179, 180, 182, 190, 199, 200, 202, 203, 204*, 205, 206, 207, 208, 210, 214, 214a, 215a.

schoet en varianten: B 15, 17, 40, 40a, 42, 71*, 72, 90, 102; C 1, 1a, 1a*, 24, 25, 26, 26a, 26c, 29, 30, 31, 32, 32a, 35, 37, 38a, 41a, 42*, 43, 62a, 65, 68, 69, 70, 71a, 71b, 75, 75*, 76, 77*, 78a, 79, 85, 88, 103, 105, 108, 110, 112, 114, 114a, 115, 116, 117, 118, 121, 122, 123, 123*, 124, 125, 128, 129, 131, 131a, 132, 133, 133a, 145, 146, 148a, 151a, 152, 153, 154a, 155, 157, 157*, 159, 160, 161, 163, 163a, 164, 165, 176, 177a, 178, 183, 184, 184*, 185, 186, 188a, 189, 192, 193; F 59b, 72, 73, 73a, 74, 75, 80, 90, 129, 133, 149, 151, 155; 178, 184; G 6, 7, 10, 11, 12, 12a, 13, 14a, 15, 15*, 28a, 32*, 32b, 33a, 35, 36, 37, 37a, 39, 48, 50a, 54a, 58, 62a, 74a, 75, 77*, 81, 89, 95, 102, 103a, 112*, 113, 113*, 118, 173, 177, 177a, 207, 232, 252, 255; M 5, 39, 42, 46.

voorschoot en varianten: E 97; F 100; K 104, 104a, 105, 116, 133d, 136a, 164, 175, 182, 182b, 183, 183a, 184, 184a, 185; L 71, 100.

sloof: E 45, 115, 208; F 83; K 48, 97, 100a, 101a, 102, 104, 105, 133a, 133d.

kleed: I 29a; K 47, 49a, 92.

slob: E 36, 37; F 207; K 164; L 24, 27, 110.

slonde en varianten: F 80, 83, 84, 102, 102a, 112a.

Bijlage II

voorschoot en varianten: K 317, 344, 349, 349a, 351, 351a, 354, 355; P 24, 29, 33, 34, 35, 35a, 36, 41a, 42, 42a, 44, 45, 46.

vörk en varianten: K 357, 358; P 45, 120, 177; Q 5, 73, 80, 81, 85, 154, 160, 161, 166, 168, 169, 170, 173, 177, 180, 182, 183, 240, 241, 242.

scholk en varianten: Q 5, 96a, 96c, 172a, 187a, 188, 209.

sjottel: Q 87, 90, 93, 94, 171, 172, 172a, 174.