Taal en Letteren. Jaargang 9

[p. 443]

Kleinigheden uit de spraakleer.

VI.
Eenlettergrepig!

In vele - mischien wel alle boeken en boekjes over stijl-leer of wat daarmee anneks is, wordt voorgeschreven hoe men om de welluidendheid - let wel - ‘vooral dient de opeenhooping van eenlettergrepige woorden......te vermijden.’¹⁾

Hoe of welluidendheid iets met lettergrepen heeft te maken is niet biezonder helder. 't Bewijst alleen weer dat sommigen noch altijd letterschrift voor taal houën.

't Fraaist is dat het er niets op aankomt. Immers, men spreekt niet woord voor woord, maar in klank-groepen²⁾ meestal; zelden in enkele woorden, als nee, ja, zeker! -

Laat elk even op-merken hoe in 't algemeen-nederlands deze volgende zinnen worden uitgesproken. Ik zal ‖ zetten waar een klankgroep naar mijne uitspraak eindigt.

Die 't weet | mot 'et maar zeggen.
Dan zal ik 't je maar weer eens zeggen, | maar dan moet je 't eens zien | te onthouën. -
En als je me nou noch eens | een stroper noemt, | zal ik je verklagen.
Ik ben een eerlik man hoor! | en mijn broodje verdien ik met mijn zweet, | en al is 't maar vijftien stuivers per dag, | dan heb ik noch niet nodig | om door jou veraffronteerd te worden.
Toe | zeg dat noch 'is! - Weg! -
Wat komt 'et 'er op aan?
Hoe? | Wat bedoel-je?
Over | 't geweer!
Voorwaarts | mars!
Hij zal 'en goeie slag | slaan met dat zaakje.

1) Zo staat in W.H. Hasselbach, Stylleer.

2) Dit is allang bekend. Men had het ook kunnen weten uit Sweet, New English Grammar. Hij gebruikt daarvoor de term Soundgroups.
Deze ‘grammar’ kan als veel nieuws bevattend, niet genoeg aanbevolen.

[p. 444]

Goed afgeluisterd, hebben we hier dus klank-groepen van telkens zoveel klank-grepen. Ze bestaan uit woorden; en in de hier gegeven voorbeelden uit verscheidene één-lettergrepige woordjes. Maar wat hindert dit nu in deze klankgroepen aan de welluidendheid? -

Juister was de afbeelding, zo de klanken foneties waren teruggegeven. Dan was ook in 't schrift uitgekomen hoe het samenkomen in verschillende volzin, invloed heeft op de klank: zeggen, zien zegt men in veel gevallen met een z, maar zoals hier na 't woordje eens, met s: eens seggen, eens sien. -

Later geef ik wat over deze en andere zaken uit de fonetiek.

b.h.