|
| |
| |
| |
De beschrijving van den slag bij Woeringen in 1288 door Jan van Heelu,
door R. van Breugel Douglas.
Het afschrift van het handschrift der Rijmkronijk waarin deze slag beschreven werd, door Van Lom, den uitgever in 1726 van de Trophées du Brabant van Butkens, in eene kantteekening op het eerste deel van het ‘Supplement’ p. 146 vermeld als door den prelaat Butkens eigenhandig gemaakt te zijn en gebonden in het handschrift van het tweede deel der ‘Trophées’, vond ik onlangs werkelijk terug in het handschrift van dat deel, berustende in de verzameling van handschriften van Butkens onder den Heer Baron van Slingeland van Goidschalksoirt.
Het handschrift van dit deel is getiteld ‘Livre dixieme’ etc. en op het titelblad staat onderaan: ‘L'on a adjoint une ancienne déscription de la célèbre Victoire obtenue par les Brabançons à Woeringe en l'an 1288, laquelle fut dediée à Madame Margarite d'Engleterre Duchesse de Brabant par f. Jean van Helu envers l'an 1295’. Het eigenhandig afschrift der Rijmkronijk is getiteld: ‘Description de la fameuse bataille de Woeringe ou Woerinck sur le Ryn en l'an 1288 par F. Jean van Heelu dict van Leeuwe en son vivant Chevalier de l'ordre Theutonique et Commandeur de Beckevoert dediée à Margarete d'Engleterre Duchesse de Brabant environ l'an -’.
Daarop volgt deze aanteekening, geschreven met dezelfde hand
| |
| |
als de voorafgaande woorden in cursief: geschreven wt den originelen boeck toegeeygent aen Vrou Margarete van Engeland (sic) weduweGa naar voetnoot1) van Brabant door den voorss. autheur, welken boeck eertijds gevonden is onder menichvuldige pampieren berustende op den boterpot van den Stadhuyze van Brussel ende van daer is bewaerd geworden onder de boecken staende in 't collegie van de Heeren in een Scapray ende nu ('t welck te beklaegen is) gedemanueerd ende wech genomen, ende was geschreven in schoen wit parkament in folio gebonden in bert, de snede vergult ende de capitael verciert.’
Het begint met eene voorrede bevattende 592 verzen welke Willems, de uitgever dezer RijmkronijkGa naar voetnoot2) naar den Codex van Van Wijn, meende het werk te zijn van den afschrijver in het midden der 15e eeuw, en die hij daarom in eene bijlage uitgaf, doch die hieruit blijkt van Heelu zelven te zijn. De historische waarde van den inhoud daarvan, voor zoover daarin aangegeven worden de aanleidende oorzaken van dien oorlog en de erbarmelijke toestand van de landen tusschen Maas en Rijn, verkrijgt daardoor grooter belang, nu het vaststaat dat die feiten door een tijdgenoot in 1288 zijn vermeld en niet door eenen afschrijver in 1440 zijn aangegeven.
Het bevat vs. 8270, hetwelk Willems in geen ander handschrift aantrof dan in dat van Verdussen, die het geput had ‘ex archivis Bruxellensis Urbis’ (zie Intr. p. 21), hetwelk, uit dezelfde authentieke bron als dat van Butkens ontsproten, dus de voorkeur had moeten verkrijgen boven dat van Van Wijn. Waarom Willems dit achtergesteld heeft blijkt niet.
Het eindigt met hetzelfde vers als in de uitgave van Willems.
De verzen beginnen niet, zooals in de uitgave van Willems, met kapitale letters; deze zijn alleen geplaatst voor de verzen waarmede een volzin begint. Er zijn overigens geen zinscheidingsteekens aangegeven.
Het origineel had niet alleen versierde kapitale letters, maar schijnt ook geillustreerd te zijn geweest met de wapens en banieren
| |
| |
der Vorsten en Edelen in dien strijd betrokken, althans vindt men die op den voorkant van het afschrift. Naast vs. 4202 vindt men zelfs het afbeeldsel van een walvisch en naast vs. 4350 en 6150 dat van den rolwagen waarop de standaard van den Bisschop van Keulen stond.
In de uitgave van Willems zijn vele lezingen die, wat de spelling der woorden aangaat, afwijken van het afschrift van Butkens, hetgeen vermoedelijk de origineele spelling aangeeft. Sommige veranderen zelfs den zin, b.v. van vers 655, gelezen bij Willems ‘Met - hilt,’ bij Butkens ‘niet - hielt.’ Eene vergelijking van het afschrift met de uitgave zou dus niet onbelangrijk zijn om de origineele spelling te kennen.
Butkens heeft naast den tekst aanteekeningen gemaakt tot regt verstand van woorden, nadere aanduiding van personen of toelichting van zaken.
Willems erkent dat het handschrift van Van Wijn, hetgeen hij zegt in het midden der 15e eeuw te zijn geschreven, wat den tekst aangaat fautief is, met ‘interpoliations hétéroclites et amplifications saugrénues - qu'il semble fort difficile de déméler ce qui est de l'auteur,’ hij houdt ‘les rédites, les délaïemens et les réflexions commentatives comme l'oeuvre du copiste.’ Het eerste moge juist zijn, doch zijne veronderstelling dat al het andere het werk van den afschrijver was, zou bij vergelijking blijken niet juist te zijn.
's Gravenhage, April 1871.
| |
| |
Woordregister.
Oudnederlandsch.
| Albuvard 296. |
| Alfrât 296. |
| ambahtania 92. |
| ambahtonia 92, 93. |
| ambachtius 102. |
| ambita 92. |
| ambitania 92. |
| Anslêth 297. |
| Brinio 104. |
| duri 68. |
| ei = ee 95. |
| Engilrâd 297. |
| -ennia, -enia, -aennia 92, 93. |
| Gennalo 108. |
| hōrag 92. |
| hōrog 92. |
| hōrogania 92. |
| hrēo 293. |
| Hucdio 106. |
| -io 104. |
| irmât 297, 298. |
| [irmetan] 297. |
| [irmitan] 297. |
| Kuno 106. |
| Liffio 106. |
| litu 92. |
| litunia 92. |
| liudi 92. |
| liudinia 92. |
| mordio 293. |
| mordo 293. |
| murdo 293. |
| [neehal] 95. |
| Neehaleni, -enni, -iune 100. |
| Neehali(s) 91. |
| [neehan, neihan] 99. |
| [nehal] 94, 95, 98. |
| Nehalaenia 91. |
| Nehalenia 91. |
| Nehalennia 91. |
| Nehalenni(s) 91. |
| [neihal] 95, 98. |
| Neihali(s) 91. |
| sâlda 61. |
| turn 133. |
| Vihtirmat(s) 295, 298. |
Middel- en Nieuwnederlandsch.
| aamborstig 167. |
| aardig 64. |
| afsmetten 262. |
| afsnede 267. |
| afspijzen 268. |
| al 28. |
| al 30. |
| aldaar, 28, 31. |
| aldus 28, 31. |
| alhier 29, 31. |
| alig 64. |
| alzoo 28, 31. |
| an 123. |
| arregins 64. |
| baersculdich 36. |
| bappe 64. |
| barbels 22. |
| bas 64. |
| bauw 64. |
| bedeesd 70. |
| beiegaar 64. |
| bellunc 210. |
| beneien 64. |
| bescheren 56. |
| beschieten 64. |
| bessie 64. |
| beur(e)len 27. |
| beurs 64. |
| beuter 28. |
| biechten 147, 154. |
| bien 63. |
| biest 63. |
| blak 64. |
| blekken 21. |
| blijven 203. |
| blusschen 146, 203. |
| boekende 116. |
| boeten 64. |
| boezee 64. |
| bort 64. |
| botter 28. |
| bount 63. |
| bras 64. |
| breg 63. |
| brevonge 49. |
| bribbels 22. |
| buidelen 300. |
| buyelen 300. |
| bur(re)len 27. |
| butter 28. |
| buultje 64. |
| eint 20. |
| daas 70. |
| deemit 64. |
| deun 27, 68. |
| deur 68. |
| deusigh 71. |
| diggels 64. |
| dijn 70. |
| dik 64. |
| diknek 64. |
| dilthouten 22. |
| doente 64. |
| doezelaar 72. |
| doezelig 72. |
| doft 64. |
| dol 64, 69. |
| doodekerken 64. |
| dool 64. |
| dort 64. |
| dosech 71. |
| dreften 64. |
| |
| |
| dreumel 27. |
| dreupel 27. |
| dronkend 132. |
| duysigh 71. |
| dwaas 70. |
| dwaes 70. |
| dwalen 69. |
| efter 64. |
| -ekijn 108. |
| en 125, 138. |
| ergent 117. |
| -etje 108. |
| engeltje 64. |
| enmig 27. |
| evenheeld 136. |
| evenmensch 136. |
| ewwe 63. |
| farriman 64. |
| femel 302. |
| femelen 302. |
| femelteeken 304. |
| fijmelen 302. |
| fijmelkous 304. |
| fimel 302. |
| flenteren 64. |
| flesp 64. |
| fut 115. |
| ga 271. |
| gaan 337. |
| gadoot 272. |
| gay 273. |
| gayel 8. |
| gayelick 273. |
| galike 272. |
| gank 64. |
| gatepotiel 64. |
| gauw 272. |
| gauwdief 273. |
| gebrek 64. |
| ghedwas 70. |
| ghelimpe 202. |
| gheloefelic 16. |
| ghelof 16. |
| ghelove 16. |
| ghelovich 16. |
| gheloven 17. |
| genacht 64. |
| gerant 28. |
| geschapen 56 |
| gevaders 6. |
| gieten 276. |
| gisp 21. |
| gispen 21. |
| gist 21. |
| glijden 203. |
| g'immen 199. |
| glimp 198. |
| glimpen 198, 204. |
| glimpig 204. |
| glimlach 207. |
| glimplach 207. |
| gloeien 203. |
| goedel 8. |
| goezen 275. |
| goysen 275. |
| gok 65. |
| gooi 274. |
| gooien 270. |
| granje 277. |
| grant 278. |
| gretig 71. |
| grimlach 207. |
| grollen 114. |
| guysen 275. |
| gulden 143. |
| gusselen 275. |
| gutsen 270 |
| heden 135. |
| hengemunde 47. |
| heumig 27. |
| hinkelen 23. |
| hinkelbaan 23. |
| hissen 276. |
| hoest 68. |
| hoydelte 22. |
| hond 68, 134. |
| hooi 274. |
| hooidilt 22. |
| hummig 27. |
| iemand 132. |
| -ij 64. |
| -ijn 107. |
| in 123. |
| -ing 107. |
| -je 104, 144. |
| jijmekaar 65. |
| jongen 117, 133. |
| jongskijn 142. |
| *jugeder 228. |
| jukken 28. |
| kantje 65. |
| karnen 70. |
| karttijd 65. |
| katjesspil 20, 23. |
| katjeswinst 156. |
| kazie 65. |
| kees 63. |
| keieren 65. |
| kerstenen 22. |
| ketelen 22. |
| keten 132. |
| keuken 132. |
| -kijn 107. |
| kikken 70. |
| kink 308. |
| kist 65. |
| kittelen 22. |
| kitting 22. |
| klaan 63. |
| klenteren 65. |
| klippen 22. |
| knaak 65. |
| kniesse 65. |
| knillen 22. |
| knippel 22. |
| knollen 114. |
| knutseren 28 |
| cokene 145. |
| kombaars 65. |
| konkelen 306. |
| konkelig 310. |
| konkelstroomen 209. |
| koegel 68 |
| kooi 274. |
| kooien 65. |
| kooivlos 65. |
| kool 68. |
| koorts 68. |
| kouw 274. |
| kragen 68. |
| krieken 203. |
| kulter 65. |
| kwaad 70. |
| kwaken 70. |
| laaf 63. |
| leggen 21. |
| lekkebaarden 21. |
| lekken 21. |
| lezent 65. |
| lien 37. |
| likkebaarden 21. |
| likken 21. |
| lilletje 22. |
| lonen 146. |
| loof 16, 65. |
| loven 17, 18. |
| maasje 63. |
| magedijn 144. |
| mam 65. |
| mammen 65. |
| manslacht 35. |
| mar(ren)vlichte 54. |
| meynaken 35. |
| meynaker 35. |
| *metserman 221. |
| middernacht 136. |
| mient 65. |
| mientbrenger 65. |
| |
| |
| mille 22. |
| minnig 22. |
| minnigte 22. |
| minsch 20. |
| mist 21. |
| molter 35. |
| morgen 134. |
| mort 35, 293. |
| mortdaet 35. |
| mortbrant 35. |
| mullen 63. |
| multeren 35. |
| naakt 116. |
| nakend 116, 132. |
| narm 122. |
| navonds 127. |
| neerewedan 65. |
| neien 63. |
| nemmer 122. |
| nering 65. |
| nesch 25. |
| nesse 25. |
| nichelen 313. |
| niet 151, 155. |
| nikke, 22. |
| nisch 25. |
| nist 25. |
| nochtenmael 117, 128. |
| noom 65. |
| nuchte(n) 117. |
| nuchtens 117, 127. |
| ochte 116. |
| ochtend 116. |
| ochtenmael 117. |
| oef 115. |
| oei 115. |
| oele 109. |
| oelefeuten 115. |
| olle 109. |
| hem onderwinden 154. |
| onghelimpe 202. |
| onghelimpich 202. |
| ongelymplijck 202. |
| ougemak 65. |
| ooi 274. |
| oor- 299. |
| opperdan 65. |
| ounwis 65. |
| ounvaarlijk 65. |
| over 214. |
| over recht 286. |
| Paschen 140. |
| pelle 3, 5. |
| peukel 27. |
| pyl 6. |
| pyllen 4, 11. |
| pillegave 13. |
| pillegift 2. |
| pillen 4, 11. |
| pin 20. |
| Pinksteren 141. |
| -pje 108. |
| pots 276. |
| pottielje 65. |
| preutelen 27. |
| priek 65. |
| pukkel 27. |
| rechter 21. |
| reden 132. |
| reemoord 294. |
| reeroof 37, 294. |
| reg 63. |
| richter 21. |
| rigghe 26, 219. |
| rijlijf 65. |
| ruigie 65. |
| ruminge 45. |
| ruttelen 28. |
| scheelig 65. |
| schel 21. |
| schelfer 21. |
| schenkel 21. |
| scheppen 55. |
| schetteren 21. |
| scheutel 28. |
| schil 21. |
| schilfer 21. |
| scimmeese 315. |
| schinkel 21. |
| schok 65. |
| schowwert 65. |
| schrijving 65. |
| schuttel 28. |
| sees 63. |
| slaggie 65. |
| slaw 65. |
| sleen 63. |
| smet 263, 265. |
| smetten 262, 265. |
| smijten 264. |
| smitte 264. |
| smilten 22. |
| smokkelen 65. |
| snep 21. |
| snip 21. |
| snokker 65. |
| sop 65. |
| speketer 65. |
| spel 23, 25. |
| speurie 28. |
| spijntje 65. |
| spil 23, 25. |
| spouns 63. |
| stapie 65. |
| steekmouwen 65. |
| stelletje 22. |
| stilten 22. |
| stoer 65. |
| strooien 65, 274. |
| struiven 65. |
| suffen 68. |
| swaeselinc 71. |
| swaesenede 71. |
| ta 65. |
| tachentig 116. |
| tang 291. |
| tevens 122. |
| tijen 65. |
| -tje 105. |
| toien 133, 139. |
| tooien 274. |
| toren 117. |
| torre 133, 139. |
| towwe 63. |
| trouwen 65. |
| tuiten 65. |
| tutte 65. |
| twijntig 63. |
| uchte 116. |
| uchtend 116. |
| uit 299. |
| ulft 65. |
| vaarsie 65. |
| vadder 8. |
| vaddergeld 8. |
| valig 63. |
| vasten 117, 132 140. |
| vendeloos 65. |
| veraftert 65. |
| verbreggen 65. |
| verduselt 71. |
| verfemelen 304. |
| verkonkelen 320. |
| vermaken 299. |
| vermalen 65. |
| vermeynen 35. |
| vermeneghen 35. |
| vermenisse 35, 220. |
| vermet 35. |
| versekeren 18. |
| versmachten 147. |
| verzooken 65. |
| vider 65. |
| vilten 52. |
| visken 64, 65. |
| vlooken 63. |
| vogelen 314. |
| vroo(g) 63. |
| |
| |
| Vrouwendag 121. |
| wand 65. |
| wapeling 65. |
| weernis 64. |
| weggetje 65. |
| wet zin je me 65. |
| wicht 296. |
| wijmekaar 65. |
| wijnd 93. |
| wijnen 63. |
| willox 220. |
| wilsalde 58. |
| wissalden 58. |
| wouden 60. |
| wrochten 129. |
| wullox 220. |
| zalig 61. |
| zede 70. |
| zeekap 65. |
| zijmekaar 65. |
| zijn 70. |
| zoel 68. |
| zoet 68. |
| zootje 65. |
| zwager 70. |
| zwezerik 71. |
| zwoel 68. |
Gothisch.
| ahtan 97. |
| ana 124. |
| andbahts 103. |
| avi 274. |
| b voor bh 297. |
| bandvô 134. |
| brinnan 68. |
| brinnô 68. |
| dagis 121. |
| fahan 273. |
| fastubui 133. |
| framgahts 273. |
| gaggan 273. |
| gaitein 144. |
| gatvô 134. |
| gavi 274. |
| hahan 273. |
| havi 274. |
| hnnds 68. |
| hvas 69. |
| -ila 108. |
| inna 93. |
| innatgahts 273. |
| kuni 93. |
| kuntha 140. |
| magu 109. |
| mugala 109. |
| maitan 225. |
| maurth 37. |
| nahts 121, 136. |
| nutja 72. |
| paska 141. |
| qairnus 70. |
| qithan 70. |
| qithus 69. |
| samana 132. |
| samath 132, 140. |
| sauhts 134. |
| sêls 69. |
| sidus 70. |
| slahals 94. |
| smeitan 263, 266. |
| stravjan, straujan 274. |
| sûts 72. |
| svein 144. |
| tavjan, taujan, 274. |
| Totila 108. |
| uhtvô 116, 120, 134. |
| uhtvon 119, 121. |
| unatgahts 273. |
| us- 297, 299. |
| usmet 297, 298. |
| usmitan 297. |
| va (Ned. wa, o, u) 69. |
| vahta 134. |
| vahtvô 134. |
| vairtha 93. |
| vi (Ned. we, o, u) 69. |
| vintrau 121. |
| vô (Ned. woe, o, u) 69. |
| Vulfila 108. |
Oudhoogduitsch.
| an 123. |
| armezzan 297. |
| auhso 134. |
| butil 301. |
| chonacla 308. |
| chonagel 308. |
| chunchla 308. |
| cuncla 308. |
| -da 61 |
| -ennia, 90. |
| czzal 94. |
| fillol 6. |
| fogal 314. |
| fugilî 104, 106, 314. |
| (gâh) 274. |
| gâhen 274. |
| gâhes 272. |
| gâhi 272, 273, 274. |
| gâhjan 274. |
| gâhôn 274. |
| gasti 103. |
| gâwjan 274. |
| gilimphida 208. |
| gilumphida 208. |
| ginagiljan 312. |
| ginegiljan 312. |
| giuzan 276. |
| goumal 94. |
| gussa 276. |
| gussi 276. |
| gutinna 93. |
| Hûnilo 108. |
| huosto 68. |
| huotal 94. |
| huîlsâlida 58, 59, 60. |
| -ilo 108. |
| ineben 135. |
| -inna 93. |
| intnagaljan 312. |
| irmezzan 297. |
| iug 143, 144. |
| iung 143. |
| jungin(en) 143. |
| jungin(un) 143. |
| jungo 141, 142. |
| kaha 273. |
| kalimfan 208. |
| kalimflich 208. |
| kunchela 308. |
| Kuonzo 180. |
| Lanzo 108. |
| limfan 208. |
| Liupilo 108. |
| magatî 104. |
| meizan 225. |
| mezilari 225. |
| mundāt 49. |
| munitât 49. |
| naht 136. |
| nech 98. |
| neihen 96. |
| neihhender 96. |
| neihunga 96. |
| -nia 93. |
| nuhtâ 120. |
| ohso 134. |
| ouhtun (in -) 119. |
| Ozi 108. |
| Ozo 108. |
| petal 94. |
| putil 301. |
| queh 69. |
| quek 69. |
| sâl 60, 61. |
| sâlida 60, 61. |
| |
| |
| samant 132, 139. |
| skëran 58. |
| skerian 58. |
| smiz 264. |
| smîzan 263. |
| suozi 68, 72. |
| Svâpilo 108. |
| turi 68. |
| turri 133, 139. |
| tusic 71. |
| ubargossôn 276. |
| uhtâ 120, 122. |
| uhtisang 134. |
| uhto-sterno 134. |
| ungalimflich 208. |
| ungelimfe 208. |
| uo in plaats van o (u) 134. |
| uohso 134. |
| uohta 120. |
| uohton (ze -, in -,) 119, 120. |
| urgusi 276. |
| ûz 299. |
| vasta 132. |
| vriudilinna 93. |
| vriuntinna 93. |
| wahtal 94. |
| warand 279. |
| wirta 93. |
| wirtun 93. |
Middelhoogduitsch.
| allmeinde 49. |
| allmenning 49. |
| altmennînger 49. |
| besmîzen 263. |
| biutel 301. |
| daesic 71. |
| -de 61. |
| gâ 272 |
| gâch 272. |
| gâcheit 272. |
| gâhe 272. |
| gâhes 272. |
| gäliche 272. |
| gesmeize 263. |
| goumel 94. |
| güsse 276. |
| junge 141, 142. |
| nacken 140. |
| nagelen 313. |
| naht 136. |
| nebend 132. |
| negelen 313. |
| pell 212. |
| pellil 212. |
| pellung 212. |
| saelde 60, 61. |
| sament 132. |
| smitze 264. |
| smîzen 263. |
| triegel 94. |
| überen 217. |
| nol 112. |
| vervilzen 53. |
| vilzen 53. |
| vogelen 314. |
| vollend(s) 132. |
| walte 60. |
| wîle 60, 61. |
| wîlsaelde 59, 60, 61. |
| wîlwalte 60. |
| zwischent 132. |
Nieuwhoog- en Nederduitsch.
| abschnitt 267. |
| abspeisen 268. |
| alpklatte 53. |
| alpzopf 53, 54. |
| anschmaiszen 263. |
| äugi 105. |
| äugji 105. |
| aus 299. |
| balken 129. |
| ballen 129. |
| bell 212. |
| bellung 212. |
| bescheren 58. |
| beschmaiszen 263. |
| besmitten 264. |
| beutel 301. |
| beuteln 301. |
| bogen 129. |
| braten 129. |
| däsig 66, 70, 71. |
| daumen 129. |
| dausig 71. |
| dicsig 71. |
| dosen 71. |
| dösig 71. |
| duseln 71. |
| dusig 71. |
| düsig 71. |
| dussen 71. |
| eintasen 71. |
| elfklatte 53. |
| ermessen 297. |
| filz 53. |
| filzen 52, 53. |
| fimmel 302. |
| fimmeln 302. |
| gäh 272, 273. |
| gähe 272. |
| gählings 272. |
| gähnen 270. |
| gai 273, 274. |
| garten 129. |
| gan 273. |
| gebühren 209. |
| gehen 273. |
| geschmaisz 263. |
| glaube 203. |
| glied 203. |
| glimmer 199. |
| glimp 201. |
| glimpf 200, 208. |
| glück 203. |
| goi 274. |
| gôien 270. |
| häsi 105. |
| haufen 129. |
| herz, -zens 136. |
| hollenzopf 54. |
| hollezaul 54. |
| hummig 27. |
| husten 129. |
| -ig voor ag (ēg) en ug (og) 92. |
| jäh 272. |
| jähe 272, 274. |
| jählings 272. |
| kacken 70. |
| käcken 70. |
| kasten 129. |
| kât 70. |
| keck 69. |
| kecken 70. |
| keden 70. |
| kirre 70. |
| kôt 70. |
| kungeln 310. |
| kungelweib 310. |
| kunkel 307, 309. |
| kunkelpott 306. |
| Kuno 108. |
| magen 129. |
| mahrenklatte 53, 54. |
| mahrenlocke 53. |
| meitji 105. |
| mermorgen 134. |
| metzger 225. |
| mitwoche 137. |
| momorgen 134. |
| |
| |
| mormorgen 134. |
| müülti 105. |
| nebenchrist 129. |
| nebenmensch 129. |
| öhri 105. |
| ostern 141. |
| pfell 212. |
| pfingsten 141. |
| quacken 70. |
| riemen 129. |
| schmitz 265. |
| schmutt 266. |
| sitte 70. |
| smitte 264. |
| smitten 264. |
| spaten 129. |
| täsig 71. |
| teilti 105. |
| tesig 71. |
| unglimpf 208. |
| verfilzen 52. |
| verunglimpfen 208. |
| vogel 314. |
| vögelein 106. |
| vogeln 314. |
| vögeln 314. |
| vögelti 105. |
| walten 60. |
| weibal 108. |
| weichselzopf 53, 54. |
| weihnachten 141. |
| weiland 132. |
| wichselzopf 54. |
| wichtel 54. |
| wichtelmännchen 54. |
| wichtelzopf 54. |
| zaul 54. |
Friesch.
| a 124, 125. |
| an 124, 125. |
| beduust 71. |
| dves 70. |
| een 124, 125. |
| en 124, 125. |
| Gockinga 106. |
| gojen 270. |
| huwn 134. |
| in 124, 125. |
| Juwinga 106. |
| nacht 136. |
| nacken 132. |
| nackt 132. |
| nakad 132. |
| naken 132. |
| Nanninga 106. |
| oen 124, 125. |
| to Paeschum 141. |
| skeppa 56. |
| smîta 264. |
| smots 266. |
| swet 68. |
Angelsaksisch.
| a- 297. |
| ae = ea 97. |
| aefen 135. |
| aefnung 135. |
| aehte 97. |
| alimpan 208. |
| ametan 298. |
| an 124. |
| arm 97. |
| beaton 301. |
| belimp 208. |
| belimpan 208. |
| besmîtan 264. |
| binnen 93. |
| cvead 70. |
| cveorn 70. |
| dâstrian 71. |
| dâstrod 71. |
| dol 68. |
| dryht 134. |
| dvaes 70. |
| dvaesig 71. |
| dvala 69. |
| dves 70. |
| dvol 68. |
| dvola 69. |
| dyne 68. |
| dynjan 68. |
| dysig 71. |
| eahta 97. |
| earm 97. |
| -en voor enn 92. |
| faesten 133. |
| felt 53. |
| gelimp 208. |
| gelimpfull 209. |
| gelimplic 209. |
| gesceapu 56, 57. |
| gesmîtan 264. |
| glommung 199. |
| gyden 92. |
| hvosta 68. |
| i klankwijz. van ea 97. |
| leoman 199. |
| limp 208. |
| limpan 200, 208. |
| limplic 208. |
| meacht 97. |
| miht 97. |
| morowning 135. |
| naeglian 312. |
| naeht 97. |
| nâhan 97, 98. |
| nâht 97. |
| neaht 97, 136. |
| neht 97. |
| niht 97, 136. |
| -ol 94. |
| ôl 112. |
| on efn 135. |
| râ 97. |
| reccan 98. |
| sagol 94. |
| saman 132. |
| samod 132. |
| smîtan 264. |
| smîting 264. |
| smitta 264. |
| sôtt 134. |
| svefjan 68. |
| svête 68, 72. |
| theôstre 72. |
| thoncol 94. |
| torr 133, 139. |
| uhtan (on -) 119. |
| (an -) 121. |
| uhte 120. |
| uhtgebed 134. |
| uhtsang 134. |
| uhttîd 134. |
| ungelimp 208. |
| ungelimplic 209. |
| Veal 93. |
| Vealh 93. |
| viln 93. |
| vyln 93. |
Oud-, Nieuw- en Gewestelijk Engelsch.
| Anuie 105. |
| to beat 301. |
| cvead 70. |
| dastard 71. |
| dizzy 71. |
| doggie 105. |
| to doze 71, 72. |
| dozeling 72. |
| eight 97. |
| to elf 53. |
| elfknots 53. |
| elf-locks 53. |
| elvish knots 53. |
| |
| |
| Fanny 105. |
| felt 53. |
| fimble hemp 302. |
| to gleam 199. |
| to grant 208. |
| -ig voor ag (ĕg) en ag (og) 92. |
| in 92. |
| might 97. |
| morewing 135. |
| moorninge 135. |
| morrow-morning 134. |
| mousie 105. |
| nail 312. |
| naught 97. |
| nought 97. |
| on 92, 124, 126. |
| out 299. |
| Polly 105. |
| quad 70. |
| roe 97. |
| smuz 266. |
| sweet 68. |
| tail 54. |
| to take an oath 147. |
| wifie 105. |
| Willie 105. |
Oudsaksisch.
| a- 297. |
| an 123, 124. |
| an ebhan 135. |
| b voor bh 297. |
| fastunnia 133. |
| giscapu 56, 57. |
| ir- 297, 299. |
| cunne 93. |
| liudi 103. |
| Menniko 106. |
| to Paschan 141. |
| swôti 68, 72. |
| uhta 120. |
| vaston (an thero-) 141. |
Oudnoordsch.
| â = Goth. ai, Ags. â 97. |
| âs 92. |
| âsynja 92. |
| belgja 103. |
| dâsadhr 71. |
| drôtt 134. |
| dûsa 71. |
| Elfrâdr 296. |
| er- 299. |
| erlendr 299. |
| gjósa 276. |
| gjóta 276. |
| gusa 276. |
| innan 93. |
| koma 68. |
| landvaettir, mv. 296. |
| lempa 208. |
| madhr 140. |
| meinvaettir, mv. 296. |
| nâ 97. |
| nâdha 97. |
| naken 140. |
| nakinn 132, 140. |
| naktr 132. |
| nâtt 136. |
| negla 312. |
| nögen 140. |
| nökvidr 132. |
| nöktr 132. |
| nôtt 134, 136. |
| Ôdhinn 68. |
| ôl 112. |
| ôtta 120, 134. |
| ôttu-söngr 134. |
| ôx 68. |
| páskar 141. |
| páskir 141. |
| a Páskum 141. |
| scöp 56, 57. |
| setti 101. |
| settr 101. |
| smîta 263. |
| systir 68. |
| tysvar 68. |
| vaett(i)r 296. |
| vargr 92. |
| vargynja 92, 93. |
| verdha 68. |
| woehs 68. |
Zweedsch.
| filt 53. |
| gjosa 276. |
| gjöysa 276. |
| glimma 199. |
| håmig 27. |
| naken 132. |
| otta 134. |
| otte 134. |
| smitta 264. |
| smuts 266. |
Deensch.
| filt 53. |
| gade 134. |
| gys 276. |
| mand 133. |
| marelok 53. |
| nögen 132. |
| ol 112. |
| i Paasken 141. |
| quinde 133. |
| sat 101. |
| smitte 264. |
| smuds 266. |
Classiek en Middeleeuwsch Latijn.
| accidere 209. |
| arbos 130. |
| attingere 209. |
| bis 213. |
| bislongus 213. |
| bisregnlare 213. |
| bulla 2. |
| Burgundia 279. |
| canis 68, 134. |
| cavea 274. |
| collus 279. |
| colpus (κόλπος) 279. |
| colus 308. |
| Compendium 279. |
| concha 211. |
| conflare 279. |
| contingere 209. |
| conus 308. |
| craantare 279. |
| craantia 279. |
| craantum 279, 280. |
| crantare 279, 280. |
| crantum 279. |
| crassus 279. |
| creantare 279, 280. |
| creantia 279. |
| creantum 279, 280, 281. |
| credentia 279. |
| crypta 279. |
| cupelletum 279. |
| decere 203, 209. |
| decus 203. |
| evenire 209. |
| femella 302. |
| fores 68. |
| garandia 278, 279, 280. |
| garandiare 278. |
| garandire 278. |
| garandus 278. |
| grantare 280. |
| grantum 280, 281. |
| |
| |
| gratum 281. |
| gratus 281. |
| guarandus 278. |
| hiare 270. |
| honos 130. |
| lumen 199. |
| Massilia 213. |
| nanciscor 97, 98. |
| nere 90. |
| nox 136. |
| nudus 140. |
| pertinere 209. |
| pilus 53. |
| praeceps 274. |
| praecipitare 274. |
| pupillus 3. |
| quis 69. |
| suesco 70. |
| suetus 70. |
| suinus 144. |
| turris 133. |
| ultra 217. |
| ultreia 218. |
| verecundia 279. |
Oud-, Nieuw- en Gewestelijk Fransch.
| agréer 281. |
| ambition 130. |
| amour 130. |
| bar- 213. |
| barioler 213. |
| barlong 213. |
| bé- 213. |
| bel- 213. |
| bellong 210, 212, 213, 214. |
| bellunc (en-) 212. |
| beluter 301. |
| ber- 213. |
| berlong 213. |
| berlue 213. |
| bes- 213. |
| besace 213. |
| besaiguë 213. |
| beslong 213. |
| bestemps 214. |
| bévue 213, 214. |
| bilong 213. |
| bis- 213. |
| bisaieul 213. |
| biscornu 214. |
| biscuit 213. |
| bissac 213. |
| bistourné 214. |
| bluette 213. |
| bluter 301. |
| Bourgogue 279. |
| brouette (berouette) 213. |
| bruter 301. |
| bure 301. |
| bureter 301. |
| Compiegne 279. |
| connoille 308. |
| conque 311. |
| coque 311. |
| crant 279. |
| crautement 279. |
| cranter 279. |
| créance 279. |
| croyance 279. |
| femelle 302. |
| feutre 53. |
| gale 279. |
| garandie 278. |
| garant 278, 279, 280, 281. |
| garantie 278. |
| garantir 278. |
| gobelet 279. |
| golfe 279. |
| gonfler 279. |
| graanter 280. |
| graanz 280. |
| grant 280, 281. |
| gras 279. |
| graunter 280. |
| gré 281. |
| grotte 279. |
| jeter 270. |
| Marseille 213. |
| oleries 114. |
| oultre 217, 218. |
| outrée 218. |
| les Pâques 141. |
| précipiter 274. |
| quenouille 308. |
| sermon 130. |
| tuteur 130. |
| ultre 216, 217. |
| varlet 213. |
| vasselet 213. |
Italiaansch.
| biscantare 214. |
| credenza 273. |
| feltro 53. |
| gettare 270. |
| vergogna 279. |
Spaansch.
| ahijado 10. |
| bescompte 214. |
| bis-ojo 214. |
| çatico 10. |
| zatico 10. |
Grieksch.
| Ἀϑηνίων 106. |
| Διομέδων 298. |
| Διομήδης 298. |
| ἔϑος 70. |
| ἐν 92. |
| ἐνι 92. |
| Ἑρμίων 106. |
| ἦδύ 72. |
| ἦϑος 70. |
| ἤνεγϰον 98. |
| ἤνειϰον 98. |
| ϑέαινα 92. |
| Θεομέδων 298. |
| Θεομήδης 298. |
| Θράσυλλος 104. |
| ϑύρα 68. |
| Κρονίων 107. |
| ϰύων 68, 134. |
| λαβεῖν 209. |
| λαγχάνειν 209. |
| λαμβάνειν 209, 210. |
| Λουϰῖνος 106. |
| μέδομαι 298. |
| μέδων 298. |
| μερίζω 58. |
| μερίς 58. |
| μέρος 58. |
| μήδομαι 298. |
| μῆδος 298. |
| Μίϰυλλος 104. |
| μοῖρα 58. |
| μυδαίνω 266. |
| μυδαλέος 266. |
| μυδάω 266. |
| μύδος 266. |
| μυδών 266. |
| νύξ 136. |
| οὐρανίων 107. |
| πῖλος 53. |
| πότνια 92. |
| |
| |
| πῦρ 68. |
| πύργος 133. |
| πυρετίς 68. |
| Σμιϰρῖνος 106. |
| Σωϰρατίδιον 104. |
| τύῤῥός 133. |
| χαινειν 270. |
Sanskrit.
| -anî 92. |
| -âyana = ίων 107. |
| avalamb 209. |
| bhaga 98. |
| bhaj 98. |
| Bhânudatta 109. |
| Bhânula 109. |
| Bhavânî 92. |
| çvan 68, 134. |
| çvas 68. |
| Devadatta 107. |
| Devadattaka 107. |
| Devika 107. |
| Devila 107. |
| Deviya 107. |
| dvâra 68. |
| dhvan 68. |
| Gârgya 107. |
| Gârgyâyana 107. |
| -ia tot -î 92. |
| -ia tot -ya 92. |
| -iya = ιον 107. |
| Indrânî 92. |
| ish 299. |
| ishkrta 299. |
| jval 68. |
| jvar 68. |
| kâs 68, 69. |
| kr 299. |
| lab 209. |
| labh 209. |
| lamb 209, 210. |
| lambh 209, 210. |
| mêdas 266. |
| mêdura 266. |
| mid 266. |
| nagnâ 132, 140. |
| nakti 136. |
| -nia tot -nî 92. |
| nish 299. |
| nîti 297. |
| oshati 67. |
| patnî 92. |
| supta 67. |
| svadu 72. |
| svadhâ 70. |
| svap 67, 68. |
| -ta 67. |
| tapati 67. |
| tapta 67. |
| ud 299. |
| ukta 67. |
| upta 67. |
| ushita 68. |
| vac 67. |
| vap 67. |
| Varunadatta 107. |
| Varunika 107. |
| Varunila 107. |
| Varuniya 107. |
| vasati 67. |
Bactrisch.
Oudslavoonsch.
| baga, bogŭ 98. |
| nosjti 136. |
Javaansch.
Maleisch.
| kojang 292. |
| kojan 292. |
| sêtan 292. |
|
-
voetnoot2)
- In de Collection des Chroniques Belges inédites, 1836.
|
Auteursrechtvrij