Taal en Letteren. Jaargang 9

[p. 12]

Kleinigheden uit de spraakleer.
I. Pronominaal-vormen.

Die onze levende algemeen nederlandse taal nagaat, merkt bij de meeste van onze voornaamwoorden twee zogenoemde ‘vormen’ op:

ík, ik, 'k	naast	míj, mij, me.
jîj, jij,	naast	joú, jou,
híj, hij, -ie	naast	hém, hem, 'em,
zíj, zij,	naast	háar, haar, 'er,
wíj, wij, we	naast	óns, ons, -
zíj, zij,	naast	hún (hén), hun, (hen), -

Bij een paar zelfs maar één:

je

ú, u,

ze,

Bij heel enkele komt een derde ‘vorm’ voor: b.v. wie's hoed is dat.

En nu 't gebruik van deze ‘vormen’?

Dan kan men spreken van een onderwerpsvorm; en een niet-onderwerpsvorm, oftewel korter: bijvorm.

't Voordeel van deze benaming die de feiten juist aangeeft, is dat dan ‘ongedwongen’ verklaard wordt: ‘als ik hèm was’.

Men zíet dan hoe onjuist het zeggen van de Taalzuiveraars is: eigelik moe(s)t het hìj wezen; want 't is hier naamwoordelik gezegde; en dit staat in de eerste naamval! Alsof 't Nederlands-van-nu zich moest regelen naar voorschriftjes van de latijnse grammatica.

Wat doet latijnse grammatica in ónze spraak-leer?

Het gebruik van hem hier is wel 't gevolg juist dat hij als subjektsvorm werd gevoeld; en hem in al die ándere gevallen stond.

Zo komt dan deze vorm voor als:

objekt,

dadelike bepaling

(zonder of met voorzetsel), alias ‘meewerkend, belanghebbend voorwerp’,
achter voorzetsels. -

Zo hoort men 't dus heel veel als níet-onderwerp: reden te eerder om dít ook in 't
naamwoordelijk gezegde¹⁾

te gebruiken. -

B.H.

1) Vgl. het engels: if I were him, it was me:
't frans: c'est moi, c'est toi.