Taal en Letteren. Jaargang 11

Dichter-kunst.

Verheugt,
O Phoebi jeugd,

Door dezen zoeten tijd:

Den zomer door zijn deugd

Vertoont zijn groene blaren;

't Gevogelt zich vervreugdt,

't Gediert in 't bosch verblijdt;

't Veld lacht elk toe verjeugd -

Vliedt weg, alle bezwaren.

Neen, dit zijn zeker nog niet onze mooie verzen. Het is jongenswerk van een achttienjarigen. Van een rederijker die van elk woord een rijmregel en van een vers een verzameling maakt van ‘dichterlijke’ zegswijzen. En nog draagt het zwak-zangerige wijsje weinig voor onze verbeelding meê. Maar toch, hoort ge niet iets helders in dat rijmenrijke wijsje? voelt ge niet iets frisch, fijns en opens in de bewegelijke gevoeligheid waar die beginnende dichter ‘den zoeten tijd’ op ‘den zomer door zijn deugd’ doet overgaan: z op z, d op d, langs de glijdingen van zijn zachte n's?

Want dit is zoo met dichters, dat voor men doordringt in den tuin van hun betooverde leven, tot onder het gehoor van hun rijke volleerdheid, men al overal de wijsjes van hun jeugd hoort, of de lucht in hun nabijheid melodisch tusschen de boomen is.

[p. 200]

Van vijf jaar later al is het: Uitvaart en Treurdicht van Henricus de Groote:

ziet hoe eens konings roem

En blijdschap eer verwelkt dan een versierde bloem,
Die 's morgens vroolijk bloost en 's avonds leit vertreden
Dus rees tot Sint Denijs den blijden dag, besloten
Tot Medici's triumf, - waarvoor de schoone Mei
Heur bloemen allezins op 't aartrijk als een sprei
Had verwig uitgespreed, en rijkelijk gegoten.

Hoe ruischt en kraakt hier 't goud

Der kleedingen...

Henrici schoone Bruid,
Die met heur witte hand en vingeren ompeerelt
Den scepter...

Daar hij met 't bloedig zweert

Met roode sluyers en veel krijgsroof kwam te peert,
Zelfs uit den slag lvry triumfelijk gereden,
Daar 't bloed liep van zijn arm in karmozijne stralen,
Daar hij stak in de locht de bloedige trofeên,
Waarmet de Ligue in 't vlak bestoven veld verscheen
En meinden van zijn hoofd de groote kroon te halen.

Dit alles is al veel meer Vondel. Op de maat van zijn klare en opruischende rythmen wiegelen omhoog de beelden van die roem-bloem en dien Mei-tijd, die bruid en dien triumfator, en we komen Vondel al te kennen, den rijken, rijpen Vondel, in die liefde voor blanke en roode, prachtige en ompronkte woorden, die - elk van hen - hem zóó waard zijn, dat hij het weefsel van zijn verzen nooit zoo eng wond of hij kon er ze tusschen steken en óver strooien, als losse, geplukte bloemen, alleen om hun geurende mooiigheid.

Open, klaar en open, als pas opengegane bloemen, zijn, ook hier al, zijn mooie woorden. Wie die verzen leest, en maar hun maat houdt, en, maar zich ruimte geeft, - want maat dat is ruimte, dat is vrijheid en gemak van zich gaan laten, - die zal uitrustend lang op Vondels è's ee's en ie's, a's o's en ij's zich varen voelen, en hun koelte voelen, en hun openheid inwonen, en met den aard van Vondels mooiheid zal hij in-eens ook Vondels grootheid weten, als van wie op de maten van zóostijf gescholden alexandrijnen als over de deiningen van een bebloemde zee te gaan lijkt, vreugdelijk aarzeloos en ónverbleekt.

Verwey, Een Inleiding tot Vondel.