Taal en Letteren. Jaargang 13

[p. 424]

Multatuli's ‘er ligt een roofstaat....’

‘Vóór eenige maanden lezende in “Robert Bruce's Leerjaren” viel 't mij op, dat Huet, schrijvende omstreeks 1873, in bedoeld werk aan den boekhouder Beeckman in den mond legt:

Ze zeggen dat er een Roofstaat ligt tusschen Oostfriesland en de Schelde.

Nu heet deze uitdrukking, zooals bekend is, van Multatuli afkomstig, dus zeker nà 1860, beter omstreeks 1863 in de wereld gekomen, terwijl Beeckman - volgens Huet - er reeds omstreeks 1850 gebruik van maakt.

Gisteren echter kwam mij toevallig weer een exemplaar van Bruce's Leerjaren in handen, en vond ik, blz. 174, ter plaatse als voren bedoeld in de marge aangeteekend:

“Zei Beeckman dat reeds in 1850?”

Ik ben dus de eenige niet, wien deze eigenaardigheid is opgevallen; òf Multatuli verkocht “Meidinger”, òf Huet maakt zich schuldig aan anachronisme.’

Dit werd aan Dr. Bonebakker medegedeeld door de heer G. Gortmans, direkteur van 's Lands Gevangenis te Batavia. Dr. Bonebakker zendt ons deze mededeling, en tekent daarbij aan:

‘De opmerking is heel juist. Dat Huet zulk een anachronisme zou ontsnapt zijn is van hem, tijdgenoot en vriend van Multatuli, haast niet aan te nemen.

[p. 425]

Multatuli heeft in de Japanse Steenhouwer altans 't iedee van Van Hoevell. Hij vermeldt 't zelf. De hele opzet van Havelaars aankomst heeft treffende overeenkomst met die van de assistent-resident uit van Hoevells “Oproer in Probolingo”. Dat vermeldt Multatuli niet. Trouwens van Hoevells ganse optreden in Indië is een prélude op dat van Multatuli.

Is zo iets ook 't geval met de uitdrukking door de heer Gortmans bedoeld.

Komponeert ook hier Multatuli op de melodieën van zijn voorganger voort?’

Wie onder onze ‘Navorsers’ geeft hier nog meer licht?

B.H.