Taal en Letteren. Jaargang 7

Stellingen.

De heer J.J. Moolhuizen (Doetinchem), resumeerde zijne rede over ‘Spreektaal en Schrijftaal’, in een 13tal stellingen, nl.:

1. Het onderscheid tusschen spreek- en schrijftaal vindt men overal.

2. Het ligt in den aard der zaak, dat men onderscheid krijgt tusschen spreek- en schrijftaal. Voor het reine en verhevene past bijv. alleen een reine en verheven stijl.

3. De volksspreektaal is evenmin als het dialect in staat, om onze hoogste en verhevenste gedachten weer te geven.

4. Overal zijn de vormen der schrijftaal meer bepaald en minder onderhevig aan verandering dan die der volksspreektaal.

5. Eerst door de schrijftaal wordt de vorm onafhankelijk van het sprekende individu.

6. Bij een volk, dat leest, heeft de schrijftaal dezelfde rechten als de volksspreektaal en tot hen, die medespreken, behooren ook de reeds gestorvenen.

7. Elke groote natie vindt slechts in de Letterkunde en in het geschreven woord hare taalkundige eenheid.

8. De schrijftaal is het laatste doel der taalkundige ontwikkeling.

9. Daar het voornaamste doel der taal mededeeling is, bestaat in de mogelijkheid der mededeeling de eenheid der taal.

10. Eene geschreven Literatuur en de gewoonte, om schriftelijk zijne gedachten op te teekenen en om te lezen, dragen er toe bij, om de taal in stand te houden.

11. Van het standpunt der taalwetenschap uit bestaan geen dialecten.

[p. 317]

12. Bij eene rijke Literatuur ontstaat vanzelf de behoefte aan grammaticale scheiding en schifting en aan vaststelling der taalvormen.

13. Ten opzichte van het taalonderwijs is wara, wat Den Hertog zegt:

a. De schrijftaal heeft veel meer gemeenschappelijks dan de spreektaal;

b. De waarneming van de spreektaal is gewoonlijk niet meer dan waarneming van ongewaarborgde herinneringen van gesproken taal;

c. De leidende regels, die door waarneming van de schrijftaal zijn gevolgd, worden meestal willig gevolgd.

We weten niet wat we hier in zullen ‘cursiveren’, als bij uitstek eigenaardig! - 't Gehéel is een curiosum.

Vooral stelling 11 zal onze wetenschappelike taalgeleerden verwonderd doen opkijken.

En dit alles wordt beweerd, niettegenstaande in de taalwetenschap-van-nu vast staat: alle taal is individueel dialekt; waar zonder dit die wetenschap geheel valt met al zijn wetten en konkluzies en rezultaten, die ook de tegensprekers klakloos weg overnemen en gebruiken.

Is 't juist niet de verdienste van Paul's Principiën der Sprachgeschichte, dit individuële, tot op éen hoofdstuk na, zo konzekwent te hebben uitgewerkt?! -

Een wolk van getuigen zouden we kunnen aanbrengen; maar Paul volstaat alleen al!

B.H.