Taal en Letteren. Jaargang 11

[p. 509]

Naar aanleiding van Dr. Stoett's ‘Nederlandsche spreekwoorden.’

Bij het doorlezen van Dr. Stoett's belangrijk werk, trof het mij dat de schrijver geen gebruik gemaakt heeft van de verzamelingen van gnomen, die in oudhoogduitse tijd onder het volk in omloop waren en in latijnse taal, meest als hexameters, ons overgeleverd zijn: de proverbia Heinrici¹⁾, het Florilegium Vindobonense²⁾ en de Fecunda ratis³⁾.

De handschriften dezer verzamelingen dateren respectievelik uit de 12^e, 13^e en 11^e eeuw, maar vele der gnomen zullen reeds in vroeger tijd in de duitse landen onder het volk in omloop geweest zijn⁴⁾. Zie hier enige voorbeelden om het gewicht aan te geven, dat deze verzamelingen in zich kunnen hebben voor een historiese behandeling onzer spreekwoorden:

St.	n^o.	259.	De boog kan niet altijd gespannen zijn. - Fortius intentus frangetur saepius arcus.
	n^o.	262.	Aan de vruchten kent men den boom. - Arbor sit qualis fas est cognoscere malis.
	n^o.	311.	Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. - Cuius enim panem manduco carmina canto.
	n^o.	413.	De druiven zijn zuur. - Divertit vescis vulpecula vitis ab uvis.
	n^o.	652.	Eigen haard is goud waard. - Est dictum verum: privata domus valet aurum.
	n^o.	823.	Hoogmoed komt voor den val. - Saepius ille cadit qui per sublimia vadit. - Qui petit alta nimis retro lapsus ponitur imis.
	n^o.	844.	Huilen met de wolven, waarmede men in 't bosch is. - Si comes esse lupi vis voce sibi simuleris.

1) Uitgeg. in Müll. u. Scherer's Denkmäler, 3e ausg. no. 27, 2.

2) M.u. Sch. sub V.

3) Ernst Voigt, Halle 1889.

4) R. Kögel, Gesch. d.d. Litt. I, 2, p. 171, Paul Piper, Die älteste deutsche Litteratur, p. 277 v.v.

[p. 510]

St.	n^o.	851.	Men moet niet over ijs van één nacht gaan. - Curritur in glacie vehementer ab insipiente. - Qui currit glaciem se monstrat non sapientem.
	n^o.	855.	Men moet het ijzer smeden als het heet is. - Dum calidum fuerit debetur cudere ferrum.
	n^o.	992.	De kleeren maken den man. - Parcens vestiri nitidis deservit honori.
	n^o.	1108.	De kruik gaat zoo lang te water tot zij breekt. - Ollula tam fertur ad aquam quod fracta refertur.
	n^o.	1117.	Die een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. - Effodit foveam vir iniquus et incidit illam.
	n^o.	1449.	Onkruid vergaat niet. - Arbore fructifera plus crescit vana mirica.
	n^o.	1459.	Uit het oog, uit het hart. - Quisquis abest oculis fructu privatur amoris.
	n^o.	1507.	Een gegeven paard moet men niet in den bek zien. - Cum dabitur sonipes gratis non inspice dentes.
Bij	n^o.	1400.	Zijn eigen nest bevuilen. - Non est illa valens quae nidum stercorat ales. - Turpis avis proprium qui foedat stercore nidum.
Ten slotte:			Geef men hem de vinger, zo neemt hij de gehele hand. - Cum servo nequam palmus datur, accipit ulnam.
			Als de vos de passie preekt, boer pas op je eieren. - Cum lupus addiscit psalmos, desiderat agnos.
			Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. - Plus valet in manibus passer quam sub dubio grus.
			Wie niet waagt, wie niet wint. - Nequaquam gaudet quisquis non naviter audet. - enz.

Amsterdam.

W.F. Gombault.

Nieuwe boeken:

De Nieuwe Bibliotheek voor de Jeugd, onder redactie van J. Stamperius. Heusden, L.J. Veerman. 8^o. Minstens 4 dltjs naar keuze bijeengenomen worden gecart. à f 0.60 en geb. à f 0.95 afgeleverd. XVe serie, no. 3: A. Rengersen, Aan het Tjeukemeer. Een verhaal voor de jeugd. (107 blz., m. pltn.). Gecart f 0.75, geb. f 1.10.

Korenhalmen. Vertellingen voor de jeugd. Rotterdam, J.M. Bredée. 8^o. [14 × 19]. Per nr. f 0.80.

Van bosch en veld. Vertellingen voor de jeugd. Rotterdam, J.M. Bredée. 8^o. [13^5 × 19^5]. Per nr. f 0.20.

[p. 511]

L. Penning, De held van Spionkop. Een verhaal uit den Engelsch-Zuid-Afrikaanschen oorlog, 1899-1900. 's-Gravenhage, H.C. Voorhoeve Jzn. 8^o. [13^5 × 19^5]. (III, 187 blz., m. 4 pltn.). f 0.75; geb. f 1.25.

Nieuwe geïllustreerde bibliotheek voor de jeugd. Rotterdam, J.M. Bredée. Kl. 8^o. [12 × 16^5]. Per deeltje gecart f 0.30.

J. Wijma, De kleine oosterling. Iets uit de geschiedenis van Nederlandsch-Indië. Leesboekje voor de lagere scholen. 2e druk. Kampen, Laurens van Hulst. 8^o. [13 × 17]. (81 en 2 blz.). f 0.25.

J. Wijma, Onze spreekwoorden. Korte verhalen. Kampen, Laurens van Hulst. 8^o. [13 × 17. Tweede verzameling. Voor de hoogste klasse der lagere school. 5e druk. (127 blz.), f 0.35.

Maurits Wagenvoort, De ploerten. Amsterdam, H.J.W. Becht. 8^o. [15^5 × 21]. 2 dln. (III, 251; III, 246 blz.). f 5.50; geb. f 6.50.

Eduard C. Houbolt, Margaretha van Altena. Historische roman. Leiden, H.H. Adriani.

L.H.A. Drabbe, Levenslol. Amsterdam, D. Buys Dz. 8^o. [16 × 24]. (III, 327 blz.). f 2.90; geb. f 3.50.

Is. Querido, Levensgang. Roman uit de diamantwerkerswereld, Amsterdam, E.L.E, van Dantzig 8^o. [15^5 × 21]. 2 dln. (XXII, 297; III, 307 blz.) f 5.90; geb. f 6.90.

H.C.A. van Ooven, Witte nachten. Haarlem, Gebrs. Nobels. 4^o. [15 × 18^5]. (XII, 140 en 3 blz.). f 2.40; in perk. omsl, f 2.80.

Johanna Breevoort, Vrouwenweelde en vrouwensmart. Rotterdam, D.A. Daamen. 8^o. [15^5 × 21]. (VII, 249 blz.). f 1.40; geb. f 2.80.

Suze la Chapelle-Roobol, Voor 't oog van de wereld. Haarlem, De Erven Loosjes. 8^o. [13^5 × 20]. 2 dln. (III, 182; II, 158 blz.). f 3.90; geb. f 4.50.

Frans Willems, Stijl- en letterkunde. Practisch handboek ter beoefening der nederlandsche letteren. Dl. I: Proza. 3e uitg. Lierre, J. van In & Cie. 8^o. f 1.25.

Fred. H. Olland, A concise dutch grammar, with a list of familiar phrases appended. Capetown-Amsterdam, Hollandsch-Afrikaansche Uitgeversmaatschappij. 8^o. [15 × 23^5]. 116 blz.]. f 1.80.

Branco van Dantzig, Phonetische woordenlijst der Nederlandsche taal. Groningen, J.B. Wolters. 8^o. [25^5 × 19^5]. (XX, 148 blz.). Gec. f 0.90.

Dr. H.A.J. van Swaay, Het prefix ga-gi-ge- zijn geschiedenis, en zijn invloed op de ‘Actionsarts’ meer bijzonder in het oudnederfrankisch en het oudsaksisch. Utrecht, Kemink & Zoon. 8^o. [16^5 × 25]. (XI, 305 blz. f 4.80.

H.L. Heykoop, Nederlandsch-duitsch handelswoordenboek, tevens voor bedrijf, scheepvaart, burgerlijke en militaire zaken, rechtspraak enz. Amsterdam, Willems & Co. 8^o. [13^5 × 20]. (257 blz.). f 1.50; geb. f 1.75.

[p. 512]

Inhoud van Tijdschriften:

De Nieuwe Gids, afl. 2, Oct. 1901: Jac. van Looy, Bij eene Fotografie. - J. Reddingius, Avond in het Woud. - J.C. Hol, Muziek op het meer van Genève. - J. Tersteeg, Smart. - J. Hora Adema, Tooneel. - Willem Kloos, Verzen. - J. de Meester, Geertje. - H.J. Boeken, Sonnet. - Reyneke van Stuwe, Ondergang. - Dr. H.J. Boeken, Aanteekeningen over Historie en Kunst - Willem Kloos, Literaire Kroniek. Afl. 3, Nov. 1901, o.a.: G. van Hulzen, Bedelen. - Marie Marx-Koning, Verzen. - Willem Kloos, Verzen. - Reyneke van Stuwe, Ondergang. - J. de Meester, Geertje. - H.J. Boeken, Kinder-lijk.

Tweemaand, Tijdschrift, 6e afl., November 1901, o.a.: Jac. van Looy, Feesten VIII. - Henriëtte Des Tombe-Drabbe, Twee Sonnetten. - Albert Verwey, Everhardus Johannes Potgieter. - J. Reddingius, Twee Sonnetten.- Frans Coenen Jr., In Duisternis. - S. Falkland, De Pàng. - J.C. Hol, Muzikale Kritiek.

De Gids, No. 11, Nov. 1901, o.a.: Louis Couperus, Van de kristallen torens. - L. Simons, Stambelangen en volksteelt Opmerkingen naar aanl. van het Nijmeegsch Congres. - Marie Marx-Koning, Intermezzo. - Prof. Th. Ziehen, Het algemeen verband tusschen hersenen en zieleleven. - V.H., Julius Vuylsteke. - Cateau Damme, Verzen. - Carel Scharten, Volste lente.

Woord en Beeld, Oct. 1901, o.a.: G. Simons, Smokkelen. - Carel Scharten, Twee Sonnetten.

Elseveir's geïll. Magazijn, afl. 11, November 1901, o.a.: S. Kalff, Een dochter der Van Haren's. - J. Clant v.d. Mijll-Piepers (Holda), Sentina. - C. Louis Leipoldt, Bambinelino.

De Tijdspiegel, No. 11, November 1901, o.a.: Dr. A.S. Kok, Het Italiaansche blijspel der Renaissance. - J.H. Scheltema, De oude liederteksten. - Marie Ovink-Soer, Een wonder.

Boon's Geïll. Magazijn, no. 28, Oct. 1901, o.a.: Guy Boothby, Pharos, de Egyptenaar (verv.). - F. van der Loo, Een schuldeloos slachtoffer. Schets uit den Z.-Afrikaanschen Oorlog. - Hermann Sudermann, De Waaier. - Voor het tooneel (verzen, monologen, dialogen enz.): Jan Arend, De Advocaat, blijspel in één bedrijf.

Noord en Zuid, No. 10, Oct. 1901, o.a.: J.C. Kummer, Over den Historischen Roman in het algemeen en over de Roos van Dekama in het bijzonder. - No. 11, Nov. 1901, o.a.: P.H. van Moerkerken, Iets over de vertooning van Esmoreit.

Tijdschrift tot bevordering van de studie der Poedagogiek, 1e Jaarg., 4e afl., October 1901, o.a.: J. Geluk, De ontwikkeling van 't karakter. - E ten Broeke, De lichaamsstraffen in de opvoeding.